Lantis mag 3M niet meer aansprakelijk stellen voor PFOS-vervuiling: ‘Een doofpotakkoord’

Multinational 3M, die wordt gelinkt aan grootschalige vervuiling met PFOS die aan het licht kwam bij de Oosterweelwerken in Zwijndrecht, sloot in 2017 een ‘dading’ met beheersmaatschappij Lantis, het vroegere BAM. Die overeenkomst over wat met de vervuilde grond moest gebeuren wilden ze stilhouden, maar in aanloop naar de parlementaire onderzoekscommissie is die opgedoken. Dat schrijven De Standaard, Het Nieuwsblad, het Belang van Limburg en Gazet van Antwerpen dinsdag.

Nu blijkt dat er werd beloofd om niet meer te procederen over de kosten van de ­vervuiling. Lantis investeerde 63 miljoen ­euro belastinggeld om de grond aan te pakken, 3M betaalde 75.000 euro, geeft een bron van de kranten aan. Dat blijkt allemaal uit de dading die in 2017 gesloten werd. Ook in het akkoord: Lantis en 3M beloofden om geen gerechtelijke stappen te ondernemen. En zo kon de bouw van Oosterweel toch van start gaan. Een gunstige regeling voor 3M, zo lijkt het.

Maar het alternatief was 20 tot 30 jaar procederen. Met weinig risico op succes, zo schatten de juridische experts van de beheersmaatschappij toen in. Want over de oorzaak van de vervuiling waren ze het niet eens. ‘BAM is van mening dat 3M Belgium aansprakelijk is voor de PFC-concentraties (een andere benaming voor PFOS, nvdr.) in de bodem. 3M Belgium betwist dat’, luidt het officieel in de dading.

Elders saneren of vervuilde grond stockeren was geen optie. Dat zou nog duurder zijn, gaat de redenering. En de daarmee gepaarde vertragingen voor leveranciers en aannemers zouden de deur alleen maar openzetten voor meer schadeclaims.

Volgens Lydia Peeters (Open VLD), Vlaams minister van mobiliteit, zal 3M ook nog moeten betalen voor de sanering van de grond, zo vertelde ze dinsdagochtend op Radio 1.

Oppositie boos

De Vlaamse oppositiepartijen reageren misnoegd op het nieuws van de dading. Voormalig Groen-voorzitter Wouter Van Besien Zwaar is ‘geschokt’ dat Lantis deze dading heeft afgesloten. ‘De vervuiler betaalt veel te weinig en een overheidsbedrijf spreekt af met de vervuiler om niet over de vervuiling te communiceren met de bewoners. Een doofpotakkoord! Ga u schamen, Lantis’, klinkt het op zijn Twitter-account.

Vooruit-Kamerlid Joris Vandenbroucke is eveneens weinig opgezet met het nieuws. ‘Zeg nooit ‘nooit’, luidt een Vlaams gezegde. Behalve in een dading om een vervuilend bedrijf te ontzien dat de gemeenschap opgezadeld heeft met langdurige gezondheidsrisico’s en tientallen miljoenen euro kosten om die aan te pakken. Verbijsterend.’ Ook Vlaams parlementslid Freya Van den Bossche reageert geschokt op de dading. ‘Al jaren geleden werden er overeenkomsten gemaakt die gaan over veel geld en de voortgang van wegenwerken. Dat is blijkbaar enorm belangrijk voor de Vlaamse overheid. Maar aan de gezondheid van honderdduizenden mensen werd dan blijkbaar op geen enkel moment gedacht. Nu blijkt dat zij zelf ook nog eens mogen opdraaien voor de gevolgen’, hekelt ze.

Ook Jos D’haese, fractieleider van PVDA, reageert verbijsterd. ”De vervuiler betaalt’, behalve als we vervuiler daar geen zin in heeft blijkbaar. Dan worden alle kosten naar de belastingbetaler doorgeschoven en wordt de vervuiling in de doofpot gestoken. Laat die onderzoekscommissie maar komen!’, aldus D’haese op Twitter.

‘Alles moest wijken’

Volgens milieuorganisaties Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu (BBL) plaatst dit beide partijen in een kwaad daglicht. ‘Blijkbaar moest alles wijken voor Oosterweel’, zegt Tycho Van Hauwaert van BBL. ‘Lantis speelt mooi weer met het geld van de belastingbetaler. En strenge gezondheidsmaatregelen werden onder de mat geveegd. Dit is onaanvaardbaar.’

In een gezamenlijke mededeling noemen de twee milieuorganisaties een parlementaire onderzoekscommissie over het dossier ‘onvermijdelijk’. Die commissie moet in kaart brengen hoe het zo ver is kunnen komen en wie betrokken partij was, ook binnen de Vlaamse regering en administratie, klinkt het. ‘Dit moet echt de laatste keer zijn dat de overheid blind meegaat in de eisen van grote bedrijven’, vindt Joeri Thijs van Greenpeace.

Op korte termijn moet volgens Greenpeace en BBL vervuiler 3M strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld voor alle saneringskosten en mogelijke schadevergoedingen. Ook de Oosterweelwerken moeten (tijdelijk) worden stilgelegd, klinkt het. ‘De Vlaamse regering moét nu op de rem staan en de Oosterweel-werken opschorten tot er antwoord komt op de vele vragen op vlak van bijkomende gezondheidsrisico’s van de werken, kostprijs en aansprakelijkheid’, vindt Thijs. ‘Als ze dat niet doet, zullen wij zelf pistes bekijken om dit op korte termijn af te dwingen voor de rechtbank.’