‘Na verbod op tabaksreclame is het tijd om hetzelfde te doen voor sector van fossiele brandstoffen’

‘De Europese Unie heeft met een reclameverbod de tabaksindustrie aan banden gelegd. Hetzelfde moet nu gebeuren voor de sector van fossiele brandstoffen, een sector die nog schadelijker is voor mens en planeet’, schrijft Joeri Thijs van Greenpeace.

Wetenschappers waarschuwen al decennialang voor het onbetwistbare verband tussen de verbranding van olie, gas en steenkool, en de opwarming van de aarde. In oktober vorig jaar luidde de slottekst van de klimaattop COP26 het einde van het fossiele tijdperk in. Het is dus niet meer dan normaal dat we van onze overheden verwachten dat ze deze sector beperkingen oplegt.

Elk jaar sterven 8,8 miljoen mensen een vroegtijdige dood als direct gevolg van het inademen van ongezonde lucht. In Europa wordt die in de meeste gevallen veroorzaakt door de verbranding van fossiele brandstoffen. Fossiele brandstoffen zijn dus dodelijker dan tabak. Reden te meer om een halt toe te roepen aan de promotie ervan.

Jammer genoeg stellen we vast dat onze politici hier hypocriet mee omspringen. Ook al bekritiseren ze fossiele brandstoffen publiekelijk, toch mag de sector nog steeds adverteren in onze publieke ruimte.

Fossiele reclame is niet onschuldig

Brussels Airlines maakt op onze Instagram-feed reclame voor een goedkope retourvlucht naar Bordeaux, BMW promoot de nieuwste SUV op alle reclamepanelen van de stad, TotalEnergies sponsort een populair sportevenement… Fossiele brandstofbedrijven overstelpen ons dagelijks met hun toxische advertenties.

In de context van de klimaatcrisis is dit niet onschuldig. Bedrijven besteden kolossale bedragen aan reclame. Dat doen ze alleen omdat ze weten dat adverteren werkt.

Het Global Carbon Project bestudeert het klimaateffect van reclamecampagnes. Hun onderzoekers maakten een casestudy van een reclamecampagne van Audi. Wat bleek? Deze reclame had de verkoop in Groot-Brittannië met maar liefst 132.700 auto’s doen stijgen. Als je dat aantal vermenigvuldigt met de CO₂-voetafdruk per auto, kom je tot een extra uitstoot van 5.175.300 ton aan CO₂-equivalenten. Dat is ongeveer evenveel als wat IJsland op een heel jaar uitstoot… en dat als gevolg van één enkele reclamecampagne.

Greenwashing: groene woorden, schadelijke daden

Net zoals de tabaksindustrie jarenlang de schadelijke effecten van roken geminimaliseerd heeft, doen fossiele brandstofbedrijven er alles aan om de consument te misleiden over hun impact op het klimaat.

Journalisten van De Smog in Nederland analyseerden ruim 3.000 sociale media-advertenties van zes grote fossiele brandstofbedrijven (Shell, Total Energies, Preem, Eni, Repsol en Fortum). Ze constateerden dat twee derde van de advertenties als greenwashing kan worden bestempeld. Een voorbeeld: oliegigant Shell probeert zich groen voor te doen in 8 van de 10 reclames door beelden of slogans over hernieuwbare energie te gebruiken, terwijl het bedrijf nog steeds meer dan 80% investeert in olie en gas. Consumenten worden misleid door deze groene praatjes en geloven dat Shell zich inzet voor het klimaat, terwijl het onlangs nog veroordeeld werd door een Nederlandse rechtbank omdat het te weinig doet voor het klimaat.

Fossiele brandstoffen en tabak, dezelfde strijd

Sommige steden hebben al stappen gezet in de richting van een verbod op reclame. Amsterdam bijvoorbeeld besloot in december 2020 alle reclame voor fossiele producten in metrostations te weren. Ook vliegmaatschappijen mogen niet langer dumpprijzen promoten voor vluchten. Den Haag heeft een soortgelijk verbod voor advertenties op het openbare busnet.

Maar deze kwestie moet het lokale niveau overstijgen. Dat tabaksmerken geen sportploegen meer mogen sponsoren bijvoorbeeld, is te danken aan een beslissing die in 1989 op Europees niveau genomen is.

Zo’n Europese regelgeving om fossiele reclame te verbieden, dat is precies de eis van een petitie die begin oktober werd gelanceerd door Greenpeace en een twintigtal andere ngo’s. Intussen werd die al door meer dan 170.000 mensen ondertekend.

De wetenschap is duidelijk: we moeten vandaag actie ondernemen om de impact van de klimaatcrisis in de toekomst te beperken. Op een planeet die nu al in brand staat, kunnen we niet langer aanvaarden dat bedrijven het vuur aanwakkeren met misleidende reclame.

Joeri Thijs is woordvoerder van Greenpeace België.