‘Joke snapt het niet’

Bioloog en Knack-journalist Dirk Draulans legt uit waarom minister Joke Schauvliege zich niet gesterkt kan voelen door de klimaatbetogers.

Minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Joke Schauvliege (CD&V) wil niet deelnemen aan een klimaatmars, omdat ze de onvrede niet ‘politiek wil recupereren’. Maar in feite doet ze dat wel door in diverse media te poneren dat ze de klimaatbetogers als medestanders beschouwt, omdat ze haar helpen in het beleid dat ze voert. Ze is de klimaatbetogers zelfs ‘enorm dankbaar’ omdat ze het draagvlak voor haar maatregelen verhogen. ‘Ik voel me gesterkt en gesteund in het verdere beleid dat we moeten voeren’, luidde het.

Haar partij- en provinciegenoot Pieter De Crem, volop in campagnemodus nu hij plots terug is van even weggeweest, ging in de krant Het Laatste Nieuws de andere kant op. ‘Wat geduld hebben’, meende De Crem, ‘want deze hype waait wel weer over’. Een hype die volgens hem op niet meer gebaseerd is dan wat slogans en eisen uit folders van Greenpeace en de Bond Beter Leefmilieu (BBL). En nog: ‘De scholieren weten blijkbaar niet precies wat minister Schauvliege al gerealiseerd heeft.’

Dat laatste kan correct zijn, maar belangrijker is dat Schauvliege zelf ook niet precies schijnt te weten wat ze gerealiseerd heeft. In Knack van deze week verschijnt een gedetailleerde analyse van de cijfers over de CO₂-uitstoot in Vlaanderen sinds 2005 (en van de vraag of we daarmee zullen voldoen aan de Europese doelstellingen tegen 2020). Schauvliege zegt dat we de doelstelling van een afname van de CO₂-uitstoot met 15,7 procent nipt zullen halen of net niet. De BBL zegt bij monde van expert Mathias Bienstman dat we op amper 5 procent zullen afklokken.

De moeizame zoektocht naar de waarheid leidde finaal tot de bizarre conclusie dat ze beiden gelijk kunnen hebben. Als je het verschil uitrekent in bruto CO₂-uitstoot tussen 2005 en 2016 (het laatste jaar waarvoor cijfers beschikbaar waren bij het in druk gaan van het artikel), kom je uit op een vermindering van slechts 0,4 procent. In een optimistische extrapolatie naar eind 2020 geeft dat bijna 5 procent. De BBL heeft dus gelijk.

Maar ook Schauvliege heeft merkwaardig genoeg gelijk als ze zegt dat we de Europese doelstellingen zullen halen. Want die beginnen pas te rekenen vanaf 2013. En ze laten toe dat je een lagere CO₂-uitstoot in bepaalde jaren (met weinig energieverbruik) doorschuift om een hogere uitstoot in andere jaren te compenseren. Zo waren 2014 en 2015 heel warme jaren met minder CO₂-uitstoot dan voorzien. Wat leidt tot de absurde conclusie dat Schauvliege kan claimen dat ze de doelstellingen haalt, omdat ze kan rekenen op een aantal warme jaren. Ze profiteert dus politiek van de neveneffecten van de klimaatopwarming die ze in feite zou moeten bestrijden. Dat er ondertussen slechts een geringe vermindering van de CO₂-uitstoot sinds 2005 is gerealiseerd, is haar zorg niet. Daarin scoort ze beduidend minder goed.

Vorig weekend zijn ook de cijfers voor 2017 publiek gemaakt (hoewel ze nog door Europa moeten worden gevalideerd, dus ze kunnen later worden bijgesteld, eventueel naar boven). Het absolute tekort in de gemeten CO₂-uitstoot tussen 2013 en 2017 zou nu ‘slechts’ 2 miljoen ton CO₂ bedragen in plaats van 6 miljoen in de vorige rapporten. De sleutel zou zijn dat er minder stookolie werd verbruikt – een vaststelling die het resultaat was van een enquête onder gebruikers.

De BBL voelt zich daardoor verplicht haar voorspelling van 5 procent tegen 2020 veiligheidshalve bij te sturen naar 7 tot 8 procent. Mede omdat er weer een nieuw rapport is verschenen, waaruit zou blijken dat we het toch (iets) beter doen dan zelfs Schauvliege tot voor kort dacht. De cynicus denkt dan automatisch: herziene rapporten leiden altijd tot een beter resultaat voor de overheid. Is dat niet verdacht?

In het laatste rapport was er een opvallende afname van het energieverbruik voor de landbouwsector. Een kritisch onderzoek door de BBL wees uit dat het energieverbruik door de glasbouwtuinsector door Schauvlieges kabinet ineens onder de noemer ‘verwarming van gebouwen’ was gezet. Die ‘verwarming van gebouwen’ was in 2014 en 2015 de rechtstreekse aanleiding voor het gunstige uitstootresultaat. De landbouw daarentegen blijft een slechte leerling van de klas: ze laat sinds 2013 geen daling in de CO₂-uitstoot zien. Betrof het hier een eenvoudige vergissing van het kabinet of een bewuste manipulatie? Wie zal het zeggen? Zoals algemeen bekend heeft de Boerenbond een voetje voor in het kabinet van Schauvliege.

Ondertussen laat Schauvliege af en toe een ballonnetje op over het klimaatbeleid waar ze naartoe wil. Vorige week pakte ze uit met het feit dat ze in Europa gaat lobbyen voor een taks op vliegreizen – veel vrijblijvender als politicus kun je niet zijn. Ondertussen verleent ze wel tegen het algemeen negatief advies van haar eigen administratie in vergunningen voor megastallen, onder meer voor veeteelt in een overstromingsgebied van de rivier De Marke in het Kempense Merksplas. De landbouw is een belangrijke uitstoter van broeikasgassen, en het terugdringen van het vleesverbruik zou een essentiële component van een doortastend klimaatbeleid moeten zijn.

Zoals een ingewijde in het dossier het formuleerde: ‘Het is niet te geloven dat Schauvliege Anuna De Wever en Youth for Climate onder ogen durft te komen. Industriële landbouw die draait op veevoeders, geteeld in Zuid-Amerika in gekapte bossen, waarvan het mestoverschot na behandeling in een fabriek via de haven van Antwerpen opnieuw uitgevoerd wordt naar onder meer Zuid-Amerika? Neen, dit is geen grap. Het is echt. En die voor het klimaat erg schadelijke agro-industrie krijgt de volle steun van Schauvliege, tegen de adviezen van de deskundigen in!’

‘JOKE SNAPT HET NIET’ was een van de mooiste slogans vorige zondag op de grote klimaatmars. Een andere mooie (in het Engels) was ‘ALLE RAMPENFILMS BEGINNEN MET EEN OVERHEID DIE DE ADVIEZEN VAN EEN WETENSCHAPPER NEGEERT’. Veel bordjes speelden met het woord ‘JOKE’ (in het Engels is dat ‘grap’). Misschien denkt Schauvliege echt dat ze goed bezig is en dat de klimaatbetogers haar steunen – jezelf iets wijsmaken is altijd een goede optie om zware kritiek te counteren.

Ze wil het debat aangaan met driehonderd jongeren, maar die adviseren haar driehonderd experts uit te nodigen – dat ligt natuurlijk een stuk moeilijker. Echte interviews over het klimaat heeft ze de jongste tijd niet gegeven – het flauwe dubbelgesprek met de brave weerman Frank Deboosere eind vorig jaar in Knack valt niet onder die noemer. Volgende vrijdag stuurt ze haar kat naar een studiedag van Natuurpunt over de evolutie van de natuur in Vlaanderen. Ze moet naar een bijeenkomst van de CD&V-afdeling Zulte. Vorige zondag tijdens de klimaatmars animeerde ze twaalf man en een paardenkop van de CD&V-afdeling Zelzate. Het zijn gemakkelijkheidsoplossingen: daar zullen ze ‘ons Joke’ niet als een joke beschouwen.

Natuurpunt vond trouwens niemand van de CD&V die ’tijd had’ om deel te nemen aan een debat tussen politici over de toekomst van onze natuur. Voor de CD&V van Schauvliege is het duidelijk geen prioriteit. En dan zijn er mensen die beweren dat de kans reëel is dat Schauvliege na de verkiezingen in mei minister van Milieu en Natuur blijft. Moge God, mocht hij bestaan, ons van dat vooruitzicht verlossen.

PS: In de nasleep van de klimaatbetoging kwam er weer een prachtig voorbeeld van fake news: een foto van het ‘afval’ dat de klimaatbetogers in Brussel zouden hebben achtergelaten circuleerde. Het bleek een foto te zijn van een straat in Hasselt na een carnavalstoet. Maar het zal weer koren op de molen zijn van de herboren klimaatontkenners en de haters van klimaatspijbelaars.