‘Je kan niet verontwaardigd zijn over de indexsprong en tegelijk een veelvoud in loon willen afnemen’

‘Symboolpolitiek is geen garantie voor goed klimaatbeleid. Erger, het dreigt het draagvlak ervoor te verminderen’, schrijft Jan Cornillie (SP.A) over de plannen van Groen op het vlak van klimaat beleid.

‘In televisiestudio’s hadden enkele Groenen het moeilijk met cijferwerk en kritiek op de factuur’ schreef politicoloog Carl Devos na het weekend in De Morgen. Daarmee vat hij de uitdaging voor elk klimaatplan goed samen, want we moeten vermijden alles op een hoopje te gooien. Niet elke maatregel is een klimaatmaatregel, ook al kunnen er gunstige effecten zijn.

De afschaffing van het fiscaal gunstregime voor bedrijfswagens is zo’n voorbeeld. Daar stelt Groen een mobiliteitsoplossing (mobiliteitsbudget) centraal, voor wat eigenlijk een fiscaal probleem is. Een bedrijfswagen is loon. Pak je die af, dan moet daar iets tegenover staan. En de compensatie kan niet enkel een elektrische auto zijn, want anders blijven we files subsidiëren. Het is gevaarlijk om dit als dé grote klimaatmaatregel voor te stellen. Een fiscaal probleem kun je enkel oplossen met een grote fiscale hervorming, zoals Joris Vandenbroucke eerder al op deze pagina’s schreef. Je kunt niet verontwaardigd zijn over de indexsprong van de regering Michel en tegelijkertijd achteloos een veelvoud in loon schrappen. Geen wonder dat Groen zichzelf tegenkomt in de discussie. Hetzelfde geldt voor de kilometerheffing en een Vlaamse emissiezone. Symboolpolitiek is geen garantie voor goed klimaatbeleid. Erger, het dreigt het draagvlak ervoor te verminderen.

Verkeersveiligheid, bereikbaarheid, files, ruimtegebruik of lokale luchtkwaliteit. De problemen met onze mobiliteit zijn meer dan het klimaat alleen. Maar stel nu dat klimaat de enige uitdaging was, dan zou je toch gewoon een CO₂-taks opleggen per kilometer, niet? Dat zou de perfecte invulling van zijn van het principe ‘de vervuiler betaalt’: het voertuig met de laagste CO₂-uitstoot rijdt het goedkoopst, zo simpel is het. Wel, zo’n CO₂– taks hebben we al. Want de accijnzen zijn een behoorlijke goede benadering van zo’n CO₂ taks, en bovendien een erg hoge. Zo komen de huidige accijnzen overeen met een CO₂-taks van ongeveer 230 euro per ton CO₂. Dat is 10 keer zoveel als de industrie betaalt voor een emissie-certificaat en oneindig veel meer dan de CO₂ taks op vliegverkeer (0 euro!). De automobilist levert al meer dan zijn deel voor het klimaat en mensen weten dat. President Macron wilde een CO₂-taks invoeren bovenop de al hoge accijnzen en heeft sindsdien een gele hesjes-probleem. Autorijden is al duur voor mensen zonder een bedrijfswagen, het zijn vooral de alternatieven die aantrekkelijker moeten worden. En laten we vooral CO₂ op de goedkoopste manier verminderen, te beginnen met de isolatie van huizen. Alleen zo kan je gele en groene hesjes verzoenen.

De andere blockbuster maatregel in het plan van Groen is een kilometerheffing voor personenwagens. Ook hier opnieuw: welk probleem proberen we op te lossen? Klimaat? We hebben toch al een dure kilometerheffing via accijnzen? Luchtkwaliteit? Daar hebben we lokale emissiezones en circulatie-plannen voor. Files dan? Bingo. Goed idee. Maar voer die dan in waar en wanneer er structureel files zijn in plaats van in heel Vlaanderen, zoals nu door de Vlaamse overheid wordt vooropgesteld. Want waarom zou je plots een kilometerheffing betalen tussen Veurne en Diksmuide voor een weg die er al jaren onveranderd bij ligt en waar zelden file is?

We kunnen leren uit het buitenland. In Stockholm en Göteborg betaal je bij het binnen- en buitenrijden, in functie van het uur van de dag, tot 3,7 euro in de spits. Resultaat? De reistijden in de ochtend- en avondspits zijn er met een derde tot de helft verminderd. Dus wie betaalt, heeft er ook iets aan. Je betaalt voor een dienst: filevrij pendelen. Dat is belangrijk, zeker als over enkele jaren de Brusselse en Antwerpse Ring vernieuwd zijn. Voor zo’n dienst kun je immers bedrijven overtuigen om te betalen in plaats van bedrijfswagens te financieren. En zo vermijd je dat de wegen rond Antwerpen en Brussel niet onmiddellijk weer vastlopen. Onder de huidige Vlaamse regering werd al een tolheffing beslist om de lening van de Europese Investeringsbank voor het Oosterweelproject terug te betalen, tot 2 euro per Scheldekruising per personenwagen. De grote vraag blijft hoe sturend die zal zijn.

Groen wil ook van een lage emissiezone voor heel Vlaanderen. In Brussel, waar ik woon en werk, adem ik slechte lucht in wanneer ik met de kinderen naar school stap en naar het werk fiets. Maar in Bekegem, een dorp in de West-Vlaamse polders waar ik opgroeide, waait alle fijn stof meteen weg. Er is er hoogstens een probleem van luchtkwaliteit wanneer de boeren het land hebben bemest. Eenzelfde emissiezone voor Brussel en Bekegem is dus gewoonweg slecht beleid. Lage emissiezones zijn een instrument voor lokale luchtkwaliteit en worden dus best lokaal ingevoerd met sociale compensaties. Bovendien dreigen die zones het klimaatbeleid tegen te werken: benzinewagens stoten immers meer CO₂ uit dan diesels.

Maatregelen laten doorrekenen is een goede zaak. Maar vooraf even doordenken kan geen kwaad. Een klimaatregering die na 26 mei alleen dure, ondoordachte maatregelen neemt en dat verkoopt als doortastend klimaatbeleid met een sociaal hart, rijdt zich onherroepelijk vast. Erger nog, een klimaatbeleid dat niet haalbaar en betaalbaar is voor iedereen, bewijst ook het klimaat zelf uiteindelijk geen enkele dienst.