De linkse Vivaldi-partijen zijn niet van plan om samen met staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open VLD) naar 3 miljard euro te zoeken. ‘Geen terugkeer naar de oude Zweedse recepten.’
De begrotingsgesprekken zijn traditioneel een hoogtepunt in het politieke jaar. Met de verlanglijstjes onder de arm blazen de regeringspartijen verzamelen voor een politieke krachtmeting. De breuklijn ligt als vanouds tussen de politici die meer willen besparen en zij die daar minder voor staan te springen. Binnen de Vivaldi-constellatie van maar liefst zeven partijen leeft bij links vooral de wens om te investeren na de historische coronaklap. De liberalen, Open VLD op kop, willen erop toezien dat het tekort niet de pan uitswingt.
1) Hoe is het gesteld met de begroting?
Niet al te best. Was de begroting al voor de coronapandemie een probleemkind, dan is ze dat nu helemaal. De regering-De Croo kijkt op tegen een begrotingstekort van 7,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp), of net geen 38 miljard euro. Ter vergelijking: 2019 werd afgesloten met een tekort van ‘slechts’ 1,85 procent, of ruim 12 miljard euro.
Lichtpuntje: naarmate de pandemie minder hevig woedt, zwengelt de economie opnieuw aan. Begin deze week kondigde de Europese Commissie zelfs aan dat ons land mogelijk 750 miljoen euro minder zal krijgen uit de pot van Europese relancesteun omdat de economie hier beter aantrekt dan in andere EU-lidstaten. Staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine (PS) noemde de aankondiging ‘goed nieuws’.
2) Hoeveel geld zoekt de regering?
Die vraag is moeilijker dan ze lijkt. De inschattingen lopen uiteen. Staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open VLD) pakte gisteren in Le Soir uit met een concreet bedrag: 3 miljard euro.
Hoe komt ze op die som uit? Een deel bestaat uit 0,2 procent van het bbp, of 1 miljard euro. Die inspanning staat in het regeerakkoord, en moet dus in principe gehonoreerd worden. In het regeerakkoord werd eveneens beklonken dat bovenop die 0,2 procent ook een variabele inspanning moet geleverd worden die in functie staat van de economische groei. Volgens De Bleeker is die met 5,7 procent dit jaar en 3 procent volgend jaar ‘significant’. ‘Het is daarom naar mijn mening wenselijk om nu een extra inspanning van 0,4 procent te leveren.’
Binnen de regering wordt haar soloslim lauw onthaald. ‘In tegenstelling tot de staatssecretaris voeren wij de onderhandelingen niet in de pers’, klinkt het bij een vicepremier. Het devies is gekend: hoe meer voorstellen er in de pers worden gelanceerd, hoe moeilijker de gesprekken rond de tafel.
Een scherpe reactie kwam er van minister van Pensioenen en Armoedebestrijding Karine Lalieux (PS), die een reliek van de regering-Michel ontwaarde: ‘De Bleeker keert terug naar de oude Zweedse recepten, waarmee de sociale rechten en de sociale bescherming erop achteruit zijn gegaan’. Bij de MR willen ze voorlopig geen bedragen noemen.
Tegen half oktober verwacht Europa een Belgische begroting. De gesprekken zijn gaande, en volgens een vicepremier ‘zijn de debatten hard, maar de sfeer goed’.
3) Waar wordt het geld gehaald?
De hamvraag. Partijen zijn ervoor beducht om hun kaarten op tafel te leggen. Ook hier is het regeerakkoord de leidraad. De budgettaire inspanning volgt een vastgelegde verdeelsleutel: een derde uitgaven, een derde inkomsten en een derde ‘diversen’, denk aan inkomsten uit fraudebestrijding. En dan is er nog een belangrijke zin, die zegt dat er geen nieuwe belastingen worden ingevoerd ‘behalve in het kader van budgettaire discussies’. Extra belastingen zijn de komende weken dus geen taboe, althans niet in theorie.
Dat blijkt ook uit enkele voorstellen die De Bleeker op tafel legt. De Open VLD’ster denkt aan een belastingheffing op internetaankopen onder de 22 euro. Daarmee viseert ze vooral goederen uit China, die ontsnappen aan een btw-regeling. Dankzij het steeds meer ingeburgerde telewerk mikt ze eveneens op besparingen op staatsgebouwen. Een meer traditionele begrotingsmaatregel: besparen op de werking van het overheidsapparaat.
Socialisten, groenen en CD&V willen ook werk maken van het afbouwen van een belastingvoordeel voor tweede verblijven, zo berichtte De Standaard. De N-VA stond meteen klaar om het idee af te schieten. ‘Dit is een excuus om de belastingdruk nog verder te verhogen en zo het begrotingstekort te spekken’, dixit Kamerlid Joy Donné.
Ondertussen staan de Open VLD en de CD&V geïsoleerd met hun wens om de coronasteunmaatregelen af te bouwen. Het thema staat vandaag op de planning van het Overlegcomité. De redenering is dat hoe sneller de maatregelen stoppen, hoe minder er elders geld moet gezocht worden. De voorlopige einddatum is 30 september, maar volgens de overige partijen is dat te vroeg dag. Een vicepremier: ‘De coronasteunmaatregelen zijn geen helikoptergeld, maar worden slim en gericht ingezet om de laatste meters voor de finish te overbruggen.’ Een andere minister: ‘Wij zijn geen besparingsregering, maar een investeringsregering.’
4) Hoe lastig wordt deze horde?
‘Bestaat er zoiets als een makkelijk begrotingsconclaaf?’, klinkt het retorisch binnen de regering. Het helpt ook dat de economie aanzwengelt in plaats van slabakt. Het helpt óók dat de Europese Commissie volgend jaar mikt op een tekort van 4,48 procent. Met een beetje geluk zal België daar vanzelf al dichtbij moeten komen, met dank aan de economische groei en de uitdovende pandemie.
De hoofdrol is weggelegd voor premier Alexander De Croo (Open VLD), hij moet ervoor zorgen dat elke partij het conclaaf met opgeheven hoofd kan verlaten. In het bijzonder voor zijn eigen partij wordt dat een moeilijke opgave. De Vlaamse liberalen worden overvleugeld door linkse partijen, zowel Frans- als Nederlandstalig. In het verhaal van de coronasteunmaatregelen kan voorzitter Egbert Lachaert niet rekenen op MR-vicepremier David Clarinval, die als minister van Zelfstandigen voordelen ziet in een verlenging.
PS-excellenties zoals voorzitter Paul Magnette lopen niet hoog op met begrotingsorthodoxie. Staatssecretaris Dermine outte zich afgelopen juni in Trends als een fan van de Amerikaanse econome Stephanie Kelton, die vorig jaar in Knack nog zei dat begrotingstekorten ‘meestal te klein’ zijn.
Ook over de schuldgraad, die volgens het Planbureau tegen 2025 meer dan 120 procent van het bbp bedraagt, maakt Dermine zich niet te veel zorgen: ‘De extra schulden die we nu maken, kunnen we op lange termijn financieren tegen heel lage rentevoeten. De kostprijs van de coronacrisis, in termen van extra schuldopbouw, is bijna nul.’
Binnen de PS en Ecolo wordt er bovendien gewezen op de watersnood in Wallonië. Die problematiek is niet weg en zal nog inspanningen vergen, ook van het federale niveau. Gisteren raakte bekend dat minister-president Elio Di Rupo (PS) een brief schreef naar de federale regering met vraag om ‘solidariteit’.
Om alles nog lastiger te maken is er zenuwachtigheid rond de exploderende energiefacturen. Verschillende partijen leggen oplossingen op tafel – van een verlenging van het sociaal tarief voor 2 miljoen Belgen tot een korting op de factuur – die stuk voor stuk geld kosten.
Ook op de arbeidsmarkt liggen voorstellen op tafel die op korte termijn eerder geld zullen kosten, zoals premies voor mensen die voor een knelpuntberoep kiezen, of meer geld voor het spoor. Een investering die volgens groenen en socialisten op langere termijn alleen maar geld oplevert, maar die op korte termijn geld kost: ‘Als we nu niets doen, kost het ons alleen maar meer geld’. Of De Croo en Lachaert daarmee kunnen leven, is een andere vraag.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
