‘We moeten mensen die naar hier komen niet alleen papieren, maar vooral een toekomst geven’

‘Bij uitdagingen stropen we de mouwen op. Wij praten niet alleen over problemen, maar werken aan oplossingen. Met een aanpak die zorgt dat iedereen wint’, schrijft minister van Asiel en Migratie Maggie De Block (Open VLD) in de aanloop naar het verkiezingsdebat van Knack.

Migratie, integreren en samenleven in diversiteit behoren tot de grote uitdagingen van onze tijd. Veel mensen zijn daarover bezorgd. Een bezorgdheid die soms omslaat in angst. Sommige partijen kiezen ervoor die angst te voeden, het onbehagen groter te maken. Wij niet. Want dat helpt ons geen millimeter vooruit. Ik en mijn partij zitten anders in elkaar. Bij uitdagingen stropen we de mouwen op. Wij praten niet alleen over problemen, maar werken aan oplossingen. Met een aanpak die zorgt dat iedereen wint.

Die aanpak begint aan de voordeur. Wie laten we binnen en wie niet? Daar moeten we streng zijn en selectief, want we kunnen onmogelijk de hele wereld binnenlaten. Wie op de vlucht is voor oorlog en vervolging beschermen we. We garanderen daarbij een snelle behandeling van de asielaanvraag. Dit veronderstelt een continue monitoring en efficiënt beheer van de asielketen. Door een snelle asielprocedure weet de asielzoeker snel waar hij aan toe is en worden geen valse verwachtingen gewekt. Daarom is het ook belangrijk dat achterpoortjes worden gesloten. Want wie een nee krijgt, moet onverbiddelijk terug. We laten dus niet toe dat men procedures misbruikt of rekt in de hoop van een ‘nee’ een ‘ja’ te maken. Wie daaraan toegeeft, die ondergraaft het hele asielsysteem.

Er is vooral ook nood aan een betere Europese aanpak. Wie gelooft dat we als klein land migratie alleen onder controle krijgen, maakt mensen blaasjes wijs. We moeten samen de buitengrenzen bewaken, zodat onze binnengrenzen kunnen openblijven. Asielzoekers worden zo veel mogelijk in de regio van het conflict opgevangen, met hulp van de EU. Ook zij die illegaal in Europa aankomen, sturen we naar centra aan de buitengrenzen, waar ze een asielaanvraag kunnen indienen. De asielaanvragen worden behandeld volgens kwalitatieve procedures. Wie erkend wordt, heeft recht op bescherming, in veilige derde landen of in de EU via resettlement. Wie toegang krijgt tot Europa verdelen we volgens een spreidingsplan dat geldt voor alle lidstaten. Wie niet erkend wordt, wordt teruggestuurd, vrijwillig als het kan, gedwongen als het moet. Een gevaarlijke illegale oversteek wordt zo nutteloos, waarmee we meteen ook de inkomensbronnen van mensensmokkelaars hopen droog te leggen.

Die Europese aanpak vereist dat de lasten binnen Europa ook op een correcte en solidaire basis worden verdeeld. Alle lidstaten moeten hun deel doen. Ander volgen er financiële sancties. Ook de thuislanden moeten meewerken aan de terugkeer van afgewezen asielzoekers. Dat wordt een centraal thema in ons buitenlands beleid.

Naast asiel zijn er nog andere migratiekanalen. Veel nieuwkomers komen naar hier via gezinshereniging. Ook hier moeten we selectief zijn. Het recht op gezinsleven is een mensenrecht, maar als samenleving mogen we wel verwachten dat wie naar hier komt, hier ook op eigen benen kan staan en hier kan bijdragen. Onder impuls van Open Vld werden de regels in het verleden al strenger gemaakt. Maar we willen verder gaan in de eisen die we stellen voor wie familieleden wil laten overkomen. Vandaag geldt al dat het gezinslid dat reeds in België verblijft vijf jaar garant staat voor toereikende en stabiele bestaansmiddelen voor de persoon die naar België komt. Het is dan ook logisch dat er in die vijf jaar geen aanspraak gemaakt kan worden op een werkloosheidsuitkering door de persoon die naar België komt.

Vanuit eenzelfde filosofie dat wie naar hier komt, hier ook een bijdrage moet kunnen leveren aan onze welvaart, wil Open VLD meer ruimte laten voor economische migratie. Vandaag krijgen ongeveer 6.000 niet-EU-burgers per jaar een verblijfstitel om economische redenen. Het gaat dan om mensen die hier komen werken. Dat aantal staat nog steeds in schril contrast met het hoge aantal leegstaande vacatures bij onze bedrijven. Ook hier pleiten we voor een Europese aanpak. Concreet willen we een Europees blue card systeem naar Canadees en Amerikaans voorbeeld. Het kan de lidstaten toelaten vraaggestuurd de geschikte arbeidskrachten aan te trekken om hun economieën en vergrijzende samenlevingen te versterken.

We zijn dus selectief aan onze voordeur. Enkel zij die reëel gevaar lopen of die een bijdrage kunnen leveren aan onze welvaart laten we binnen. De volgende stap is die mensen beter te begeleiden en te ondersteunen. Hen de instrumenten en vaardigheden geven om op eigen benen te staan. Om hun eigen toekomst vorm te geven.

De Vlaamse inburgeringstrajecten, waarbij nieuwkomers onze taal en enkele cruciale basisvaardigheden leren, zijn daarbij cruciaal. Ingevoerd onder toenmalig minister voor inburgering, Marino Keulen, hebben ze hun nut intussen bewezen. Het is alleen jammer dat we vandaag moeten vaststellen dat ongeveer 1.700 nieuwkomers soms langer dan een jaar moeten wachten om te kunnen starten. Dit is een fout signaal. Die wachtlijsten werken we weg. Bovendien moet er meer aandacht komen voor onze waarden en normen binnen de inburgeringstrajecten en voor een betere activering van deze mensen.

Tenslotte zijn er de nieuwkomers die al lang niet meer nieuw zijn. Het overgrote deel van mensen met een migratie-achtergrond zijn hier opgegroeid of zelfs geboren. Ze zijn de tweede en derde, soms zelfs al vierde generatie. Dit is eveneens hun land. Hier gaat het niet langer over het al dan niet toelaten of inburgeren, maar over samenleven met elkaar, met respect voor de rechtsstaat, de spelregels en normen die we allemaal delen. Dat betekent dat we ingaan tegen de segregatie en het hokjesdenken in onze samenleving. Onze samenleving bestaat niet uit gemeenschappen, maar uit mensen die allemaal vooruit willen gaan. We geven iedereen daartoe een eerlijke kans. Zonder racisme en discriminatie.

Voor ons liberalen telt immers niet je afkomst. Voor ons telt enkel je toekomst. En dat is meteen ook de essentie van onze visie op migratie: mensen die naar hier komen niet alleen papieren, maar vooral een toekomst geven. Enkel zo kunnen we het migratievraagstuk omvormen van een bedreiging naar een meerwaarde.

Maggie De Block is minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, en van Asiel en Migratie.