‘Hoe Uruguay zonder verplichte lockdown het coronavirus bedwong’

Uruguay bedwong het coronavirus zonder verplichte lockdown. Andere landen kunnen daarvan leren, schrijven S. Pelin Berkmen en Natasha Che van het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

Op 29 juni keerden in de Uruguayaanse hoofdstad Montevideo ongeveer 250.000 leerlingen terug naar school, een mijlpaal in de terugkeer naar het normale leven na covid-19. Voor de meeste andere Latijns-Amerikaanse landen blijft die terugkeer een verre droom.

Terwijl het virus nog steeds grote schade aanricht op het continent, bestaat het dagelijkse aantal nieuwe gevallen in Uruguay sinds mei meestal uit niet meer dan één cijfer, al zijn recentelijk enkele beginnende uitbraken vastgesteld.

Het meest verrassende is dat Uruguay dit heeft bereikt zonder zijn toevlucht te nemen tot een verplichte lockdown, ook al is dit het Latijns-Amerikaanse land met het hoogste percentage 65-plussers, de leeftijdsgroep met het hoogste risico. Waarom is het land er tot nu toe in geslaagd de epidemie in te dammen? En wat kunnen andere landen van zijn ervaring leren?

Vanaf het begin nam Uruguay de dreiging van covid-19 zeer serieus.

Toen de eerste vier geïmporteerde gevallen werden bevestigd (op 13 maart), kondigde de regering (die toen nog maar twee weken aan het macht was) de gezondheidsnoodtoestand af. Ze annuleerde openbare evenementen, sloot gedeeltelijk de grenzen en voerde een verplichte quarantaine in voor reizigers uit landen met een hoog infectieniveau.

Sluiting van grote winkelcentra

De volgende dag werd een sensibiliseringscampagne gelanceerd over goede gezondheidspraktijken en hygiëne. Een presidentieel decreet beval de opschorting van de lessen en de sluiting van grote winkelcentra.

De Uruguayaanse regering riep een adviesgroep van wetenschappers bijeen, geleid door medische topexperts, en coördineerde haar acties met de particuliere sector.

De snelheid van de genomen maatregelen, het wetenschappelijk advies bij de besluitvorming en het gebruik van innovatieve technologieën waren de drie centrale kenmerken van de Uruguayaanse aanpak.

Grootschalige tests

Het land begon al vroeg met grootschalige tests en creëerde zijn eigen diagnostische tests en technologieën voor contactonderzoek. Door de nauwgezette monitoring van zones met infectiehaarden werd de vroegtijdige opsporing van virusverspreiding en de isolatie vergemakkelijkt.

Uruguay heeft nog steeds een hoog testpercentage in Latijns-Amerika, ondanks het feit dat het besmettingspercentage een van de laagste is. Preventieve maatregelen, zoals het gebruik van mondmaskers, werden er eerder toegepast dan elders in de regio.

De overheid publiceert dagelijks nieuws en gebruikt mobiele apps, chatbots en sociale media om de bevolking goed te informeren over de pandemie.

De mobiele app ‘Coronavirus UY’ maakt het volgen van gevallen mogelijk en waarschuwt als gedetecteerde gevallen in de buurt komen.

Vertrouwen in de regering

Het hoge niveau van sociale cohesie en het vertrouwen in de regering zorgden voor brede steun voor inperkingsmaatregelen. Het vergrootte de doeltreffendheid van openbare campagnes die mensen aanmoedigden om thuis te werken en bedrijven om de deuren te sluiten.

Hoewel de meeste maatregelen niet verplicht waren, kwamen tal van ondernemersorganisaties en vakbonden vrijwillig overeen om de activiteiten in sectoren als de bouw en de detailhandel tijdelijk stop te zetten.

Zelfs de toeristische sector deed mee aan de sensibiliseringscampagne, tegen zijn eigen belangen in. Een van de belangrijkste verenigingen in de sector riep op om tijdens de paasweek in april thuis te blijven.

Transparantie

De regering nam verschillende economische maatregelen, onder meer de oprichting bij wet van het Coronavirusfonds, dat op transparante wijze begrotingsmiddelen aan de aanpak van de gezondheidsnoodtoestand toewijst en daarover rapporteert. Daardoor houdt men controle en legt men verantwoording af over waar en hoe geld wordt uitgegeven.

De oprichting van dit fonds, gedeeltelijk gefinancierd door het tijdelijk verlagen van de lonen van de president, ministers en best betaalde ambtenaren, kreeg de steun van alle politieke partijen en werd unaniem in het parlement goedgekeurd.

Gezondheidsinfrastructuur

De ruime dekking van de gezondheidsinfrastructuur heeft ook bijgedragen tot het succes van Uruguay.

De gezondheidszorg is goed voor meer dan 20 procent van de algemene overheidsuitgaven, vergeleken met gemiddeld 12 procent in Latijns-Amerika. Medische zorg is gratis voor de meest kwetsbare inwoners. Volgens gegevens uit 2017 zijn er 5 artsen voor elke 1000 mensen in het land, vergeleken met gemiddeld 2,3 in de regio.

De beschikbaarheid van ziekenhuisbedden is ook een van de hoogste op het continent en er werden snel stappen ondernomen om het aantal intensive care-bedden en beademingstoestellen te vergroten.

Sociale bescherming

Dankzij een van de meest uitgebreide stelsels voor sociale bescherming in Latijns-Amerika heeft Uruguay zowel de gezondheid als de financiële middelen van het meest kwetsbare deel van zijn bevolking kunnen beschermen.

Doordat automatische stabilisatoren zoals ziektekosten- en werkloosheidsverzekeringen efficiënt werken, krijgen brede segmenten van de samenleving medische hulp en overheidssteun voor de gezinsinkomens.

Een belangrijk besluit van de nieuwe regering was de uitbreiding van de ziekte-uitkering tot alle 65-plussers in de particuliere sector, zodat ze thuis konden blijven.

Armoede

Hoewel het nationale armoedecijfer sinds 2018 is gestegen, blijft het, vooral onder ouderen, onder het regionale gemiddelde. Hetzelfde geldt voor ongelijkheid en informeel werk. Deze combinatie van factoren heeft, samen met de lage bevolkingsdichtheid, de verspreiding van de pandemie kunnen helpen verzachten, vooral buiten de hoofdstad Montevideo.

Concluderend kunnen we stellen dat het geheim van het Uruguayaanse succes helemaal geen geheim is. Het land plukt de vruchten van een langdurige institutionele inspanning en de nadruk op welvaartseconomie, sociale cohesie en individuele vrijheid met sociale verantwoordelijkheid.

Door de sterke democratische traditie van Uruguay vertrouwden de burgers de richtlijnen en aanbevelingen van het volksgezondheidsbeleid. Dat leidde tot een zeer hoge naleving van de vrijwillige quarantaine en de naleving van sociale-afstandsmaatregelen.

Door de snelle, transparante, inclusieve en wetenschappelijk onderbouwde reactie van de regering konden de Uruguayaanse ouders opgelucht hun kinderen weer naar school sturen.

S. Pelin Berkmen is bij het IMF hoofd van de missie voor Uruguay, Natasha Che is econome voor Paraguay en Uruguay