Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert werkt aan een paars-groene coalitie met de CDH. De CD&V mag meedoen als ze belooft te jaknikken. En de top van de Vlaamse liberalen ziet Alexander De Croo al premier worden. Al groeit er frustratie binnen Open VLD over de gekozen coalitie.
Tot veler verrassing werd Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert maandag door de koning gevraagd om ‘de nodige initiatieven te nemen met als doel een regering met een brede meerderheid in het parlement te vormen’. Want nadat N-VA-voorzitter Bart De Wever en PS-voorzitter Paul Magnette als preformateurs de handdoek in de ring hadden gegooid, was het idee ontstaan dat een ‘eminence grise, desnoods van buiten de politiek’ de formatie moest overnemen – zoals Pieter Timmermans, topman van werkgeversorganisatie VBO, dat verwoordde. Maar het hof stuurde voor de zoveelste keer een jonge voorzitter op pad. Een analyse in 10 punten:
1. Dat Lachaert en Lachaert alleen, zonder Franstalige compagnon, een regering op de been moet proberen te brengen, deed de wenkbrauwen fronsen. Maar als de koning een duo had aangewezen, bijvoorbeeld Lachaert met Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet, zou hij duidelijk zijn voorkeur voor een bepaalde coalitie hebben laten blijken. Dat kan niet.
Men rekent erop dat de CDH altijd wil meedoen en dan heeft men zelfs de CD&V niet nodig om aan een mooie meerderheid te komen.
Maar er speelt nog iets anders. De avond voor Lachaert op het paleis werd ontboden, is er bij de Open VLD vergaderd over de coalitievorming. Daar is beslist dat men zou gaan voor een paars-groene regering, aangevuld met de christendemocraten. De zogenaamde Vivaldicoalitie. Lachaert wou dus de formatieopdracht heel graag en heeft een duidelijke formule voor ogen. In die zin is de aanstelling van Lachaert geen verrassing, en al zeker niet voor hemzelf.
2. Lachaert is bijzonder gegriefd door de publieke uitvallen van Bart De Wever aan zijn adres de voorbije week. Het was ‘crimineel onverantwoord om nu een regering af te blokken’, aldus de N-VA-voorzitter, die meteen een brevet van onbekwaamheid uitreikte aan Lachaert. Nu zou Lachaert de N-VA aan de kant laten staan en proberen om met de socialisten en de groenen een akkoord af te sluiten, om dat dan voor te leggen aan de christendemocraten. Die mogen dan zeggen of ze in die regering willen stappen of niet. Daarbij zouden ze niet veel meer in de pap te brokkelen hebben: het is te nemen of te laten. Men rekent erop dat de CDH altijd wil meedoen en dan heeft men zelfs de CD&V niet nodig om aan een mooie meerderheid te komen.
3. Een paars-groene regering kan rekenen op 75 of 76 van de 150 Kamerzetels (afhankelijk van wat de ‘onafhankelijke’ Emir Kir doet). Dat is krap, en zeker niet een regering met ‘een brede meerderheid’ waar het hof van spreekt. Met CD&V (12 zetels) en CDH (5 zetels) zou men aan zeker 92 zetels komen. Zonder de CD&V wordt dat 80 zetels. Er kan over worden gediscussieerd of dat een ‘brede meerderheid’ is, maar het is een duidelijke meerderheid en dat is vandaag al veel.
4. Bij de liberalen gaan ze ervan uit dat de CD&V niet zal instemmen met het akkoord dat paars-groen de volgende dagen hoopt af te sluiten. Onder meer omdat er in dat akkoord een aantal ethische kwesties zoals abortus en euthanasie aan bod zullen komen, waarmee de christendemocraten moeilijk kunnen instemmen. Van de CDH verwacht men geen problemen, zeker als er in het akkoord enkele zaken zouden worden geherfederaliseerd, waar de MR en de Open VLD op aansturen. Men gaat er bij de liberalen van uit dat de CDH geen rekening houdt met de CD&V en er sowieso graag bij wil zijn.
5. Er is nog meer. Lachaert zou alles in het werk stellen om Alexander De Croo premier van zo’n regering te maken. De Croo heeft Lachaert, via een interview in Knack, publiek en voluit gesteund in diens strijd om het voorzitterschap van de Open VLD tegen Bart Tommelein, die de steun genoot van het partij-establishment. De Croo zou daarvoor nu worden beloond.
Of dat zal lukken? De Open VLD heeft 12 zetels, de MR 14 zetels en MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zal zeker Wilmès III tot stand willen brengen. Vraag is ook of de PS (19 zetels) daar zomaar akkoord mee zal gaan, want ze zijn dan niet alleen de grootste partij in de regering, maar met de SP.A (9 zetels) vormen ze ook de grootste politieke familie. Maar aan de buitenwereld zou het links-groene overwicht binnen de regering makkelijker te verkopen zijn met een liberale premier. En de Vlaamse liberalen rekenen erop dat ze beloond worden omdat ze niet instemden met het akkoord dat De Wever en Magnette op zak hadden. Als de Open VLD de premier mag leveren, kan Lachaert een coalitie met de socialisten en groen aan zijn achterban verkopen. Anders wordt dat moeilijker.
6. Een paars-groene regering, zelfs mét de CD&V, heeft geen Vlaamse meerderheid: 41 zetels op de 89 zetels die tot de Nederlandstalige taalgroep behoren. Zonder de CD&V heeft paars-groen-CDH er zelfs maar 29. De N-VA en Vlaams Belang samen hebben 43 zetels. Maar er kan altijd worden verwezen naar de regering-Michel, waar de Franstaligen geen meerderheid hadden.
Lachaert zou alles in het werk stellen om Alexander De Croo premier van zo’n regering te maken.
Daarnaast heeft CD&V-minister Koen Geens er al eerder op gewezen dat een regering van PS, SP.A, Open VLD, MR, Ecolo en Groen met 75 of 76 zetels wel een nipte meerderheid heeft, ‘maar wel 400.000 stemmen minder vertegenwoordigt dan de oppositie’. En dat klopt ook: als je alle stemmen van paars-groen optelt, kom je aan 3.019.104. De andere oppositiepartijen hebben er 3.485.360. Dat zijn er dus 466.256 meer dan wat de meerderheid in dat geval zou hebben. Met de 250.861 die de CDH behaalde, ben je er nog niet. De CD&V behaalde 602.520 stemmen. Hoe dan ook, het aantal zetels telt voor het vormen van een meerderheid, niet het aantal stemmen.
7. Als er een paars-groene regering komt, verzeilt de N-VA in de oppositie. Samen met Vlaams Belang zal zij zonder twijfel bij elke gelegenheid zwaar inhakken op de regering: ‘Vlaams Belang én N-VA in de oppositie? Dat houden CD&V en Open VLD niet vol’, zei politiek commentator Rik Van Cauwelaert al op deze site. Als de CD&V niet in de regering stapt, zal ook zij vanuit de oppositie niet nalaten om vooral de Open VLD mee onder vuur te nemen. Houdt de Open VLD dat op haar eentje vol?
En nog dit: wat zullen de gevolgen zijn voor de Vlaamse regering? Hoe gaan N-VA, Open VLD en CD&V daar nog samen kunnen regeren? En de regering-Jambon blinkt al niet erg uit.
8. Als er een paars-groene regering komt, aangevuld met de CDH en misschien ook de CD&V, komt de droomcoalitie van oud-Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten tot stand. Ze droomde er zelfs van om er premier van te worden. Dat nu daarvoor Alexander De Croo wordt genoemd, moet bij haar toch een wrange bijsmaak nalaten. In elk geval is het opmerkelijk dat Lachaert voor zo’n coalitie kiest, want hij raakte tot voorzitter verkozen omdat hij zich verzette tegen zo’n paars-groene-christendemocratische regering.
9. Deze ‘bocht van Lachaert’ zint een aantal Vlaamse liberalen niet. Oud Vlaams Parlementslid en oud-senator Lode Vereeck, die bij de liberalen aan de kant is geschoven en niets meer te verliezen heeft, liet al op twitter weten dat hij ontgoocheld is in Lachaert: ‘Ik heb op deze man gestemd wegens geen nationale partijen meer, volledige fiscale autonomie voor regio’s die federale staat financieren, na 6 maanden vormen Vlaamse en Waalse regeringspartijen de federale regering, paars-geel’. En ook nog: ‘Elke liberaal die niet naar de pijpen danst van GLB (Georges-Louis Bouchez) en MR moet eraan geloven. Open VLD is een bijhuisje en vazal van het belgicistische MR geworden.’
Het uitlekken van de coalitie die Lachaert en de Open VLD-top nu voor ogen hebben, wijst op die grote ontevredenheid binnen de Vlaams liberalen. Het lek zou als doel hebben om het hele opzet spaak te laten lopen.
10. Hoe groot is de onvrede binnen de Open VLD? Zal Lachaert met de socialisten en groen voldoende liberale strijdpunten kunnen verwezenlijken? En dan gaat het niet over een aantal ethische kwesties of hier en dat wat herfederaliseren, wel over een duidelijke belastingverlaging. Zit dat erin? En hoe valt dat te rijmen met het beleid dat de socialisten en groenen voorstaan en dat hoe dan ook tot meer overheidsuitgaven zal leiden? Hoe zal het begrotingsplaatje eruitzien?
En waarover nu oorverdovend wordt gezwegen: hoe wordt de financiering van de regio’s opgelost? Want vooral Wallonië en Brussel verkeren in financiële ademnood en welke regering het ook wordt, daar zal een oplossing voor moeten gevonden worden.
Slotsom
Alles wordt bij de Open VLD-top nu in het werk gesteld om een paars-groene coalitie met de CDH op de been te brengen, waarbij de CD&V zich mag aansluiten als ze dat wil. Niet alle liberalen en zeker niet een aantal Lachaert-stemmers zijn daar gelukkig mee. Maar de Open VLD-top meent dat men dit kan counteren met de uitleg dat het nu eenmaal bijzondere tijden zijn en dat het de hoogste tijd is voor een regering met een meerderheid die ons door deze moeilijke periode zal loodsen.
Als de regering zoals Lachaert die voor ogen heeft tot stand komt, zou het na 2010 de tweede keer zijn dat Bart De Wever en de N-VA na een verregaand bijna-akkoord met de PS over een staatshervorming uiteindelijk met lege handen staan.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
