Bestorming Capitool: blunders, een afleidingsmaneuver, politie in beide kampen

Naarmate we meer vernemen over de bestorming van het Capitool, wordt duidelijker hoe de autoriteiten blunderden, en hoe goed de ‘menigte’ georganiseerd was.

Zowel de Washington Post als The New York Times en de Associated Press publiceerden maandag details over de gebeurtenissen.

Uit de drie verslagen blijkt één ding: de bedreiging werd schromelijk onderschat. Dat is bevreemdend, onbegrijpelijk zelfs, want allerlei organisaties en deskundigen hadden uitdrukkelijk gewaarschuwd dat er wat te gebeuren stond. Een kind kon voorspellen dat er spanningen zouden ontstaan als duizenden naar hoofdstad Washington D.C. afzakten om president Donald Trump in zijn gevecht met de kiesuitslag te ondersteunen. Terwijl het Congres, onder voorzitterschap van vicepresident Mike Pence, de uitslag van de presidentsverkiezing begon te certificeren, sprak de president zowat 8000 aanhangers toe. De sleutelwoorden in zijn toespraak waren ‘vechten’ en ‘sterk’. Men moest vechten voor het land, ervoor vechten dat de verkiezingen niet gestolen zouden worden. Vervolgens riep hij zijn supporters op naar het Capitool te stappen. Hij zou met hen zijn, beloofde hij, alvorens hij terugkeerde naar het Witte Huis. ‘Je zult ons land niet redden met zwakte. Je moet sterk zijn’.

Bij dit alles was het opvallend dat de veiligheidsdiensten niet en masse aanwezig waren. Ja, de politiedienst van de hoofdstad was er. En het politiekorps van het Capitool was met 1400 agenten paraat, maar er was geen macht van de Nationale Garde opgetrommeld.

https://twitter.com/nytimes/status/1348728945236201477The New York Timeshttps://twitter.com/nytimes

Here’s how a dizzying set of failures led to the first occupation of the U.S. Capitol since British troops set it ablaze during the War of 1812. https://t.co/OkyCs4Hz76

— The New York Times (@nytimes) January 11, 2021

Dat was, om nog maar eens het woord te gebruiken, bevreemdend, want, zoals The New York Times bericht, de boodschappen op het internet waren veelvuldig en expliciet. ‘Het Capitool is ons doel. Al de rest is afleiding’, aldus een post die op de dag voor de manifestatie verscheen. ‘Elk corrupt lid van het Congres opgesloten in één kamer en omringd door echte Amerikanen is een kans die zich nooit meer zal aandienen’.

In privé-Facebookgroepen, schrijft de Times, werden ritten gereserveerd, en werd besproken dat men tenten zou meenemen om die zo nodig bij een ‘bezetting’ van de stad te kunnen gebruiken. ‘Vele commentaren bevatten foto’s van wapens en munitie die ze wilden meebrengen’.

Bij dat materiaal, weten we intussen, was klimgerief dat kon gebruikt worden om over muren te klauteren.

Zes oproepen om steun

https://twitter.com/washingtonpost/status/1348601506392657923The Washington Posthttps://twitter.com/washingtonpost

Outgoing Capitol Police chief: House, Senate security officials hamstrung efforts to call in National Guard https://t.co/p7kCRmVam1

— The Washington Post (@washingtonpost) January 11, 2021

Waarom werden die signalen genegeerd? Daarover had de Washington Post een gesprek met Steven Sund, de baas van de politie van het Capitool (intussen gewezen baas, hij nam na de bestorming ontslag).

Sund dacht eerst dat het wel zou meevallen. Dergelijke dreigementen – dat men het Capitool zou bestormen – ‘hadden we vele keren eerder gezien. Mensen zeggen zoveel online’.

Maar op maandag, twee dagen voor de feiten, begon hij zich toch zorgen te maken. Men voorspelde steeds meer manifestanten. De president lokte zijn aanhang onder meer met de voorspellende tweet: ‘Will be wild’.

Hij kreeg een toezegging van de stadspolitie van Washington.

Hij zocht steun bij de hoofden beveiliging van het Huis en van de Senaat om ‘voor alle zekerheid’ ook om bijstand te verzoeken van de Nationale Garde van Washington (1000 leden). Maar zowel de veiligheidschef van het Huis als die van de Senaat zag dat niet zitten, aldus Sund.

De ene vond het geen goed idee omdat het slecht zou overkomen als men nog voor de manifestatie een noodtoestand in te roepen, de andere dacht dat een informele toezegging van de Nationale Garde om indien nodig bij te springen kon volstaan. Maar de Nationale Garde werkt met mensen die elders aan het werk zijn en die bij noodoproepen hun gewone baan moeten verlaten, naar de kazerne reizen en vervolgens pas meerdere uren na de oproep ingezet kunnen worden. Sund kreeg te horen dat zo’n 150 leden van de Garde relatief snel ter plekke konden zijn.

Dat was de eerste, mislukte poging om de Nationale Garde te betrekken. Op woensdag, de dag van de bestorming zelf, deed Sund naar eigen zeggen nog vijf oproepen om hulp.

Op dat moment waren de 8000 manifestanten bezig zijn 1400 agenten onder de voet te lopen, weg te duwen, te slaan.

Even voor 14 uur plaatselijke tijd drongen de Trumpaanhangers in het Capitool binnen. Om 14u26, aldus Sund in de Washington Post, contacteerde hij via een conference call het ministerie van Defensie (het Pentagon) met een smeekbede om hulp van de Nationale Garde. In andere delen van de VS is de Nationale Garde een bevoegdheid van de staat, maar omdat Washington D.C. hoofdstedelijk gebied is en geen staat, hangt de Nationale Garde er af van het leger.

Hij kreeg generaal Walter Piatt aan de lijn en zei: ‘Ik doe een dringend, direct verzoek om bijstand van de Nationale Garde’. Waarop de generaal volgens hem, en volgens anderen die aan de conference call deelnamen, liet weten dat hij geen positief advies zou geven. ‘Ik houd niet van het beeld van de Nationale Garde die een politielijn vormt aan het Capitool’, zou hij volgens meerdere gesprekspartners gezegd hebben.

In juni 2020 had het leger wel toestemming gegeven om de Garde in te zetten tegen grotendeels vreedzame manifestanten van Black Lives Matter, en dat zit nog altijd niet lekker bij de legerleiding.

Uiteindelijk werd de Nationale Garde toch weer ingeschakeld. De Gardeleden kwam om 17u40 ter plekke. Tegen dan waren er vier doden gevallen.

Sund vermoedt nu zelf dat de aanvallers behoorlijk goed georganiseerd waren. Even voor de middag kregen zijn diensten meldingen over buisbommen die aan de partijkantoren van Democraten en Republikeinen waren gesignaleerd. Hij denkt dat het een maneuver was om een deel van zijn politiemacht weg te halen van het Capitool.

‘Ook agenten bij de bestormers’

Dat was een ander aspect dat zo langzaam duidelijk wordt: bij de bestormers waren behalve extreemrechtse milities en samenzweringsadepten ook actieve en afgezwaaide militairen, naast politieagenten van andere korpsen en brandweerlui aanwezig – mensen die wisten wat ze deden en die in sommige gevallen misschien ook banden hadden met de politie van het Capitool. Maandag werden twee leden van dat korps geschorst: de ene had een selfie genomen met een van de manifestanten, de andere had een Trump-MAGA-pet opgezet tijdens de bestorming. Of de bestormers hulp kregen van binnenuit wordt door de FBI onderzocht. In ieder geval hebben meerdere politiekorpsen onderzoeken geopend naar de betrokkenheid van hun eigen agenten bij de bestorming.

Persagentschap Associated Press legt nog een ander pijnpunt bloot. De politie van het Capitool – lees Sund – had de betoging opgevat als een manifestatie van vrije meningsuiting. Dat betekent dat er weinig barricades waren opgezet. Er was ook geen evacuatieplan voor de Congresleden en het personeel. De voorbereiding was voorzien op een kleiner aantal manifestanten, enkele duizenden, en op plaatselijke ongeregeldheden, die agenten geval per geval onder controle zouden brengen. In werkelijkheid waren er veel meer manifestanten en geen plaatselijke maar massale, en geconcentreerde ongeregeldheden. De politie had als opdracht ‘geen dodelijk geweld’ te gebruiken.

Dat was zeker verdedigbaar en in principe bedoeld om geen paniek te veroorzaken, maar het ‘liet in dit geval’, schrijft AP, ‘de agenten met weinig mogelijkheid om aan de massa te weerstaan. In één videoscène balt een agent zijn vuisten terwijl de menigte hem en zijn collega’s tegen een deur duwt. De menigte roep: “Jij bent geen Amerikaan!” terwijl een man hem probeert aan te porren met de punt van een Amerikaanse vlag’.

Zwarte agenten werden onder racistische verwensingen bedolven. De agenten konden de massa niet lang tegenhouden.

https://twitter.com/AP/status/1348422690990944263The Associated Presshttps://twitter.com/AP

"They were left naked." Despite ample warnings about pro-Trump demonstrations in Washington, U.S. Capitol Police did not bolster staffing Wednesday and made no preparations for the possibility that the massive protests could turn violent, AP has learned. https://t.co/EwhF1XOF3F

— The Associated Press (@AP) January 11, 2021

‘Ze waren weerloos’, aldus Maxine Waters, Democratisch lid van het Huis van Afgevaardigden uit Californië. ‘Het was de ergste soort van niet-beveiliging die iemand zich kon inbeelden’.

De indringers waren misschien beter georganiseerd dan de politie. De FBI onderzoekt nog wat de plannen waren, maar een aantal van hen had materiaal bij om mensen, allicht de topfiguren van het parlement en Mike Pence, in de boeien te slaan. Wat er misschien op wijst dat een gijzelactie gepland was. De indringers wisten hun weg te vinden in het nochtans chaotische Capitool.

Ze waren ook beter voorzien van wapentuig dan de politie, volgens ooggetuige Ashan Benedict, plaatselijk directeur van het Bureau voor Alcohol, Tabak, Vuurwapens en Explosieven in Washington. ‘Zij hadden blijkbaar meer pepperspray en chemische munitie dan wij en waren niet bang die te gebruiken. Wij beraamden een plan voor een tegenaanval met onze eigen, minder potente chemische wapens.’

Er was vooral chaos. De ene officier probeerde vicepresident Mike Pence in veiligheid te brengen, een andere officier was afwezig omdat hij de buisbommen aan de partijkantoren aan het onderzoeken was. Sund probeerde steun van buitenaf te mobiliseren. Er was geen duidelijke leiding.

Epiloog: chaos elders

Niet alleen in Washington werd naar hulp van de Nationale Garde gezocht. Ook bij de buurstaten werden dringende verzoeken om hulp geplaatst. Op vijftig kilometer van het gebeuren, in Annapolis, kreeg de Republikein Larry Hogan, gouverneur van Maryland, een dringende telefonische oproep voor steun van een volksvertegenwoordiger uit zijn staat, Steny Hoyer. Hogan was graag bereid zijn Nationale Garde te sturen, en hij heeft de macht over die Nationale Garde, maar alleen binnen de eigen staatsgrenzen. En zo kwam hij ook op het Pentagon terecht waar men de toestemming om zijn Garde in Washington D.C. te kunnen inzetten in beraad hield… Na oponthoud dat een eeuwigheid leek te duren, in werkelijkheid anderhalf uur, kreeg ook hij toestemming om hulp te sturen.