Jannie Haek, topman van de Nationale Loterij, reageert scherp op de Kansspelcommissie. ‘België is de Far West van het online gokken.’
Jannie Haek was geen groen blaadje toen hij in 2013 tot gedelegeerd bestuurder van de Nationale Loterij werd benoemd. Als gewezen kabinetschef van SP.A-minister van Binnenlandse Zaken Johan Van de Lanotte en voormalig gedelegeerd bestuurder van de NMBS Holding weet hij wel wat af van lobbyen. Die praktijk werd en wordt volgens hem uitbundig beoefend tijdens de moeizame totstandkoming van de uitvoeringsbesluiten die online gokken moeten beregelen. Private gokbedrijven worden onvoldoende gereguleerd, vindt de topman van het overheidsbedrijf dat het monopolie op trekkingsspelen en krasloten exploiteert, ook online.
Online gokken werd in 2011 gelegaliseerd. Waarom wachten we al zeven jaar op de uitvoeringsbesluiten van de nieuwe Kansspelwet?
Jannie Haek: Er is veel tijd verloren. Van gewezen minister Turtelbooms eerste poging hebben we na het ontslag van de regering-Di Rupo niets meer gehoord. Ik heb de indruk dat de huidige justitieminister er echt werk van wil maken, maar het gaat heel traag. Het is complexe materie: voor een interministeriële vergadering over kansspelen kun je het best in een grote vergadertafel voorzien. De vicepremiers, zes verschillende vakministers, zowat de voltallige regering is er op de een of andere manier bij betrokken. Daarmee staat de deur wijd open voor lobbyisten van de goksector, zeker omdat de adviserende kabinetsleden niet noodzakelijk experts ter zake zijn.
Een omzet van 5,3 miljard, meer dan de Vlaamse onderwijsbegroting, genereert een paar honderd banen. Is dat maatschappelijke return?
Een wetsvoorstel van CD&V-Kamerlid Els Van Hoof voor een strengere leeftijdslimiet op online wedden werd door de andere meerderheidspartijen niet gesteund. Is het tegemoetkomen aan private gok-operatoren geen ideologische keuze van een centrumrechtse regering?
Haek: Dat speelt zeker mee. Het is tegenwoordig trendy om je tegen overheidsmonopolisten af te zetten. Maar het gaat hier niet om een strijd van een machtige overheidsmoloch tegen enkele frisse start-ups van eigen bodem. Achter de bekende namen van gokbedrijven schuilen internationale groepen, vaak met vertakkingen naar belastingparadijzen waar hun winsten naartoe vloeien. Denk maar aan het recente schandaal over Betway, de sponsor van Anderlecht: het Belgische hoofdkantoor bleek niets anders te zijn dan een garagebox. Wat ook meespeelt is dat de federale overheid en de gewesten niet dezelfde belangen hebben. De Nationale Loterij herinvesteert jaarlijks 320 miljoen euro in de samenleving, in de vorm van monopolierente en subsidies voor allerlei sociaal-culturele doelen. Onze winst gaat dus voornamelijk naar het federale niveau, terwijl de belastingen op de inkomsten van private operatoren geregionaliseerd werden. Regio’s steken elkaar trouwens de loef af om servers van gokbedrijven naar hun grondgebied te lokken.
U bent heel kritisch voor de Kansspelcommissie. Waarom?
Haek: Omdat ze haar rol als regulator en controlerend orgaan niet naar behoren speelt. Kijk naar de toegang tot online goksites. De leeftijdsgrens, de zwarte lijst, ze zijn allemaal kinderlijk eenvoudig te omzeilen. We hebben hier zelf de proef op de som genomen: een minderjarige probeerde zich onder toezicht van een gerechtsdeurwaarder als ‘Kermit de Kikker’ te registreren bij de Kansspelcommissie. Geen enkel probleem, er liep meteen een verwelkomingsmail voor de heer De Kikker binnen. Nadien heeft de heer De Kikker ook nog een account bij een bekende goksite aangemaakt, met een speellimiet van 10 miljoen euro. Net één digit te veel voor het aantal vakjes, maar 9.999.999 miljoen lukte wel. Nochtans is een effectieve controle perfect mogelijk. Wij slagen erin voor onze site, dus moet het andere operatoren ook lukken. Wat me het meest dwars zit, is het vergunningsbeleid. De Kansspelcommissie schermt met het ontbreken van uitvoeringsbesluiten: we hebben geen criteria en er zijn geen regels, dus kunnen we niet anders dan alle aanvragen goedkeuren, heet het. Dat is de wereld op zijn kop. Zolang er geen criteria zijn, hoef je geen vergunningen af te leveren. Het gevolg is ernaar: België is de Far West van het online gokken.
Overdrijft u nu niet een beetje?
Haek: Nee, onze buurlanden kijken verbijsterd naar wat hier allemaal kan. Nederland, Frankrijk, Duitsland, overal is online gokken verboden of heel strikt gereglementeerd. Dat is niet alleen in Europa zo, zelfs in Las Vegas kun je niet zomaar online gokken. Maar in België kun je kiezen uit tientallen goksites. Om te voorkomen dat spelers op illegale sites gokken, luidt het excuus. Wat een onzin. Natuurlijk gaan Belgen niet naar illegale sites surfen. Waarom zouden ze? Alles wat elders verboden is, wordt hier legaal aangeboden.
Is de strijd tegen online gokken geen achterhoedegevecht? Technologie maakt het spelletje universeel en permanent beschikbaar, zeker nu internetgiganten zoals Google en Amazon er zich gaan mee bemoeien en zelfs de grens tussen gamen en gokken vervaagt.
Haek: Nog een fout argument. Ja, de technologie evolueert bliksemsnel. Maar die nieuwe technologie kan evengoed worden gebruikt om te blokkeren. Frankrijk en Finland zijn goede voorbeelden van landen die er perfect in slagen online gokken af te blokken, met technologie en strenge straffen voor overtreders.
Ook de Nationale Loterij biedt online loterijen, krasbiljetten en zelfs sportweddenschappen aan, en jullie reclamecampagnes zijn bepaald opdringerig. En dan maar klagen over de marktverruimende werking van private gokbedrijven. Verwijt de pot de ketel dat hij zwart ziet?
Haek: De vergelijking gaat niet op. Ja, we hebben een online aanbod. En inderdaad, we maken reclame. Maar dat is precies de essentie van onze kanaliseringsopdracht! We hebben de uitdrukkelijke taak om zo veel mogelijk spelers weg te houden van de veel gevaarlijker, commerciële gokvoorzieningen, online zowel als offline. Want ons aanbod is niet vergelijkbaar. De gemiddelde inzet, de spelfrequentie, de pay-out, al onze parameters liggen veel lager. Gok-operatoren garanderen met enige trots pay-outs van meer dan 90 procent op bepaalde casinospelen. Superverslavend, en bovendien rol je daarmee de loper uit voor witwaspraktijken. Waarom zou je 100.000 euro zwart geld met een hoge boete regulariseren? Jaag ze door zo’n online slotmachine. Je betaalt 5 procent commissie, en je krijgt er nog een fiscaal attest bovenop.
Moeten we de goksector zo nodig demoniseren? De kans om verslaafd te raken aan alcohol en zelfs cannabis is veel groter dan aan gokken. De sector zorgt bovendien voor werkgelegenheid en is een steunpilaar voor talloze sportclubs.
Haek: Het zal wel kloppen dat veel meer mensen worstelen met alcohol of drugs. Maar van alle verslavingen is een gokverslaving wellicht de ergste. Het stigma is gigantisch. Je huis verspelen aan het casino, daar kun je echt niet mee naar buiten komen. We mogen de gok-sector vooral niet als een normale economische bedrijvigheid beschouwen. Oké, als het over Malta gaat. Maar het is geen toeval dat ontwikkelde landen dit fenomeen als maatschappelijk ongewenst proberen te kanaliseren. We hebben het in België al veel te ver laten komen. Een omzet van 5,3 miljard, meer dan de Vlaamse onderwijsbegroting, is gigantisch. Dat is niet te verantwoorden met een paar honderd banen, laat staan enkele miljoenen aan belastingen of sponsorgeld voor voetbalclubs. Maatschappelijke return? Van die 5,3 miljard vloeit een luttele 131 miljoen terug naar de gemeenschap. Vergelijk dat met de Nationale Loterij: 320 miljoen op een omzet van 1,2 miljard euro. Ook dat is onze opdracht: veilig spelen en ervoor zorgen dat de opbrengst de gemeenschap ten goede komt. Niet alleen aan sportclubs in de hoop nog meer weddenschappen te verkopen, maar aan sociaal-culturele spelers zoals Child Focus, de Muntschouwburg en het Nationaal Orkest van België.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
