‘Het stimuleren van emotionele intelligentie zal de volgende generatie weerbaarder maken’

Tijdens de lockdown voerde de Vrijdaggroep een onderzoek bij Belgische jongvolwassenen (25-35 jaar) over hun visie op de samenleving na corona. Elke vrijdag van deze zomer belicht een lid van de groep een van de topics uit de bevraging. Vandaag: onderwijs.

Volgt er na deze coronacrisis een volgende pandemie? Zullen artificiële intelligentie en de technologische revolutie de job van miljoenen mensen overbodig maken? Zal het drinkwatertekort of extreem weer als gevolg van de klimaatopwarming ons veel sneller overrompelen dan verwacht? Het enige waar we zeker van zijn, is dat onze samenleving aan een duizelingwekkend tempo zal blijven veranderen.

Maar wie zal het gemakkelijkst meesurfen op de golven van onze veranderende samenleving? Welke attitudes en vaardigheden zorgen ervoor dat je ongunstige en onzekere omstandigheden kan overstijgen en erin slaagt je blik te richten op de toekomst?

Mijn werk met kwetsbare jongeren toonde me dat zij die met kop en schouders boven hun situatie uitstijgen iets gemeen hebben: sterke sociale vaardigheden en emotionele intelligentie. Deze positive deviants vinden in vergelijkbare uitdagingen betere oplossingen dan hun leeftijdsgenoten. Als we de volgende generatie écht weerbaar en wendbaar willen maken in een veranderende wereld, zou elke onderwijzer of opvoeder de middelen moeten hebben om emotionele en sociale intelligentie te inspireren.

Het pedagogisch proces om beter te leren omgaan met zichzelf en met de ander heet ‘sociaal en emotioneel leren’ (SEL). Het bestrijkt vijf gebieden: zelfbewustzijn, motivatie, empathie, relationele vaardigheden en emotionele controle of het opbrengen om te werken aan iets wat je op lange termijn wil. Onderzoek van de Universiteit van Chicago en CASEL uit 2017 toont aan dat sociaal en emotioneel leren de academische prestaties van studenten met 13% doet toenemen. Over de periode van een schooljaar is dit equivalent aan een volledige maand leerwinst.

De leercurve van jongeren neemt dus toe wanneer ze zichzelf beter kennen, goed kunnen samenwerken of beter in staat zijn om aan misplaatste sociale druk te weerstaan. De studie leert ons ook dat op de lange termijn sterkere sociale en emotionele competenties zorgen voor een afname van crimineel gedrag of druggebruik, een sterkere mentale gezondheid en een grotere kans op afstuderen.

Ook wanneer u denkt dat het primaire doel van de school kennisoverdracht is, kunnen we er niet omheen dat we als samenleving gebaat zijn met een volgende generatie die sociaalvaardig en emotioneel veerkrachtig is. Zoals de invloedrijke schrijver Yuval Noah Harari schrijft in 21 lessen voor de 21^ste eeuw zal veel van wat kinderen vandaag op school leren irrelevant zijn op de arbeidsmarkt van 2050. Om relevant te blijven op economisch maar vooral op sociaal vlak moet je levenslang blijven leren en jezelf voortdurend heruitvinden. Jezelf kennen en in staat zijn om gezonde en duurzame relaties uit te bouwen zal belangrijker worden dan pakweg een reliëf leren tekenen of de kantelpunten van het Mesopotamische rijk benoemen. Hoewel het opdoen van nieuwe kennis steeds verrijkend is, bestaat het pad naar persoonlijke ontwikkeling uit zoveel meer. Verder kunnen we als maatschappij ook enkel maar vooruit als jongeren leren om het standpunt van de ander te verkennen en we boven het geroep op sociale media kunnen uitstijgen.

De afgelopen maanden zetten heel wat leerkrachten en directies noodgedwongen een immense digitale stap vooruit. Ze experimenteerden en ontdekten zo heel wat nieuwe onderwijspraktijken. In ons onderzoek bij Belgische jongvolwassenen over de post-corona samenleving was er geen eensgezindheid over de stelling of leerlingen voortaan een persoonlijk leerprogramma moeten volgen met een mix van digitale en klassikale lessen. De reden hiervoor is mogelijk een vrees bij sommigen om het sociale aspect van een school te verliezen. Want die is inderdaad onvervangbaar. De school is een minimaatschappij waar je kennis maakt met diversiteit, leert samenwerken en je leert aanpassen aan een veranderende omgeving.

Tijdens de lockdown zorgden veel jongeren ook voor hun oudere buren, een unieke ervaring die zonder twijfel hun empathische en sociale vaardigheden ten goede komt. Zo denken ook de jongvolwassenen uit ons corona-onderzoek hierover: 68% zegt dat deze solidariteit permanent deel moet worden van ouderenzorg. Laten we als samenleving dus alle kansen benutten om emotioneel en sociaal sterk te staan. Als de volgende crisis ons belaagt, zijn we zo veerkrachtiger dan ooit.

Sophie Buysse is lid van de vrijdaggroep en oprichtster van debateville, een innovatief debat-en spreekvaardigheidsprogramma voor kwetsbare jongeren.