‘Verrechtelijking van de politiek of verrechtsing van de politieke besluitvorming?’

Walter De Smedt reageert op advocaat Fernand Keuleneer, die zich in Tertio erg kritisch uitliet over de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Fernand Keuleneer, een Belgisch advocaat en publicist, heeft een eigen opvatting over de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. In het christelijk opinieweekblad Tertio waarschuwt hij voor de verplaatsing van het politieke debat naar de juridische instellingen. Zo schrijft hij: ‘Ik ben niet tegen de inhoud van de tekst. Wel tegen de tekst als juridisch document.’

En nog: ‘Er ontstaan steeds meer grondrechten en ze worden steeds vager. Het politieke debat wordt zo verplaatst van de politieke naar de juridische instellingen. En de uitspraken van die rechtscolleges leveren politiek, voorgesteld als arresten, die dikwijls beter geschreven zijn dan de partijprogramma’s. Zo krijg je een verrechtelijking van de politiek en een politisering van het recht. Het staat iedereen vrij dat toe te juichen, maar niemand heeft daarvoor gestemd.’

Verwarring

Keuleneer is niet tegen de inhoud van de tekst: wie kan er tegen de inhoud van de Universele Verklaring zijn waardoor iedere Mens rechten heeft verkregen? Keuleneer hoedt er zich dus voor de Mens die rechten te ontzeggen. Hij legt het fijner aan boord: hij sticht verwarring. Hij stelt de rechterlijke uitspraken die gesteund zijn op die rechten gelijk aan politieke uitspraken en stelt vast dat die beter geschreven zijn dan partijprogramma’s. Verwarring dus tussen wat de politiek heeft gestemd en wat de rechters ervan maken. Hij zegt het niet maar hij suggereert het : waar niet voor gestemd is, is niet democratisch!

Keuleneer vergeet hierbij niet toevallig dat iedere rechterlijke uitspraak een toepassing is van de wet en dus van wat de politiek heeft gestemd. Het is zelfs de hoofdopdracht van het hoogste rechtscollege, het Hof van Cassatie, om na te gaan of die rechterlijke uitspraak wel in overeenstemming is met wat de politiek heeft beslist: een rechterlijke uitspraak die de wet niet volgt wordt dan ook vernietigd.

Ook op wat de politiek stemt is er een rechterlijke controle: het Grondwettelijk Hof gaat na of een wet in overeenstemming is met de grondwet en met de supranationale regelgeving. Daar is evenmin wat verkeerd aan: de grondwet is eveneens door de politiek gestemd, en kan met een bijzondere meerderheid gewijzigd worden. En ook de Universele Verklaring werd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties ‘aangenomen’: gestemd door de politieke vertegenwoordigers van de Naties die er deel van uitmaken. Wat bedoelt Keuleneer dan met de bewering ‘een verrechtelijking van de politiek en een politisering van het recht’? Waar wil hij naartoe?

Verrechtsing

De door Keuleneer gestichte spraakverwarring kan met één woord worden hersteld: het gaat niet om ‘verrechterlijking’ van de politieke beslissingen maar om ‘verrechtsing’ van de politieke besluitvorming. Keuleneer behoort immers tot de rechtskatholieke intelligentsia. Hij was tijdens zijn studies lid van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond, nadien hoofdredacteur van het door de latere woordvoerder van het Vaticaan Vic van Brantegem opgerichte ‘Alternatief’, medeoprichter van het Vlaams conservatief tijdschrift ‘Nucleus’, en hij was in de operatie Kelk, de huiszoeking in het onderzoek naar pedofilie in de Kerk, de advocaat van kardinaal Daneels. Daardoor kan hij ook aan de kant van een andere Vlaams Katholieke eminentie gaan staan: zijn confrater en professor Koen Geens, die ook minister van Justitie is.

Blijkbaar hebben deze twee juristen dezelfde opvatting over de waarde van de Universele Rechten van de Mens. Koen Geens werd reeds driemaal door het Grondwettelijk Hof teruggefloten omdat hij noch de grondwet noch de supranationale regelgeving respecteert: de afkoopwet werd afgekeurd wegens niet in overeenstemming met het eerlijk proces, de uitbreidingen van de bevoegdheden van het parket m.b.t. andere mensenrechten werden zelfs vernietigd.

Bedreigend

Dat eminente juristen als Fernand Keuleneer en Koen Geens het niet nauw nemen met de Mensenrechten mag niet worden onderschat. De door Keuleneer gestichte verwarring en de door onze Justitieminister aangehouden aantasting van de grondwet situeert zich in de bredere Europese context waarin andere katholiek geïnspireerde politici wanneer zij daartoe de kans krijgen – zoals in Polen, Hongarije en Oostenrijk – steeds verder naar rechts opschuiven. Deze stroming is echter niet specifiek voor een katholieke opvatting.

In hetzelfde Tertio van 18 februari 2009 omschreef meester en ere-senator Vandenberghe de rol van de rechter op een heel andere wijze : ‘Montesquieu was een groot voorstander van de scheiding tussen de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht voor het verzekeren van de gemoedsrust van de burger. Hij noemde dat 250 jaar geleden ‘la tranquillité’. Die gedachte is vandaag nog altijd actueel. Het is ook in onze samenleving van groot belang dat iedereen met een gerust gemoed kan gaan slapen. De angst verhindert immers iedere vorm van positief denken… Zo is het de taak van de juridische macht de dynamiek van de politiek te temperen en in evenwicht te houden. Precies dat kanaliseren van de politiek door het recht, vormt de kern van de rechtstaat en zit ook verankerd in de grondwet.’

Onder invloed van de neoconservatieven is die ’tranquillité’ er nu niet meer: als de rechterlijke macht de opdracht ontzegd wordt om de politiek van de heren Keuleneer en Geens te temperen is de gemoedsrust van de burger weg, en dan is er ook geen rechtsstaat meer.