De verkiezingen zijn in aantocht, en dus dienen zich weer nieuwe partijtjes aan. Politicoloog Nicolas Bouteca: ‘De laatste partijtjes die zich konden enten op een maatschappelijke breuklijn waren Agalev en het Vlaams Blok.’
Daar is de lente, daar is de zon. Daar zijn de verkiezingen, daar zijn de nieuwe partijtjes. Bij elke verkiezingen is het van dattem: burgers verenigen zich in nieuwe partijtjes. Sommigen houden het op eenmansinitiatieven. Redacties krijgen ook tijdens deze campagne voor ‘de moeder aller verkiezingen’ uitnodigingen voor voorstellingen van nieuwe partijtjes. Zoals de Gezonde Evenwichtige Nieuwe Open Eerlijke Groepering – kortweg: GENOEG.
GENOEG vindt ‘dat onze samenleving genoeg geleden heeft onder een decadent geworden beleid’. De traditionele partijen zijn zoals steeds kop van jut en ‘het volk’ zelf kan het beter doen. Maar wat is de zin van zo’n projecten? Zijn het doodgeboren illusies, of een verrijking van ons politiek landschap? Eerder dat eerste, meent politicoloog Nicolas Bouteca (UGent). ‘Nieuwe partijtjes maken nauwelijks kans door onze kieswet. De enige van die partijtjes die enige betekenis heeft gehad, is VIVANT, door zich aan de VLD vast te klinken. Maar dan nog: hebben zij echt invloed gehad op de VLD?’
LDD en N-VA zijn geen nieuwe partijen?
Bouteca: ‘Zij zijn van binnenuit het systeem ontstaan. De eerste partij kwam er op initiatief van parlementslid Jean-Marie Dedecker en N-VA is een van de opvolgers van de Volksunie.’
Nieuwe partijen maken in ons land weinig kans door de kiesdrempel. Is dat wel democratisch?
Bouteca: ‘De vraag die je moet stellen is: op welke manier wil je aan politiek doen? Wil je radicaal hervormen, zoals de N-VA, dan ben je gebaat bij weinig versnippering. En dus bij een hoge kiesdrempel en kleinere kieskringen.
Wie de kiesdrempel ondemocratisch noemt, onderschat ook wat een te proportioneel systeem met zich mee kan brengen. Hoe meer partijen in het parlement zetelen, hoe groter de kans op een waterig compromis. Net die grijze politiek is wat de mensen vaak stoort.’
Het tegenovergestelde van grijze politiek is een figuur als Laurent Louis. Die zette het parlement op stelten door premier Elio Di Rupo (PS) een pedofiel te noemen. Moeten we zo’n mensen dan niet meteen weren uit het parlement?
Bouteca: ‘Neen, zo mag je niet redeneren. Het is een boutade, maar de kiezer beslist. Als de kiezers iemand als Louis willen, dan moet dat maar. Zo iemand rijdt zichzelf toch wel te pletter, zoals gebleken is. Zo gevaarlijk is dat dus niet.’
Hoe komt het dat zo weinig nieuwe partijen succesvol zijn?
Bouteca: ‘Een partij haalt haar bestaansreden uit een maatschappelijke tegenstelling. Ze moeten zich kunnen enten op een maatschappelijke breuklijn. De laatsten die dat konden waren Agalev en het Vlaams Blok in de jaren ’80. Zij mobiliseerden op ecologie en migratie, en dat heeft standgehouden. Dat is ook waarom LDD het nu zo moeilijk heeft, ook al is dat niet echt een nieuwe partij maar eerder een afscheuring. De N-VA heeft hun anti-establishment-discours gekaapt.
Wat veel nieuwe partijtjes ook missen is duidelijk leiderschap. Ze hebben bovendien zelden een organisatie die naam waardig en trekken vaak avonturiers aan.’
Waarom komt een partij als de Piratenpartij niet van de grond? Zij spitsen zich toe op privacy, nieuwe vormen van burgerschap… Toch belangrijke kwesties de dag van vandaag?
Bouteca: ‘Het moet zijn dat de mensen die debatten niet zo belangrijk vinden. Het debat rond privacy wordt wel gevoerd, maar vooral in het buitenland en rond de figuur van Edward Snowden. Kijk naar de Witte Beweging, waaruit ook een partij voortkwam. Die beweging ontstond uit een maatschappelijke kwestie die enorm veel mensen beroerde. Toch was die massale mobilisatie geen voedingsbodem voor een succesvolle partij. Hetzelfde geldt voor de Fortis-affaire, waar Louis eigenlijk uit voortvloeide (Louis werd verkozen voor de Personenpartij van Miskaël Modrikamen, de advocaat die de belangen van 2.400 aandeelhouders van de Fortis Holding behartigde, maar er ook uitgezet, red.). Laat staan dus dat de Piratenpartij echt succesvol kan zijn, met een thema dat al bij al vooral op de achtergrond speelt.’
Regeringsformatie
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier