Rafaël-schandaal: journalisten leggen de bewijzen op tafel

Knacks onderzoek naar de gang van zaken bij de Brusselse armoedeorganisatie Rafaël botste op kritiek in katholieke media. De betrokken journalisten noemen nu man en paard.

Misbruik van geld voor de armen, uitbuiting en een belangenconflict bij de bestuurders. De conclusies van journalisten Ruben Brugnera en Marieke Brugnera (Knack), David Leloup en Thierry Denoël (LeVif) en Emmanuel Morimont (RTBF #Investigation) in het dossier rond de Brusselse armoedeorganisatie Rafaël zijn niet min.

Verschillende kerkelijke media aan beide kanten van de taalgrens publiceerden daarop artikels waarin het journalistenteam van ‘vooringenomenheid’ beschuldigd wordt en hun werk als ‘leugenachtig’ wordt bestempeld. Om klaarheid te scheppen, leggen de journalisten uit hoe ze tot hun conclusies kwamen, mét bewijsmateriaal.

De volledige documentaire kan worden bekeken op: https://www.rtbf.be/auvio/detail_investigation?lid=347735

Nadat we op 8 december ons onderzoek naar de Brusselse armoedeorganisatie Rafaël publiceerden, verschenen in katholieke media zoals Kerknet.be en Cathobel.be en op de weblog van de vicaris-generaal van Luik, Eric de Beukelaer, de volgende artikels:

1 ‘Rafaël: een eerlijk woonproject voor armen in Brussel’, Herman Cosijns, Kerknet, 8 december 2021.

2 ‘#Investigation – Un traitement médiatique mensonger (Een leugenachtige behandeling door de pers)‘, Manu Van Lier, Cathobel.be, 9 december 2021.

3 ‘Projet Rafaël: l’autre enquête (Project Rafaël: het andere onderzoek)‘, Vincent Delcorps, Cathobel.be, 10 december 2021.

4 ‘#Investigation: boule puante de Noël (stinkende kerstbal)‘, Eric de Beukelaer, 8 december 2021.

5 Radio-uitzending: Het Rafaëlcentrum in anderlecht: geldverduistering of vooringenomen journalistiek?

https://rcf.fr/actualite/eveque-et-veilleurs?episode=184110&share=1

6 Opiniestuk: Onrechtvaardigheid en verspilling : https://www.cathobel.be/2021/12/edito-injustice-et-gachis/

De betrokken journalisten staan erop hun werkwijze uit de doeken doen en bewijsmateriaal te publiceren.

1. Van 1997 tot 2021 was vzw Rafaël de enige eigenaar van de voormalige Sint-Annakliniek in Anderlecht. Het pand was geen eigendom van de kerk

Volgens monseigneur Herman Cosijns heeft de kerk zich het gebouw van de armoedeorganisatie, dat door de notaris op 3.110.884 euro geschat werd, niet onterecht toegeëigend. Volgens hem zou de Sint-Annakliniek ‘steeds tot de gemeenschap van de Kerk hebben behoord’ en ‘kocht’ priester Rahoens het gebouw destijds van de Soeurs Hospitalières du très Saint-Sauveur.

Beide beweringen zijn onjuist. Het gebouw werd eigendom van Rafaël vzw op 4 juni 1997. Het ging daarbij niet om een aankoop, maar om een ‘schenking met lasten met een sociaal en christelijk doel’. Dat blijkt onder andere uit het verslag van de vergadering op 22 november 1996 waarop de zusters beslisten om het pand te schenken.

De ‘lasten’ die vzw Rafaël moest overnemen van de zusters waren bovendien zeer laag, waardoor de transactie onmogelijk als een aankoop kan worden gezien. De precieze som van de lasten is ons niet bekend, maar volgens priester Charles Mbu, van 2011 tot 2017 directeur van vzw Rafaël, hebben de zuster het gebouw ‘bijna gratis’ geschonken. Tijdens een uitvoerig interview met priester Mbu op 15 oktober 2021 herinnerde hij zich een bedrag van ‘ongeveer 50.000 frank (1250 euro)’.

Het voormalige ziekenhuisgebouw was dus al die tijd eigendom van vzw Rafaël en kon niet beschouwd worden als eigendom van de kerk. Dat de vzw in haar statuten zegt een ‘confessioneel karakter’ te hebben verandert daar volgens ons niets aan.

2. De schenking van het waardevolle gebouw aan het Aartsbisdom was niet de enige mogelijke oplossing die de raad van bestuur van vzw Rafaël had voor de stedenbouwkundige problemen

Monseigneur Herman Cosijns laat in zijn verdediging doorschemeren dat de raad van bestuur geen andere keuze had dan een schenking van het gebouw aan het Aartsbisdom. Dat klopt niet.

Wat wel klopt, is dat – zoals in het in Knack gepubliceerde artikel werd uitgelegd – stedenbouwkundige inspecteurs van de gemeente Anderlecht in het gebouw meerdere overtredingen vaststelden van het Brusselse Wetboek van Ruimtelijke Ordening. Dat blijkt uit het officiële verslag van 20/12/2016.

De gemeente stelde toen twee opties voor: ‘ofwel de lokalen in hun oorspronkelijke staat herstellen’, ‘ofwel een bouwaanvraag indienen volgens de regels’.

De gemeente Anderlecht vult niet in wat er met het pand moet gebeuren. Er waren dus andere oplossingen denkbaar voor de raad van bestuur. Men had bijvoorbeeld het waardevolle pand tegen marktprijzen kunnen verkopen aan het Aartsbisdom of aan een private investeerder. De opbrengst had men kunnen investeren in huisvesting voor de oorspronkelijke doelgroep van Rafaël (sans-papiers en andere zeer kwetsbare mensen).

Niet alleen waren er andere oplossingen denkbaar, de schenking aan het Aartsbisdom ondermijnt de levensvatbaarheid van vzw Rafaël. Uit de laatste jaarrekening (jaar 2019) blijkt dat het eigen kapitaal van de vzw nog voor de schenking 279.800,42 euro in het rood stond. In die situatie kan het wegschenken van het ziekenhuisgebouw – het belangrijkste kapitaal – onmogelijk als een oplossing gezien worden voor problemen van de vzw. Integendeel, de financiële toestand wordt erger.

Bovendien blijkt dat de financiële problemen zijn ontstaan tijdens het voorzitterschap van Herman Cosijns. Toen stichter Reginald Rahoens in 2011 overleed, liet hij een financieel gezonde organisatie achter, met een positief eigen vermogen van 161.503,30 euro.

Onder Cosijns smelten de financiële middelen van de organisatie weg. Een aantal beslissingen van de raad van bestuur spelen daarbij een belangrijke rol. In 2018 zal de organisatie 26.705,66 euro uitgeven aan consultancy- en architectenbureaus ter voorbereiding van het nieuwe vastgoedproject. In datzelfde jaar – terwijl de bewoners de boodschap krijgen dat ze het pand definitief moeten verlaten – wordt alvast 116.977,37 euro geïnvesteerd in een nieuw dak. Ook wordt beslist om een lening te geven aan de gedelegeerd bestuurster, waarover hieronder meer.

Dat de financiële toestand van de vzw in een tijdspanne van acht jaar verschrompelt, bevestigt financieel expert Hugues Fronville, partner bij consultancybedrijf BDO.

3. Het nieuwe project is op termijn economisch interessant voor de kerk

Herman Cosijns stelt de lening van 10 miljoen euro, die het Aartsbisdom aangaat, voor als een sociaal engagement van de kerk voor de armen: ‘Vzw Rafaël klopte aan bij het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Dat werd bereid gevonden te steunen omdat het om een daadwerkelijk en heel concreet evangelisch geïnspireerd project gaat.’

Toch doet de kerk – zij het op langere termijn – naar alle waarschijnlijkheid haar voordeel bij de deal. Er zullen onder meer 52 sociale woningen worden gebouwd. Het beheer daarvan zal worden toevertrouwd aan een sociaal verhuurkantoor, dat zal instaan voor de inning van de huurgelden.

In een schrijven op 6 oktober 2021 bevestigt Patrick du Bois, gedelegeerd bestuurder van het Aartsbisdom, dat AIS Habitat et Rénovation aan het Aartsbisdom huur zal betalen: ‘Deze huur zal het Aartsbisdom in staat stellen de banklening terug te betalen. Het zal ten minste 25 jaar durenvoordat de gemaakte kosten zijn afgeschreven.’

Als men echter tien miljoen op 25 jaar afbetaalt, dan moet men bij een vaste rentevoet van 2% jaarlijks 507.568,32 euro aan aflossingen betalen. Als men die enkel met de eigen inkomsten aflost, dan betekent dat dat men verwacht dat het pand elk jaar minstens een half miljoen euro aan netto-opbrengsten zal genereren. Als de lening over 25 jaar is terugbetaald en er geen onvoorziene kosten zijn, dan vloeien de huuropbrengsten vanaf dan grotendeels als winst naar het Aartsbisdom. Ook kan het opgewaardeerde pand verkocht worden aan een andere investeerder.

4. De schenking van het gebouw genereert bij de kerkelijke bestuurders van Rafaël vzw wel degelijk een belangenconflict

Volgens Cosijns is er geen sprake van een belangenconflict bij de schenking van het gebouw aan het Aartsbisdom. Zijn voornaamste argument is dat hij enkel zetelt in de raad van bestuur van vzw Rafaël en niet tegelijkertijd in die van de vzw Aartsbisdom Mechelen-Brussel, die het gebouw gratis krijgt. In dit dossier zijn weliswaar geen elementen opgedoken die wijzen op persoonlijke verrijking van monseigneur Cosijns. Toch is er wel degelijk sprake van een belangenconflict.

Toen Cosijns op 19 juli 2011 het voorzitterschap van Rafaël overnam, was hij nog steeds lid van de Algemene Vergadering van het Aartsbisdom Mechelen-Brussel. Hij bleef dat tot 25 mei 2012. De bewijsstukken hiervoor zijn in te kijken bij de griffie van de Ondernemingsrechtbank te Mechelen.

Een tweede reden voor een belangenconflict is dat zowel Cosijns als de gedelegeerd bestuurder van het Aartsbisdom, Du Bois – die in naam van het Aartsbisdom zijn handtekening plaatste onder de schenkingsakte – lid is van de raad van bestuur van vzw Bethlehem. Die organisatie moet de ontwikkeling van sociale huisvesting door de kerk bevorderen en gaat voor de kerk op zoek naar gebouwen die voor sociale woningverhuur in aanmerking komen.

De coördinator en medeoprichter van Bethlehem, Marie-Françoise Boveroulle, is bovendien ook secretaris van Rafaël vzw. In een interview op 16 september 2021 verklaarde ze dat het nieuwe project op de Rafaëlsite past in de ‘dynamiek van het Bethlehemproject’. Met andere woorden: zowel Cosijns en Boveroulle als Du Bois hebben als bestuurders belangen bij het succes van het Bethlehemproject en dus bij de sociale woningbouw van de kerk. Het is dus mogelijk dat bij de keuze van Cosijns om de Rafaëlsite weg te schenken niet alleen het belang van de armoedeorganisatie voorop stond.

Niet alleen het officiële doel van de raad van bestuur van vzw Bethlehem maar ook enkele details wijzen op een zeer nauwe relatie tussen Bethlehem en het Aartsbisdom. De documenten van vzw Bethlehem op de griffie van de Rechtbank van Koophandel te Brussel zijn gedrukt op briefpapier van het Aartsbisdom en aan de administratie wordt gevraagd om de ‘bewijzen van neerlegging’ op te sturen naar het Aartsbisdom Mechelen-Brussel. Ook delen beide organisaties de domeinnaam van e-mailadres (@diomb.be). Anders gesteld: vzw Bethlehem lijkt een dochterorganisatie van het Aartsbisdom.

Een derde argument is dat Herman Cosijns ook secretaris-generaal van de Bisschoppenconferentie is. Dat is het hoogste overlegorgaan van de Belgische kerk. In die functie is zijn directe overste kardinaal Jozef De Kesel, die als Aartsbisschop aan het hoofd staat van het Aartsbisdom, de nieuwe eigenaar van het gebouw.

Volgens docent publiekrecht en gespecialiseerd advocaat Stéphane Rixhon (OAK Law) hadden Herman Cosijns en Marie-Françoise Boveroulle op de algemene vergadering van vzw Rafaël op 3 september 2020 moeten wijzen op hun mogelijk belangenconflict en dienden ze zich te onthouden bij de beslissing om het gebouw gratis aan het Aartsbisdom over te dragen. Dat hebben zij niet gedaan, zo bevestigden ze zelf tijdens een video-interview dat op 16 september 2021 plaatsvond op het secretariaat van de Bisschoppenconferentie.

Daarbij viel op dat Cosijns en Boveroulle zich voor hun communicatie lieten bijstaan door woordvoerder Tommy Scholtes, die eveneens de perschef is van de Aartsbisschop. Het is op zijn minst opmerkelijk dat Cosijns claimt onafhankelijk te beslissen van het Aartsbisdom als hij zijn woordvoerder deelt met het hoofd van die organisatie.

Een vierde element dat wijst op een belangenconflict, is het relaas van de voormalige directeur van het Rafaëlcentrum, pater Charles Mbu, die ons toestemming gaf om zijn verklaringen te gebruiken. Over monseigneur Herman Cosijns zegt hij: ‘Hij was de link tussen het Rafaëlcentrum en de kerk. Hij is degene die de vzw in handen gaf van het Aartsbisdom. Cosijns was de hoofdrolspeler die op twee stoelen zat. Aan de ene kant vertegenwoordigt hij het centrum. Aan de andere kant vertegenwoordigt hij de kerk. Het andere lid van de raad van bestuur is Marie-Françoise Boveroulle, die coördinator is van het Bethlehemproject. Zij was blij dat het Rafaëlcentrum deel zou uitmaken van het Bethlehemproject. Zij was het ook die ervoor zorgde dat het Rafaëlproject overging in een project van de kerk.’

4. De allerarmsten hebben geen baat bij het nieuwe project

De vraag is of de oorspronkelijke doelstelling van Rafaël vzw wel standhoudt. In zijn blogpost zegt Eric de Beukelaer, vicaris-generaal van Luik en ex-woordvoerder van de Belgische bisschoppen, dat de betrokken journalisten van het project een ‘karikatuur’ maken omdat ze het bestempelen als een project ‘voor de niet zo arme armen’ (‘des pauvres un peu moins pauvres’).

Monseigneur Cosijns beweert dat ‘het maatschappelijke doel van Rafaël zal worden voortgezet: de re-integratie van kwetsbare personen in onze samenleving’. Marie-Françoise Boveroulle zegt dat ‘het nieuwe project geen voorrang wil geven aan een bepaalde groep mensen, maar open wil staan voor iedereen’.

Dat blijkt niet te kloppen. De 52 woningen dienen weliswaar een sociaal doel, maar bepaalde groepen worden uitgesloten. Het Rafaëlcentrum huisvestte in 2015 nog 300 mensen. ‘Eén derde van die mensen’ waren niet in staat om huur of andere bijdragen te betalen, zo zegt Cosijns zelf in het interview op 16 september. Rafaël zal niet langer voor die groep kwetsbare mensen onderdak bieden.

Die conclusie is gebaseerd op vijf bevindingen:

1) Wij vroegen de Huisvestingsdienst van het Brussels Gewest naar de voorwaarden om in aanmerking te komen voor sociale huisvesting. Op 22 september 2021 antwoordde de dienst per e-mail dat het noodzakelijk was om over een inkomen te beschikken: ‘De AIS’s (de sociale vastgoedkantoren van Brussel, nvdr) zorgen ervoor dat hun huurders ook in staat zijn de huur ervan te betalen.’

2) Zoals hierboven vermeld, zal sociaal verhuurkantoor Habitat et Rénovation instaan voor de verhuur van de gerenoveerde sociale woningen van de voormalige Sint-Annakliniek. De gedelegeerd bestuurder van het Aartsbisdom Mechelen-Brussel, Patrick du Bois, bevestigt ons dat het kantoor de bewoners van de sociale woningen zal kiezen zonder tussenkomst van Rafaël vzw of het Aartsbisdom. Op 13 oktober 2021 bevestigt de verantwoordelijke van Habitat et Rénovation, Jean-Philippe Buyssaert, ons telefonisch dat een sans-papier zonder inkomen niet in aanmerking komt voor sociale huisvesting. Als we zeggen dat er in het Rafaëlcentrum veel mensen woonden die niet aan dat profiel voldeden, antwoordt hij ondubbelzinnig: ‘Het is niet hetzelfde project.’

3) Marie-Françoise Boveroulle is hiervan op de hoogte. Wanneer ze het gebouw ontruimt voor renovatie weet zij dat bewoners zonder verblijfsvergunning of inkomen geen onderdak meer zullen kunnen vinden in het nieuwe project. In een interview op La Première van 15 oktober 2017 legt Boveroulle de voorwaarden uit om toegang tot kunnen krijgen tot de sociale woningen van het Bethlehemproject: ‘Het zijn de voorwaarden van het sociaal verhuurkantoor (…) Om in aanmerking te komen voor een woning moet je wettelijk ingeschreven zijn op het grondgebied. Dat beperkt in feite het publiek. Het publiek van Bethlehem zijn eerder mensen die een job hebben. Maar wel een job met een laag inkomen.’

4) Voormalig Rafaëldirecteur Charles Mbu, bevestigt dat de oorspronkelijke visie van stichter Reginald Rahoens niet wordt gerespecteerd: ‘De bedoeling van Reginald was niet om de mensen te helpen die al door het OCMW worden geholpen of die een job hebben. Hij wilde buitenlanders helpen die nog geen papieren of inkomen hadden. Wie een verblijfsvergunning had gekregen en een job had gevonden, hoorde er niet meer thuis. Ook de Belgen die Reginald opnam, waren dakloos of hadden schulden. Nu is er afstand genomen van het idee van de oprichter.’

5) De zusters van Soeurs Hospitalières du très Saint-Sauveur vermeldden destijds nochtans uitdrukkelijk het maatschappelijke doel van Rafaël bij de schenking van het gebouw, voor ‘de uitvoering van een activiteit die tot doel heeft direct of indirect de opvang en de integratie van migranten en van de kwetsbare bevolking te bevorderen’.

Op 12 oktober 2021 deelt monseigneur Herman Cosijns mee dat Rafaël vzw nog steeds verantwoordelijk zal zijn voor ‘een aantal transitwoningen’. In een e-mail van 22 oktober 2021 zegt woordvoerder Tommy Scholtes dat het om een aandeel van 10 à 15% zou gaan, wat overeenkomt met 5 à 8 woningen op het totaal van 52. Na onze publicatie heeft Cosijns het op Kerknet.be over een ’tiental woningen voor noodopvang of bij transit’. Over de toelatingscriteria en of er huur betaald zal moeten worden, krijgen we geen informatie.

5. Via Rafaël krijgt de gedelegeerd bestuurster een lening van 153.000 euro voor een persoonlijk doel: de financiering van haar echtscheiding

Cosijns claimt dat ‘geen enkele bestuurder van Rafaël ooit geld van Rafaël heeft gebruikt voor persoonlijke doeleinden’. Er zou alleen een overbruggingskrediet zijn toegekend aan ‘een alleenstaande moeder met vijf kinderen die buiten haar wil om in een financieel heel precaire situatie kwam. Dit krediet wordt volledig terugbetaald, met rente. Een volstrekt legale procedure.’

Niets aan de hand? Hier zijn de feiten: tijdens een interview op 16 september 2021 vragen we monseigneur Herman Cosijns om meer uitleg over een uitgave van 126.705,66 euro die ingeboekt was als ‘erelonen advok. deskundigen’ uit 2018 en die we onder punt 2 al bespraken.

Maar Cosijns verwart het bedrag met een andere transactie in 2019. Op camera moet hij toegeven dat vzw Rafaël een lening toekende aan de gedelegeerd bestuurster Anne Idago. (zie filmpje bovenaan). Later legt hij uit dat hij zich vergist had ‘omdat beide bedragen zeer dicht bij elkaar lagen’. De bestuurster had het geld nodig om na een echtscheiding haar huis te kunnen kopen in afwachting van een lening bij de bank, zo legt Cosijns uit.

Alles wijst erop dat het om een lening van 128.400 euro gaat. Immers, de jaarrekening 2017 vermeldt al een vordering op naam van Anne Idago voor een totaalbedrag van 27.000 euro en van 24.700 euro in het jaar 2018 (wat suggereert dat zij tussen 1 januari en 31 december 2018 2300 euro heeft terugbetaald). Wanneer de balanspost ‘vorderingen op minder dan 1 jaar’ in 2019 oploopt tot 153.100 euro, valt daaruit af te leiden dat in dat jaar een bijkomende lening werd toegekend van 153.100 euro – 24.700 euro = 128.400 euro; een bedrag dat inderdaad zeer dicht ligt bij de 126.705,66 euro aan ‘erelonen advok. deskundigen’ uit 2018.

In totaal heeft vzw Rafaël dus een lening van 153.100 euro toegekend aan de bestuurster. Het gaat officieel om driekwart van het vermogen van de organisatie (206.135,65 euro in 2019). Het ziekenhuisgebouw is ingeboekt voor 10.068,92 euro. In datzelfde jaar heeft de vzw een negatief eigen vermogen en 365.937,07 euro schulden en heeft de meerderheid van de bewoners het pand definitief moeten verlaten.

Vragen we Cosijns of ‘hij geld van een vzw voor de armen gebruikt heeft om het te lenen aan een vriendin’, dan legt Cosijns uit dat het Aartsbisdom om het bedrag te financieren een kredietlijn voor Rafaël heeft geopend en dat er ‘geen euro van de armen is gebruikt’.

Volgens monseigneur Cosijns is er niets illegaals aan de hand en is alles correct contractueel vastgelegd. Anne Idago zou het bedrag met rente terugbetalen zodra de echtscheiding rond is. Om dat te kunnen verifiëren, hebben we meermaals om een kopie van dit contract gevraagd, maar nooit gekregen.

In een schrijven van 6 oktober 2021 bevestigt Patrick du Bois dat er effectief een kredietlijn van het Aartsbisdom is geopend aan Rafaël vzw om de gedelegeerd bestuurster van de armoedeorganisatie een overbruggingskrediet te kunnen verstrekken voor haar echtscheiding. Het zou volgens Du Bois gaan om een ‘unanieme beslissing van de raad van bestuur van Rafaël’.

Anne Idago is echter zelf lid van dat bestuur. Ze had zich daarom moeten terugtrekken van deze beslissing, waarbij ze grote persoonlijke belangen heeft. Dat zegt althans jurist Stéphane Rixhon: ‘We kunnen hier spreken van een rechtstreeks belangenconflict, want vanaf het moment dat de vzw een lening toekent aan een van haar bestuurders, is die bestuurder een directe begunstigde van deze lening. Bovendien gaat het om bijna driekwart van de activa van de organisatie. Zo’n groot bedrag kan het voortbestaan van de organisatie in gevaar brengen. De directrice had zich moeten onthouden van deze beslissing, wat niet gebeurd is. Al deze elementen kunnen geïnterpreteerd worden als misbruik van de goederen van de vzw.’

6. De uitbuiting van de bewoners is gebaseerd op drie consistente, geverifieerde getuigenissen

Monseigneur Cosijns ‘spreekt met klem tegen’ dat er bij Rafaël sprake was ‘van verplichte arbeid’. In een e-mail van 1 december 2021 zegt hij dat ‘bewoners en niet-bewoners soms een handje toestaken, maar steeds en uitsluitend op vrijwillige basis’.

Onze bevinding dat een achttal inwoners van Rafaël zijn uitgebuit, is gebaseerd op diepte-interviews met drie slachtoffers. Deze drie getuigenissen zijn coherent wat betreft het aantal uren, de regelmaat van de werkzaamheden en het verrichten van diensten buiten het centrum Rafaël. Concrete details van hun getuigenissen werden onderzocht en bleken te kloppen (verhuis van de IJslandse ambassade, ondertekening van uitvaartverzekeringscontracten voor Dela).

Wij legden Jan Knockaert, coördinator van Fairwork Belgium en deskundige op het gebied van de arbeidsrechten van mensen zonder papieren, de getuigenissen voor. Op basis daarvan komt hij tot de conclusie dat het gaat om illegale arbeid en economische uitbuiting van mensen in een precaire situatie.

Op de getuigenissen dat migranten zonder papieren de verhuizing van de ouders van gedelegeerd bestuurster Idago moesten doen, gaat Cosijns niet in.

7. Verzekeraar Dela hanteert hogere morele standaarden dan de kerk en ontslaat Anne Idago als verzekeringsagente op ‘ethische gronden’

‘Het is volstrekt onjuist dat mevrouw Idago druk uitoefende’, was de enige reactie van monseigneur Cosijns op 1 december 2021 op onze bevinding dat gedelegeerd bestuurster Idago 20 bewoners van het Rafaëlcentrum een begrafenisverzekering liet afsluiten. Onder hen waren meerdere personen die geen enkele vorm van inkomen hadden. Uit een raming die we van verzekeraar Dela ontvingen, blijkt dat Idago met het afsluiten van de contracten tot 7418 euro aan commissiegeld kon verdienen.

Vincent Delcorps, die twee dagen na onze publicatie op Cathobel.be het artikel ‘Project Rafaël: het andere onderzoek’ publiceerde, vindt het ‘absoluut plausibel’ dat Idago dat deed ‘om tegemoet te komen aan de vraag van de bewoners’. Hij erkent echter dat ‘dat niet belet dat er problemen zijn op ethisch vlak’. In zijn artikel lezen we dat de raad van bestuur van Rafaël de begrafenisverzekeringen ziet als ‘een zekere onhandigheid’ van Idago. ‘Haar acties zouden geëvalueerd worden en ze zou beter opgevolgd worden.’

Anders dan de kerk tilt verzekeringsmaatschappij Dela wel zwaar aan het feit dat Idago als verzekeringsagent mensen zonder inkomen polissen liet afsluiten. Het bedrijf liet op 7 december 2021 weten dat het verzekeringsagente Idago ontslagen heeft om ethische redenen. Woordvoerder Marysia Kluppels: ‘We vinden het ethisch niet correct dat Idago de verzekeringsbemiddeling doet bij deze mensen, die in een armoedesituatie zitten.’

Conclusie

Tot zover de feitelijke gegevens waarop het onderzoek van de betrokken journalisten is gebaseerd. Zij verzetten zich formeel tegen elke beschuldiging van partijdigheid en vooringenomenheid.

Marieke Brugnera (Knack), Ruben Brugnera (Knack), Thierry Denoël (Le Vif), David Leloup (Le Vif), Emmanuel Morimont (RTBF #Investigation)

Deze reportage kwam tot stand met de steun van Fonds Pascal Decroos en Fonds pour le Journalisme.