‘Politieke wetenschappers zijn het zelden eens met elkaar, maar dit keer is het overduidelijk. Het afschaffen van de opkomstplicht zal leiden tot minder deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen.’ Dat zeggen meer dan twintig politicologen dinsdag in een opiniestuk in De Standaard.
Onder meer Johan Ackaert (UHasselt), Carl Devos (UGent) en Stefaan Walgrave (UA) luiden nogmaals de alarmbel over de hervormingen van de lokale stembusslag vanaf 2024. Hun bezorgdheden liggen in lijn met de punten die Ackaert eerder al tijdens een hoorzitting in het Vlaams Parlement aanstipte. Zonder de opkomstplicht zullen mensen met een lager opleidingsniveau en een minder gunstige socio-economische positie minder gaan stemmen, klinkt het.
‘Men zegt dat het afschaffen van de opkomstplicht zal leiden tot minder ‘foertstemmen’. Maar als we kijken naar Nederland, Duitsland, en Frankrijk, dan zien we dat de extreme partijen daar net zulke hoge percentages halen als bij ons’, halen ze ook aan.
Dat er voorzien wordt om de effecten van de afschaffing te evalueren stelt de politicologen niet gerust. ‘Wij kunnen aannemen dat een aantal parlementsleden hiermee hun geweten wil sussen, maar we kennen geen enkel voorbeeld van een land dat de opkomstplicht opnieuw invoerde.’
De conclusie is hard. ‘Wordt 2021 het jaar waarin beslist werd dat we voortaan niet meer alle stemmen willen horen, en zeker niet langer die van de laagopgeleiden? We hopen, en vragen dat zo’n historische vergissing wordt vermeden.’
Dinsdag wordt er mogelijk al gestemd over de nieuwe kiesregels in de bevoegde commissie van het Vlaams Parlement.
CD&V blijft achter afschaffing opkomstplicht staan
CD&V blijft achter de afschaffing van de opkomstplicht bij de lokale verkiezingen staan en zal het decreet goedkeuren als het vandaag/dinsdag tot een stemming komt. Twintig politicologen noemen die afschaffing een vergissing. Daarom werd in het bijzonder naar CD&V gekeken, omdat die meerderheidspartij in het verleden het minst enthousiast was over de afschaffing.
Dinsdagnamiddag wordt het decreet besproken in de commissie Binnenlands Bestuur van het Vlaams Parlement en mogelijk volgt daarna al de stemming.
Oppositiepartijen Groen en Vooruit roepen CD&V op om niet ‘ja’ te stemmen. Jeremie Vaneeckhout van Groen noemt het een historische vergissing en zal een voorstel neerleggen om de afschaffing uit het decreet rond de vernieuwing van de lokale democratie te halen. Ook Vooruit zal een amendement indienen, zegt Katia Segers.
CD&V heeft zich dinsdagmiddag op een fractievergadering echter opnieuw achter de afschaffing geschaard. ‘We hebben met steun van de voorzitter beslist om het regeerakkoord uit te voeren’, zegt Brecht Warnez. ‘We vinden dat we hier een opportuniteit van moeten maken. Politici zullen moeten uitleggen waarom stemmen belangrijk is, waarom politiek belangrijk is. Wij geloven in onze burgemeesters en lokale mandatarissen dat zij dat kunnen. De lokale besturen zullen bovendien steun krijgen om specifieke doelgroepen te bereiken.’
In het decreet is ook opgenomen dat de afschaffing zal worden geëvalueerd. Als zo’n evaluatie concludeert dat de opkomstplicht best opnieuw wordt ingevoerd, zal dat ook kunnen gebeuren, stelt CD&V.
