Johan Vande Lanotte: ‘Voor Conner was het sneu’

Dat oud-SP.A-politicus Johan Vande Lanotte maandag het woord voerde voor Sihame El Kaouakibi betekent niet dat de socialisten iets te maken (willen) hebben met de belaagde politica van de Open VLD. Wel integendeel.

Tegenwoordig maken ook de SP.A-kopstukken in hun onderlinge communicatie gebruik van een besloten WhatsApp-groepje. Toch keken Conner Rousseau en zijn naaste getrouwen vreemd op toen hun schermpjes maandagmiddag plots oplichtten en ze tot hun grote verbazing lazen: ‘Wat doet Johan Vande Lanotte op de persconferentie van Sihame El Kaouakibi?’

Ja, wat dééd Vande Lanotte daar? El Kaouakibi is sinds een aantal weken aangeschoten wild. Niet dat er bij de Vlaamse socialisten veel schadenfreude is voor de problemen waarmee de liberalen ineens geconfronteerd worden, maar het zijn gelukkig niet hún problemen. En nu zou Vande Lanotte plots het gezicht van die persconferentie zijn?

Het was bekend en verwacht dat El Kaouakibi (Open VLD) in de pers zou antwoorden op alle beschuldigingen van belangenvermenging en persoonlijke verrijking waarmee ze sinds begin februari bijna dagelijks negatief in het nieuws komt. Of het financiële perikelen zijn bij haar succesvolle Antwerpse initiatief Let’s Go Urban of extra betalingen die ze vanuit de Open VLD zou hebben ontvangen tijdens haar verkiezingscampagne in 2019 voor het Vlaams Parlement: het zorgde voor een lange stroom shitnieuws die geen enkele partij of politicus graag over zich heen krijgt. Dat geldt voor rechtstreeks betrokkenen zoals El Kaouakibi en de Open VLD – vandaar ook de dringende noodzaak van de persconferentie – maar al helemaal voor politieke partijen die er niets mee te maken hebben.

Bovendien was al snel duidelijk dat de persconferentie georganiseerd werd door een voormalige woordvoerster van de Antwerpse SP.A. Tussen de partij en de woordvoerster was het geen hartelijk afscheid geweest, maar iedereen zag wel dat El Kaouakibi haar persmoment níét liet verzorgen door liberale partijgenoten, maar door een entourage met socialistische kleur.

‘SP.A niet verwittigd’

Natuurlijk roept dat vragen op. El Kaouakibi is een links-liberale politica en heeft in het Vlaams Parlement een paar keer de linkse oppositie gesteund, de SP.A inbegrepen, tegen de eigen partij en meerderheid in. Er zijn sinds de zomer al riemen papieren verschenen over de weerzin, zo niet de walging van Bart De Wever (N-VA) voor de liberalen, die in de Vlaamse regering-Jambon een coalitiepartner zijn. Zag het grote publiek hier het begin van een manoeuvre van de SP.A om El Kaouakibi in te lijven, of op z’n minst los te weken van de coalitie en haar partij? Wat een lang voorspelde Vlaamse coalitiewissel mogelijk zou maken?

Hoe plausibel de redenering ook lijkt, het antwoord op alle vragen is negatief. Het begint bij Johan Vande Lanotte zelf. Hij voerde als eerste en langdurig het woord, en nam op de persconferentie eigenlijk de publieke verdediging op zich van El Kaouakibi.

‘Ik heb dat gedaan als advocaat van een kantoor dat vaak samenwerkt met dat van de Antwerpse advocaten en broers Omar en Mounir Souidi’, zegt Vande Lanotte aan Knack. ‘Ik heb er goed over nagedacht. Ik wist dat er politieke vragen zouden worden gesteld bij mijn aanwezigheid. Maar ik deed dit niet als SP.A-lid, maar als advocaat. Als ik voor mijn optredens als advocaat advies of toestemming zou vragen aan mijn partijvoorzitter, of hem daarvan vooraf zelfs maar zou inlichten, dan zou ik voortdurend een vermenging maken van mijn professionele werk en mijn politieke lidmaatschap. Dat doe ik niet. Dus heb ik de SP.A-leiding vooraf niet verwittigd. Dat is sneu voor Conner, dat wist ik vooraf, en ik kan goed begrijpen dat hij mij geadviseerd zou hebben om er vooral niet aanwezig te zijn.’

Dat is een understatement. Bij de SP.A was men not amused Vande Lanotte op het tv-scherm te zien (de VRT zond de persconferentie rechtstreeks uit). Vande Lanotte is ooit in opspraak gekomen met het boek De Keizer van Oostende, over belangenvermenging en financieel-zakelijke constructies rond zijn persoon en zijn lokale beleid. Vande Lanotte heeft destijds middels een snelle reactie – ook op een persconferentie – zichzelf politiek uit de wind kunnen zetten: het boek leidde niet tot zijn ontslag. Maar wellicht onderschat hij, zo vinden ze bij de SP.A, de reputatieschade op lange termijn. Voor zichzelf (‘Keizer van Oostende’ is sindsdien Wetstraatjargon) én voor de de Vlaamse socialisten, die er alles aan doen om ver weg te blijven van elk financieel schandaal. Tot ze maandag hun voormalige Keizer de verdediging zagen opnemen van de gevallen prinses der liberalen.

Geen belang bij overstap

Inhoudelijk heeft een coalitiewissel voor de SP.A vandaag geen zin – of toch: geen zin meer. Dat was ongetwijfeld anders geweest indien Bart De Wever tijdens de zomer een federaal regeringsakkoord had kunnen sluiten met PS-voorzitter Paul Magnette. Maar wat zou sinds de federale regering-De Croo op 1 oktober van start ging nog de meerwaarde kunnen zijn voor de SP.A om toe te treden tot de Vlaamse regering-Jambon? Dan zouden de federale cohesie (die nu soms al onder druk staat) en het nodige vertrouwen in één klap weg zijn. Dan zou geen enkele liberaal nog zijn steun uitspreken voor het moeilijke en deels onpopulaire covidbeleid van Frank Vandenbroucke (SP.A). Dan zou de SP.A in de federale regering binnen de kortste keren irrelevant worden.

Samengevat: de SP.A had niets te maken met het optreden van Vande Lanotte of de organisatie door een voormalig woordvoerster, en zou vandaag ook geen belang hebben bij een overstap van El Kaouakibi, zeker niet om politiek-strategische redenen. Wat niet betekent, zo luidt het, dat er nooit interesse zou zijn voor het aantrekken van ‘een profiel’ als El Kaouakibi voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2024.

‘Eerlijk?’ klinkt het bij Gorik Van Holen, politiek directeur van de SP.A, ‘Dat is een antwoord op een interessante theoretische vraag, maar ze is vandaag niet eens gesteld. We zitten hier allemaal tot over onze oren in het werk met het oog op de inhoudelijke en organisatorische vernieuwing die samenhangt met onze naamsverandering. Met de hand op het hart kan ik zeggen dat Sihame El Kaouakibi géén uithangbord wordt van Vooruit, net zomin als Johan Vande Lanotte dat nog zal zijn.’