‘Hoffelijkheid op de trein realiseer je best via een goed werkend openbaar vervoer’

‘De spoorwegen verbinden mensen, maar broodnodige investeringen blijven achterwege’, schrijft Gunther Blauwens van ACOD Spoor in een pleidooi voor meer hoffelijkheid op de trein.

Spoorwegpersoneel en treinreizigers worden nog te vaak geconfronteerd met agressie en ongepast gedrag. Zelf ben ik in 1998 slachtoffer geweest van een zware agressie. Ik herinner me er nog elk detail van, vooral mijn verontwaardiging en gevoel van machteloosheid. Fysieke letsels verdwijnen. Gevoelens blijven. De wereld draait verder.

Hoffelijkheid op de trein realiseer je best via een goed werkend openbaar vervoer.

De verontwaardiging heb ik omgezet in positieve energie en gedrevenheid om mijn gevoel van machteloosheid weg te werken. Ik hoop dat elke slachtoffer van fysieke en psychologische agressie diezelfde omschakeling kan maken. Slachtoffers moeten begeleid worden. Een grote pluim aan alle vrijwilligers die hun collega’s opvangen na een fysieke of verbale agressie. De naaste dierbaren van slachtoffers moeten eveneens gehoord worden. De impact op het gezinsleven van de slachtoffer wordt onbewust vergeten.

Daden van ongepast en misdadig gedrag moeten naast een gerechtelijke en resultaatgerichte vervolging ook preventief gecounterd worden. Het heeft geen zin om enkel de focus te leggen op de gevolgen, ook de oorzaken moeten aangepakt worden. Sinds de komst van de nieuwe CEO zijn er belangrijke agressiegevoelige schakels uitgeschakeld: de vertrekprocedure, en op termijn de invulpassen. Een resem andere acties wordt ondertussen besproken op het sociaal overleg. Het spoorwegpersoneel wordt hierover via de syndicale en bedrijfskanalen op de hoogte gehouden.

Het personeel voelt zich te weinig ondersteund; een manke communicatiedoorstroming en een chronisch personeelstekort vergen veel geduld en flexibiliteit. De onmacht om een maximale dienstverlening te garanderen aan de reizigers, is een dagelijkse bron van frustratie. Frustratie die ook bij reizigers leeft. Voldoende bezetting van operationele diensten en veiligheidsdiensten is broodnodig om niet alleen agressie en ongepast gedrag te bekampen op een preventieve manier, maar ook om de klant een maximale dienstverlening te garanderen. Van de spoorwegen opnieuw één bedrijf maken, zou hiervoor al een stap in de goede richting zijn.

De trein is een barometer van onze samenleving. En die barometer geeft veel druk aan, zowel bij het personeel als bij de treingebruikers.

Bij agressie op de trein denken velen meteen aan zwartrijden, maar het probleem gaat veel verder dan mensen die betrapt worden zonder geldig vervoersbewijs. De trein is een barometer van onze samenleving. En die barometer geeft veel druk aan, zowel bij het personeel als bij de treingebruikers. De opgelegde besparingspolitiek van de regering bij de Belgische spoorwegen is zichtbaar en voelbaar, in trein en station. Er is minder personeel en een minimale dienstverlening, niet alleen bij stakingen.

Terwijl ministers doodleuk verklaren dat er te veel personeel is bij de spoorweg, zijn er personeelsleden die een verlofaanvraag van drie maanden op voorhand geweigerd zien. Maar niet alleen bij de spoorwegen is dit te merken, ook bij andere bedrijven is de prestatiedruk verhoogd. Het referentiekader van de Wetstraat 16 is dit van het koffiesalon in de Warande. Wanneer komt er een regering die durft te investeren in voldoende personeel en in de samenleving. De trein is de samenleving. De spoorwegen verbinden mensen, maar broodnodige investeringen blijven achterwege.

Zijn we dan verbaasd dat kopjes overkoken, of die ene druppel de emmer doet overlopen? Dat het minste geschil escaleert? Waarom zou je de kunst van hoffelijkheid bewandelen als vulgair en provocerend taalgebruik succesvol beloond wordt? Welke boodschap geven we aan jongere generaties die nood hebben aan persoonlijke voorbeelden? Het is steeds de schuld van iemand anders, zo lijkt het wel.

Het is tijd om hier een vuist tegen te maken. Een hoffelijke vuist. En laat ons beginnen op straat, in het station, de trein, bus en tram. En dat soort hoffelijkheid realiseer je best via een goed werkend openbaar vervoer. De NMBS zou haar hoffelijkheidscampagne nieuw leven kunnen inblazen met koffie en croissants in het station. Een ideaal moment om het spoorwegpersoneel met de reizigers in contact te brengen, én reizigers mét reizigers.

Daar kan je best vroeg genoeg mee beginnen. De NMBS kan ook hier een positieve rol spelen door slachtoffers van agressie te begeleiden om als spreker voor de klas te staan. De confrontatie met slachtoffers doet scholieren inzien dat wangedrag in de trein en daarbuiten alleen maar menselijk leed veroorzaakt. De spoorwegbediende is meer dan een uniform. In Nederland bestaat dit project – luisteris.com – al een tijd, en met succes trouwens. Een geslaagde investering. We kunnen de spreekbeurten ook verplaatsen naar het meer volwassen verenigingsleven. De job van treinbegeleider is trouwens nog steeds een prachtjob, ééntje met veel verantwoordelijkheid en aan te raden aan ieder die een positief mensbeeld in zich draagt.