Weet jij eigenlijk wat er zich allemaal in het stof in je huis ophoopt en wat dat doet met je gezondheid? Tip: begin alvast het nieuwe jaar met een grote winterschoonmaak.
Je hebt er waarschijnlijk nog nooit bij stilgestaan, maar in je ommuurde leefomgeving komt allerlei organisch materiaal voor dat we niet altijd met het blote oog kunnen zien, zoals bacteriën, schimmels, rottende insecten, huisstofmijt en huisstofmijtuitwerpselen, pollen… Wist je bijvoorbeeld dat een tapijt tot 4.000 keer meer bacteriën kan bevatten dan een toilet? Sterker nog, er zijn meer soorten bacteriën in huis aangetroffen dan er soorten vogels en zoogdieren bestaan op aarde, schrijft bioloog Rob Dunn in zijn boek ‘Nooit alleen thuis’. Niet oninteressant als je beseft dat we als Homo binnenshuisus, de binnenblijvende mens, meer dan 90 procent van onze tijd doorbrengen in gebouwen en vervoermiddelen.
Vooral nu we ons deze winter ook nog eens extra terugtrekken in woningen en die niet goed meer verluchten, kan huishoudstof een negatieve impact hebben op onze gezondheid. En het is niet omdat je het stof niet ziet liggen, dat het probleem van de baan is. Wie zijn huis aan een microscopisch onderzoek onderwerpt, zal nog steeds heel wat onaangename gasten ontmoeten.
We namen zelf de proef op de som en lieten in ons eigen stadsappartement een stofonderzoek uitvoeren door stofzuigerbedrijf Dyson, waar microbiologen al 18 jaar de verschillende componenten van huisstof analyseren. Want om efficiënte stofzuigers te bouwen, moet je weten hoe stof en puin in échte huizen is samengesteld.
Ten huize Engels werden vooral haren en huidschilfers aangetroffen. Dat is niet uitzonderlijk. Mensen kunnen tot 28 gram huidcellen per week verliezen, het equivalent van een zakje chips. Het stofmonster uit ons appartement bevatte ook nog plantenresten, dode insecten, katoenvezels en cellulose, een belangrijke grondstof van papier en karton. We delen hieronder graag een kleine bloemlezing van het in beeld gebracht stofmateriaal.
Giftige chemicaliën
De studie van stof zegt heel wat over hoe en met wie je leeft en dus ook over je gezondheid. Stof toont tegelijkertijd de technologische evolutie aan van de mens. Wetenschappers merken in modern huisstof immers steeds meer synthetisch materiaal op zoals rubberdeeltjes van sneakers of autobanden (als je langs een drukke weg woont), maar ook allerlei giftige chemicaliën, zoals ftalaten en vlamvertragers, afkomstig van bouwmaterialen, huishoudproducten en microplastics. Die stoffen worden gelinkt aan een rist gezondheidsproblemen, gaande van kanker tot vruchtbaarheidsproblemen. Vooral kinderen zijn bijzonder kwetsbaar voor de gevolgen van gecontamineerd stof omdat ze vaak op de grond kruipen en hun mondjes aanraken.
Wetenschappers pleiten daarom al langer om giftige chemicaliën, waarvan we de effecten amper kennen, uit dagelijkse producten te bannen. Van zodra twijfel bestaat, zouden ze van de markt gehaald moeten worden, menen ze. Nu gebeurt dat pas wanneer het kankerverwekkende of hormoonverstorende karakter bewezen is. Probeer zulke stoffen zoveel mogelijk zelf te mijden. De meeste schoonmaakproducten bevatten potentieel schadelijke chemische stoffen. Gebruik waar mogelijk doeken van microvezels en natuurlijke producten zoals witte azijn en zeepvlokken.
Twee derde van het stof in huis komt bovendien van buitenaf via open ramen (fijnstof), de poten en vacht van huisdieren en schoenen. Die laatste sleuren via de zolen bacteriën uit feces mee binnen, toxines uit asfalt, lood en hormoonverstoorders uit sproeimiddelen. Schoenen bij de voordeur uitdoen, is dus de boodschap.
Allergenen
Een ander veelvuldig voorkomende bron van mogelijk gezondheidsleed in huis is huisstofmijt. Deze spinachtige wezentjes zijn op zich niet schadelijk. Ze bijten of steken je niet zoals insecten, maar de eiwitten die aanwezig zijn in hun uitwerpselen en lichaamsfragmenten zijn wel problematisch voor mensen met een allergie. Deze allergenen blijven plakken aan textiel zoals lakens, tapijten, stoffen knuffeldieren, gordijnen en kledij. Iets simpels als in de zetel gaan zitten, zorgt er al voor dat deeltjes in de lucht gaan zweven en een allergische reactie veroorzaken.
In België lijdt 1 op de 10 mensen aan huisstofmijtallergie. Bij kinderen ligt dat aandeel nog hoger: van alle kinderen met een allergie, is 60 procent allergisch aan huisstofmijt. Dat uit zich in rinitis, astma en dermatitis. Ook op latere leeftijd kunnen deze reacties opduiken.
Stofmijten zijn zo’n 0,3 mm groot (hun uitwerpselen zijn tussen de 0,01 en 0,04 mm groot) en soms met miljoenen exemplaren aanwezig in je huis. Ze leven van huidschilfers van mens en dier, schimmels en voedingsrestjes en gedijen het best op donkere, vochtige, warme plaatsen waar mensen het meeste tijd doorbrengen en de meeste huidschilfers verliezen, maar ook het minst schoonmaken, zoals een matras en stoffen zetels. Maar je vindt huisstofmijt ook op minder evidente plaatsen, zoals boven op de kasten, achter de koelkast en radiatoren. Kortom, waar er stof is, is er huisstofmijt.
Veel mensen met een huisstofmijtallergie merken dat hun symptomen in de wintermaanden verergeren. Dat komt omdat de verwarming warmtestromen doet ontstaan die de uitwerpselen van huisstofmijt en allergenen in de lucht in ons huis verplaatsen.
Katten en honden
Niet alleen microscopisch kleine organismen kunnen vervelende gevolgen hebben, ook je teergeliefde huisdier is niet onschuldig. Het rondvliegende haar van huisdieren kan irritatie veroorzaken bij mensen. Honden ruien in de lente. Sommige doen dat ook in de herfst wanneer ze hun zomervacht inruilen voor een winterexemplaar.
Hondenhaar bevat allergenen die achtergelaten werden door het speeksel van de hond die zichzelf schoonlikt en van eiwitten die worden afgescheiden door olieklieren. Huishoudelijke allergenen kunnen er ook aan gaan hechten.
Hetzelfde geldt voor katten. Een kat reinigt zichzelf en het zet deze eiwitten af op zijn vacht, die vervolgens in huis op meubels en tapijten terechtkomen. Enkele effecten van deze allergenen kunnen zijn: hoesten, piepende ademhaling, rode en jeukende ogen, niezen en een loopneus.
Poets, maar doe het juist
Gelukkig hoeven we ons niet bij de feiten neer te leggen en kunnen we zelf heel wat doen aan de aanwezigheid van mogelijk verontreinigend huishoudstof. Schoonmaken is uiteraard essentieel, maar je moet het wel goed doen. Met een Swiffer door je huis gaan, is niet efficiënt. Zulke stofdoekjes trekken slechts een deel van het stof aan en verplaatsten de rest doorheen het huis.
Investeer in een krachtige stofzuiger met een geavanceerde Hepa-filter. Zonder zo’n professionele filter wordt een deel van het stof, samen met al zijn toxines, zo weer aan de achterkant van de machine de lucht in geblazen.
Wat is een goede stofzuiger?
Verwijdert het stof, ook ultrafijn stof tot 0,3 micron.
Houdt het stof bij met geavanceerde filters en afdichtingen, die voorkomen dat vuile lucht terug in huis wordt geblazen.
Stoot schone, gefilterde lucht uit in het huis via meerlagige filtrage.
Verliest geen zuigkracht. Tegenwoordig hebben de meeste snoerloze stofzuigers een even grote zuigkracht als traditionele stofzuigers.
Tips: zo maak je van je huis een gezonde leefomgeving
- Geef huisstofmijt geen kans. Door huidcelresten in huis te verminderen, wordt de primaire voedselbron van huisstofmijten geminimaliseerd, waardoor ze zich niet exponentieel voortplanten tijdens het huisstofmijtseizoen (mei tot oktober). Wanneer de mijten in de winter afsterven, is dat een uitgelezen moment om je woning te ontdoen van alle overgebleven allergene materiaal om te vermijden dat hrt in je huis rond gevoerd wordt door de warmtestromen van de verwarming. Een winterschoonmaak is met andere woorden net zo belangrijk als voorjaarsschoonmaak.
- Hoe vaak je moet stofzuigen, hangt af van hoeveel mensen er samen in je huis wonen. Hoe meer gezinsleden en huisdieren een huisgezin telt, hoe groter de hoeveelheid huisstofmijt. Ook oudere huizen genereren meer stof door verschillende lekken. Tegenwoordig zijn er heel wat handige draadloze stofzuigers op de markt, die een snelle stofzuigbeurt mogelijk maken. Want geef toe, schoonmaken mag geen gedoe zijn.
- Stofzuig minder evidente plaatsen, zoals de matras, de sofa, kussens, de gordijnen, luchtroosters en achter de radiator.
- Verwijder eerst stof met een stofzuiger vooraleer je met een natte dweil door het huis gaat. Een dweil kan het ultrafijne stof niet verwijderen. Vochtig stof is bovendien een broeihaard voor huisstofmijt.
- Maak het niet te warm in huis. Huisstofmijt vindt een temperatuur van 25°C heerlijk.
- Was je beddengoed tussen de 60 en 90°C. Was ook geregeld je (over)gordijnen, kussens, zetelhoezen, of koop lederen zetels, zeker als je een allergie hebt.
- Hou de vochtigheidsgraad in huis onder de 45 procent. huisstofmijten hydrateren zichzelf door water uit de lucht te absorberen. Als de relatieve luchtvochtigheid bij kamertemperatuur onder de 45 procent blijft, worden de meeste ervan gedood.
- Zorg voor een goede ventilatie. Verlucht de ruimtes. Let er wel op dat het buiten droog is, wanneer je dit doet. Vermijd het drogen van de was binnenshuis. Vergeet niet de afzuigkap tijdens het koken te gebruiken, want zelfs door de luchtvochtigheid gedurende anderhalf uur per dag te verhogen, kan huisstofmijt overleven.
- Maak het bed niet op, maar laat het elke ochtend goed verluchten. Bescherm je matras met een huisstofmijtwerende hoes.
- Beperk de hoeveelheid stoffen in huis zoals wollen plaids, tapijten, pluchen dieren, tafelkleden…
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
