‘Leefbaarheid is meer dan een groene gordel onder de rook van Brussel’

VVB-voorzitter Bart De Valck over het Eurostadion in Grimbergen en de toekomst van Brussels Airport.

Mijn bijdrage vorige week besloot ik met een warme oproep om duizend bloemen te laten bloeien in het verenigingsleven. Het leeuwendeel van de jonge mensen die zich willen engageren zijn intrinsiek gemotiveerd en hebben iets in hun mars. Als dat strookt met de geloofspunten van een organisatie: durf loslaten. Een bijkomende reden om voldoende vertrouwen te geven aan mensen aan de basis, is dat zij de polsslag van wijken en buurten goed aanvoelen. Dat zorgt er ook voor dat zij prangende maatschappelijke kwesties op een authentieke manier kunnen verwoorden. Het is iets wat mij opvalt in mijn contacten met verschillende buurtwerkingen die protesteren tegen de gang van zaken in heikele nationale politieke dossiers. Dat zijn dan het getrouwtrek rond de geluidsnormen op en rond Brussels Airport en de kwestie van het Eurostadion op de Heizel te Grimbergen.

Schaalgrootte

De impasse rond het luchthavenlawaai betekent geenszins dat de patstelling tot de verkiezingen van 2019 zal voortduren. Politiek is er een ganse chemie op gang gekomen in Brussel en Wallonië en het valt af te wachten wat de weerslag zal zijn voor het Waals-Brusselse eisenpakket. Vanuit het economisch belang voor Vlaanderen van de Zaventemse tewerkstellingspool (de luchthaven stelt om en bij 40.000 mensen te werk en er zijn 260 bedrijven gehuisvest) blijft waakzaamheid geboden.

Dat bovendien het project van het Eurostadion in zwaar weer is terechtgekomen, betekent niet dat het er niet meer komt. Wat de VVB betreft, krijgt Parking C een grote reconversie en wordt het een multimodaal verkeersportaal voor reizigers van en naar Brussel, Vlaams-Brabant en verder. Onze standpunten over deze hete hangijzers sporen mooi samen met die van buurtcomités. Dat toonden verschillende overlegrondes die de VVB met al deze lokale actoren voerde overtuigend aan.

Telkens vragen mensen in dorpen, wijken en buurten zich af waarom een reële economische meerwaarde tegen relatief lage maatschappelijke kost moet wijken voor voorgespiegelde onrealistisch hoge winstmarges tegen al even exuberante kosten voor mens en omgeving. De Vlaamse overheid volgt maar schoorvoetend het inzicht dat nog méér commerciële megaprojecten in de noordrand van de hoofdstad de leefbaarheid voorgoed kelderen.

Want achter het sportieve verhaal gaat heel veel winkelomzet schuil, terwijl er al Docks Bruxsel is, Uplace wordt voorzien en Neo Brussels is gepland (ook al op de Heizel). Verstekeling van de commerciële logica en het verhaal van jobs voor Brusselaars in de brede Vlaamse Rand is altijd de politieke boodschap dat Vlaanderen niet genoeg zijn best doet om zich te schikken in de multiculturele (lees: Franstalige) sociodemografische realiteit van een zogenaamde Brusselse Metropolitane Regio.

Leefbaarheid is meer dan een groene gordel onder de rook van Brussel. Leefbaarheid gaat over schaalgrootte en over kansen voor mensen om elkaar in wederzijds respect te ontmoeten. Niet in een anoniem shoppingcenter, maar in een omgeving met een sterke sociaalhistorische identiteit, waar mensen lief en leed delen. Dat is geen nostalgie. Het is de inzet van de eenentwintigste eeuw. Lees de analyses er maar eens op na van VUB-professor Jonathan Holslag. Menswaardig samenleven of niet: dat is nu de vraag.

Inbreiding

Natuurlijk ben ik niet gekant tegen jobs voor mensen uit Brussel in Vlaanderen. Mijn vraag is of die jobs wel duurzaam zijn en of het grote verloop van mensen die zullen werken in de grote noordrandprojecten geen verdere erosie van de lokale gemeenschappen zal veroorzaken. Wat je, denk ik, steeds toch wenst is dat mensen zich op termijn zullen vestigen in de buurt van hun werkplek. Zich verankeren.

Dat is bijvoorbeeld altijd het geval geweest in de gemeenten rond de nationale luchthaven. Ingenieurs, tarmacpersoneel, arbeiders en bedienden van toeleveringsbedrijven en de terminals gingen er wonen. Ze investeerden in hun job, maar ook in hun woonomgeving. Toegegeven: hun komst leidde soms ook tot wrijvingen. Maar het zijn vaak dezelfde mensen die zich nu grote vragen stellen bij de uitbreiding van Brussels Airport om de hoofdstad ‘uit de wind’ (de decibels) te zetten. Ze weten dat een uitbreiding van de luchthaven in de richting van Kampenhout zal leiden tot meer en vooral goedkope en weinig duurzame jobs. Het karakter van de luchthaven zal veranderen van een Brusselse en Europese spil van passagiersvervoer naar een grote intercontinentale luchthaven zoals Heathrow of Charles De Gaulle. De druk op het sociale weefsel van Zaventem, Steenokkerzeel en andere dorpen en woonkernen zal verder toenemen.

Wat is dan mijn alternatief? Ik stel voor om de infrastructuur op de luchthaven ‘in te breiden’. Daar is ruimte voor en de techologische ontwikkelingen maken dat ook mogelijk. Ik vertrek natuurlijk van het standpunt dat Vlaanderen in zijn dispuut met Brussel over de geluidsnormen voet bij stuk moet houden, dat kan hopelijk niemand mij kwalijk nemen.

Wat betreft jobs voor Brusselaars heeft het Hoofdstedelijk Gewest inmiddels zelf een aantal hefbomen om banen te creëren. De aandacht moet daarheen gaan en niet langer naar projecten die Brussel op de kaart willen zetten als het Dubai van de Europese Unie. Brussel blijft maar beter Brussel en daar heeft Vlaanderen al de handen mee vol. Wat de Brusselse bestuursklasse aangaat: voor hen zouden de huidige uitdagingen moeten volstaan in plaats van er nieuwe bij te scheppen door een rekkelijke interpretatie van de bevoegdheden die het Hoofdstedelijk Gewest na de jongste staatshervorming zijn toegevallen. Zo houden ze ook het stedelijk weefsel leefbaar en maken ze het waterhoofd dat de stad is geworden niet nóg groter.

Bart De Valck

Voorzitter Vlaamse Volksbeweging