‘Hoeveel ellende viel te vermijden? Het is tijd voor een volwaardig onderzoek naar de corona-aanpak’

‘Onze politici moeten ter verantwoording geroepen worden voor hun aanpak van de coronacrisis’, schrijft Dirk Barrez.

We beleven de ergste crisis uit ons leven. Het in België gevoerde coronabeleid kost aan 10.000 het leven, ondanks een verwoestende lockdown die ook onze toekomst zwaar belast. Hoeveel van deze ellende viel te vermijden? Wordt het geen tijd dat een volwaardige onderzoekscommissie dat uitzoekt? Onze politici zijn verantwoording schuldig. Kunnen we hen nog vertrouwen voor een exitstrategie?

Toen de wereld kennis maakte met het coronavirus hebben onze ministers de weg uitgestippeld, nadat ze advies kregen van experts. Iedereen moest volgen. Maar een ander beleid had veel dood en ellende kunnen voorkomen. Zo kan de vraag gesteld worden of ze wel voldoende gedaan hebben om het virus weg te houden. De maandenlange aarzeling om drastische maatregelen te nemen, heeft het virus te lang vrij spel gegeven. Dit nietsdoen was vernietigend voor het samenleven.

Gezondheidscontroles aan de grenzen, testmateriaal, mondmaskers en beschermingskledij, het opsporen van besmettingen, het organiseren van quarantaine, en het verzekeren van de veiligheid van de rusthuizen, het bleken allemaal zaken waar we niet op voorbereid waren.

Hoe traag mag voortschrijdend inzicht vorderen?

Hoe het zover kon komen? Zelfs nog begin maart werden we gerustgesteld, terwijl al heel wat burgers hun ongerustheid hadden geuit. Corona werd voorgesteld als een zware griep. “Anders hebben we echt het risico dat we enorm gaan overdrijven.” Dat bleek achteraf een verkeerde inschatting, waar alle burgers de prijs voor hebben betaald.

Er werd pas alarm geslagen toen het eigenlijk al te laat was. Het resultaat zijn tienduizend doden en een verwoestende lockdown.

Vele landen presteren veel, veel beter

Het idee dat het ‘een zware griep’ was, heeft een tunnelvisie verzoorzaakt. Blijkbaar heeft niemand in België opgemerkt en begrepen dat snel en adequaat reageren mogelijk was, en veruit te verkiezen. Vele landen bewijzen dat het anders, heel anders kon lopen: Taiwan, Hong Kong, Nieuw-Zeeland, Australië, Singapore, Slovakije, Zuid-Korea, Japan, verder Letland, Griekenland, Litouwen, Kroatië, Polen, Tsjechië, IJsland, Noorwegen, Hongarije, Estland, Slovenië, ook nog Finland, Oostenrijk, Denemarken, Duitsland, Portugal… In al die landen is de maatschappelijke schade veel beperkter en de dodentol veel lager. Hoe dat komt dat het verschil zo groot kan zijn, moet onderzocht worden. Taiwan doet 2500 keer beter. Het land telt 7 doden.

Dit mocht niet gebeuren

Er valt niet naast te kijken. Onze politici én onze deskundigen hebben niet gehandeld op de best mogelijke wijze. Hun handelen – en meer nog niet-handelen – is dodelijk geworden voor straks al 10.000 mensen en moordend voor de samenleving die op tal van vlakken in ademnood verkeert. Veel mensen zijn onvoorstelbaar hard getroffen in hun bestaan, hun gemoed, hun hele leven… Hoeveel daarvan was te vermijden?

Alvast één deskundige, de wetenschapper Herman Goossens, geeft begin mei publiek toe: ‘We hadden die lockdown kunnen voorkomen.’

Uitleg en verantwoording

De burgers hebben recht op volledige openheid over het coronabeleid, op waarheid en gerechtigheid. Ik besef hoe tergend realistisch het is om te betwijfelen dat onze instellingen hun werk echt zullen doen. Maar het is en blijft de verantwoordelijkheid van onze verkozenen en van justitie om duidelijkheid te geven over de vermijdbare dood en loodzware ziekte van vele duizenden burgers, en de te voorkomen lockdown. Zij moeten elk falen nauwgezet opsporen, verantwoordelijkheden uitklaren en fouten passend behandelen.

In een volwaardige democratie richten volksvertegenwoordigers parlementaire onderzoekscommissies op om alle beleidsvoerders, inclusief alle adviseurs, nauwgezet te bevragen, te controleren en ter verantwoording te roepen. In een rechtsstaat onderzoekt en berecht justitie mogelijke fouten. Het is verontrustend dat er geen signalen in die richting wijzen. Onze verkozenen en rechters zwijgen. De publieke opinie blijft grotendeels apathisch. Is ze het falen gewoon? Zo bedreigt de coronacrisis ook de democratie.

Veilige toekomst?

Gaan onze volksvertegenwoordigers de verantwoordelijken voor het rampzalige coronabeleid die ieders vertrouwen beschaamden in de beleidscockpit laten zitten? Of komen daar nu bekwame politici, ondersteund door alerte deskundigen, zodat alle burgers iets geruster in hun toekomst kunnen zijn.

Dirk Barrez is hoofdredacteur van PALA.be en auteur van 11 politieke dwaasheden. 50 jaar schuldig verzuim van onze politici. Het boek verschijnt deze week.