‘Nobelprijs voor de Vrede: een slag in het gezicht van onze regering’

Professor Internationale Politiek Tom Sauer noemt de Nobelprijs voor de Vrede voor de Internationale Campagne voor de Afschaffing van Kernwapens een belangrijk signaal. ‘Dit is een oproep aan alle staten ter wereld om zo snel mogelijk het Verbodsverdrag te ondertekenen.’

De Nobelprijswinnaar 2017 is meer dan terecht. ICAN staat voor de International Campaign for the Abolition of Nuclear Weapons, een coalitie van meer dan 400 NGO’s verspreid over meer dan 100 landen. Het is samen met enkele landen de drijvende kracht geweest achter het Nucleair Verbodsverdrag dat in juli jongstleden werd afgerond binnen de Verenigde Naties en nu voorligt ter ondertekening. Het Verdrag verbiedt – eindelijk, zou ik zeggen – de ontwikkeling, aanmaak, stockage, gebruik en dreigen met gebruik van kernwapens, de meest vernietigende wapensystemen ooit uitgevonden in de geschiedenis van de mensheid. Het verdrag verbiedt kernwapens. Punt andere lijn.

Dus deze keer zonder uitzondering, in tegenstelling met het Nucleair Non-proliferatie Verdrag (1968), dat 5 landen het recht gaven om hun kernwapens voorlopig te behouden, maar wiens interpretatie van het woord “voorlopig” dichter aanleunt bij het woord “altijd”. Zo zijn niet alleen de VS, Rusland, China, Frankrijk en het VK, maar ook de niet-officiële kernwapenstaten India, Pakistan, Israël en Noord-Korea vandaag voor tientallen miljarden dollars hun kernwapens en hun verspreidingsmiddelen (bommenwerpers en raketten) aan het vernieuwen. Dat is alle andere landen van de wereld die onder datzelfde verdrag beloofd hebben nooit kernwapens aan te maken (omdat er geen keuze was) in het gezicht uitlachen.

Welnu, een systeem van have’s en have nots is onhoudbaar. Zoals ik in mijn recent boek ‘De strijd voor vrede. En hoe we die kunnen winnen’ aangeef is niet exclusie, maar inclusie de enige realistische uitweg op termijn. Ofwel alle landen die kernwapens wensen, kernwapens. Ofwel niemand. De keuze is snel gemaakt.

Akkoord, die enkele staten met deze inhumane en binnenkort dus illegale wapensystemen zijn ondertussen verslaafd geraakt aan hun atoomwapens. Sommigen zijn er absoluut van overtuigd dat die wapens vrede opleveren. Welnu, het Nobelprijscomité en ICAN (en vele anderen) denken net het tegenovergestelde: de combinatie van menselijke feilbaarheid en dergelijke wapensystemen is een vorm van Russische roulette. Je kan dat enige tijd volhouden, maar op een zeker moment springt de rekker. En wat dat inhoudt, daar moet ik hopelijk geen tekening bij maken. Tjernobyl en zeker Fukushima konden ook nooit gebeuren. Toch zijn het ondertussen historische feiten (die hopelijk van de rector van de KU Leuven ook nog vermeld mogen worden?).

Hetzelfde geldt voor kernwapens. Iedereen houdt vandaag zijn hart vast bij de escalatie tussen Noord-Korea en de VS. Twee heren, en enkel zij, hebben de bevoegdheid om op de knop te drukken (of liever: het bevel te geven daarvoor). Hoewel Noord-Korea vandaag in de kijker staat, is de kans misschien nog groter dat kernwapens zullen worden ingezet in een volgend conflict tussen India en Pakistan. Recente studies van exacte wetenschappers, die hun verhaal hebben mogen doen op één van de internationale conferenties georganiseerd door ICAN, hebben aangetoond dat indien beide landen slechts 50 kernwapens zouden inzetten meteen 30 miljoen dodelijke slachtoffers zullen vallen. Maar dat is jammer genoeg niet alles: door de fall-out zullen de regionale temperaturen dalen, waardoor honderden miljoenen mensen te weinig voedsel zullen hebben om te overleven. Met wat zijn we bezig? Welke risico’s zijn we jaar in jaar uit, dag in dag uit aan het nemen?

Historische onderhandelingen

De Nobelprijs voor ICAN is ten eerste een oproep aan alle staten ter wereld om zo snel mogelijk het Verbodsverdrag te ondertekenen, ook de Afrikaanse landen die vandaag onder druk staan van landen zoals Frankrijk en het VK, ook de Europese landen die onder een NAVO schrikbewind lijken te leven, en tot slot ook de kernwapenstaten zelf. Ten tweede is het een oproep aan de privé, inclusief (onze) banken, om te stoppen met investeren in illegale wapensystemen.

Ten derde is deze prijs een slag in het gezicht van die kernwapenstaten en hun bondgenoten (waaronder ons land) die de multilaterale onderhandelingen binnen de VN simpelweg geboycot hebben. Dat is nooit gezien. Dus enerzijds lezen we in het Belgische regeerakkoord en in de partijprogramma’s dat onze regering en onze regeringspartijen voorstander zijn van een kernwapenvrije wereld. Dat ze tegen unilaterale, maar wel voor multilaterale ontwapening zijn.

Maar als puntje bij paaltje komt, weigert onze regering zelfs een vertegenwoordiger naar deze historische onderhandelingen binnen de VN te sturen. Ons land is tegen de stroom in aan het roeien. Waardoor het natuurlijk geen enkele legitimiteit heeft om landen als Noord-Korea of Iran te bekritiseren. De huidige regering denkt er zelfs aan om de nieuwe gevechtsvliegtuigen – wiens nut op zich sterk in vraag kan gesteld worden – eventueel opnieuw met kernwapens te voorzien. Er is geen andere conclusie mogelijk dan deze: ons land stimuleert de verdere verspreiding van kernwapens door steeds het verkeerde voorbeeld te geven. Wat is er van de Volksunie overgebleven binnen de NVA ? Waar zitten die progressieve liberalen ? En wat met die christen-democraten wiens standpunt haaks staat op dat van het Vaticaan in deze ?

Onze bevolking wil al jaren dat die kernwapens in Kleine Brogel verwijderd worden. Geen enkele regering heeft daar werk van durven maken. Het schrikbewind van de NAVO. Weet u wel. Of hoe de NAVO niet meteen de Nobelprijs voor de Vrede zal krijgen.

Tot slot is deze Nobelprijs voor de Vrede een pluim voor diegenen die jarenlang de strijd tegen kernwapens hebben gevoerd.

Tom Sauer is Professor Internationale Politiek aan de Universiteit Antwerpen en auteur van De strijd voor vrede. En hoe we die kunnen winnen (september 2017, Polis)