Immo Royal: het koninklijk vastgoed doorgelicht

De Koninklijke Schenking bezit een uitgestrekt patrimonium van meer dan 7500 hectare terreinen en gebouwen in België, de voormalige eigendommen van Leopold II. Voor het eerst in 90 jaar laat een van de meest gesloten openbare instellingen van België in haar kaarten kijken. Vaststelling: de belastingbetaler betaalt mee voor de instandhouding van het patrimonium.

Gedurende anderhalf jaar voerden Knack, Apache, De Tijd en VRT NWS een gezamenlijk onderzoek naar de Koninklijke Schenking, die is opgericht in 1930 om de gronden en gebouwen die Leopold II aan de staat schonk te beheren, onderhouden en bewaren.

Onderzoeksproject Immo Royal brengt alle bezittingen van de Koninklijke Schenking gedetailleerd in kaart, van de Ardennen tot Oostende.

Het gaat om meer dan 5000 hectare bossen, 1650 hectare landbouwgrond, 8 parken en 77 gebouwen. Daaronder 2 serres, 2 villa’s, 2 kapellen, 3 kantoorgebouwen, 4 museumgebouwen, minstens 9 kastelen, 9 andere panden (waaronder een filmzaal, een rusthuis en een voormalig treinstation), 13 hoeves en 29 woonhuizen. Daarnaast bezit de Koninklijke Schenking ook nog sportinfrastructuur, waaronder drie golfterreinen, twee schietterreinen en een tenniscomplex.

Een aantal villa’s en kastelen stelt de Koninklijke Schenking gratis en exclusief ter beschikking van de koninklijke familie. Zoals kasteel Belvédère (de woning van koning Albert II), de villa’s van prins Laurent en prinses Astrid en het buitenverblijf van koning Filip in Ciergnon.

Andere eigendommen worden verhuurd of hebben een bestemming van algemeen belang gekregen.

Spaarpotje van 35,64 miljoen euro

Via de Wet op de openbaarheid van bestuur vroegen we bij de Koninklijke Schenking en de Regie der Gebouwen documenten op die het financiële plaatje van het koninklijk vastgoed doorgronden. De Koninklijke Schenking (die 102 personeelsleden telt en wordt aangestuurd door een tienkoppige raad van beheer) heeft een spaarpotje van 35,64 miljoen euro uitstaan. In 2018 haalde de Schenking 6,96 miljoen euro aan inkomsten binnen, uit verhuring, houtverkoop, jachtrecht, visrechten, de verkoop van hooi en diversen.

Datzelfde jaar gaf de Koninklijke Schenking 6,45 miljoen euro uit aan allerhande kosten. In de wet staat dat ze ‘hare uitgaven moet bestrijden met de middelen waarover zij beschikt, zonder lasten voor de Openbare Schatkist’. ‘We vallen volledig buiten het kader van de federale uitgavenbegroting’, reageert gedelegeerd bestuurder Philippe Lens.

Maar de Koninklijke Schenking heeft in de loop der jaren het beheer van een aantal bezittingen die geld kosten doorgeschoven naar de overheid (lees: de belastingbetaler). Zo betaalt de Regie der Gebouwen bijvoorbeeld het nieuwe buitenschrijnwerk van kasteel Hertoginnedal (637.000 euro) en de onderhoudskosten van een aantal Brusselse parken die eigendom zijn van de Schenking. De Schenking ontving in vijf jaar tijd bovendien meer dan 430.000 euro aan Europese landbouwsubsidies.

Volgens Lens zijn er telkens goede redenen waarom overheden soms bijdragen in de kosten: omdat dat zo is afgesproken in huurovereenkomsten, of omdat het gaat om bestemmingen van algemeen belang waarvan het beheer is overgedragen aan de staat.

In een interview ontkent Lens dat de grootste kostenposten van de Koninklijke Schenking locaties zijn waar de koninklijke familie gebruik van maakt. In de jaarrekening van de Koninklijke Schenking staat onder meer dat 2,9 miljoen euro van de 6,45 miljoen euro aan kosten uitgegeven werd voor het Koninklijk Domein van Laken.

Een dressing voor de prijs van een huis

Documenten van de Regie der Gebouwen tonen dan weer hoeveel het Koninklijk Paleis in Brussel en het Kasteel van Laken kosten aan de belastingbetaler. Beide zijn géén bezit van de Koninklijke Schenking, maar behoren rechtstreeks toe aan de staat. Wat blijkt onder meer? Een lokaal voor de bewaring voor ceremoniekleding in het Kasteel van Laken werd in 2017-2018 gerenoveerd voor bijna 280.000 euro – duurder dan een gemiddeld woonhuis in België.

Voor meer relevante informatie, zie ook Immo in België