Voedingsadviezen: ‘De meeste kun je negeren’

‘Vergeet universele dieetplannen en door de overheid aanbevolen richtlijnen over gezond eten. Bijna alles wat ons verteld wordt over voeding is misleidend, gedateerd of zelfs ronduit fout’, poneert de Britse epidemioloog Tim Spector in zijn nieuwe boek.

‘Vis is altijd een gezonde keuze, het ontbijt is de belangrijkste maaltijd van de dag, eet gezonde tussendoortjes, neem een vitamine D-supplement tijdens de winter en beperk de inname van verzadigde vetten…’

Iedereen kent ondertussen wel de regels om gezond te eten. Maar volgens professor genetische epidemiologie aan het King’s College London en dieetspecialist, Tim Spector, zijn de theorieën die we jarenlang met de paplepel binnen kregen verouderd en amper wetenschappelijk gefundeerd.

Spector ontmaskert 22 mythes in zijn boek Spoon Fed (sinds kort ook verkrijgbaar in het Nederlands onder de titel Ingelepeld), dat door de populaire Brits-Israëlische kok Yotam Ottolenghi omschreven wordt als ‘verhelderend en zo ongelooflijk actueel’.

Graas niet als een koe

Zo kregen we jarenlang te horen dat we beter iets vaker, wat kleinere hoofdmaaltijden consumeren met enkele gezonde tussendoortjes. Complete onzin, vindt Spector. ‘Dit is gebaseerd op een studie van zowat 30 jaar geleden waaruit blijkt dat je metabole parameters in het bloed beter zijn als je graast als een koe in plaats van schrokt’, vertelt Spector in de Science Weekly podcast van The Guardian. ‘We weten nu dat hoe meer tijd je tussen maaltijden neemt, hoe gezonder je bent. Er bestaat vandaag een nieuwe trend binnen de voeding met de naam “tijdbeperkt eten”, waarbij de voedselinname wordt beperkt tot een dagelijks eetvenster van een aantal uur. Je lichaam hoeft een aantal uur geen voeding te verwerken, je metabolisme is beter, je voelt je beter en je valt af.’

Het zijn de voedingsbedrijven die er alle belang bij hebben dat je regelmatig tussendoortjes eet, meent Spector. Ook de ontbijtmythe, die stelt dat het ontbijt de belangrijkste maaltijd van de dag is, is volgens de epidemioloog ingegeven door de ontbijtgranenindustrie.

Een andere mythe is dat verzadigde vetten een belangrijke oorzaak voor hartaandoeningen zijn. Volgens Sector heeft geen enkele studie ooit aangetoond dat het overschakelen naar een low fat-dieet hartziekte vermindert. ‘Een bijkomend probleem is dat consumenten nu grijpen naar goedkope, ultrabewerkte producten, zoals margarines, met additieven en nieuwe industriële vetten waar we nog maar weinig over weten,’ waarschuwt Spector.

Over de aanhoudende discussie over het al dan niet slikken van vitamine D-supplementen zegt Spector dat ze geen wondermiddel zijn om je immuniteit op te krikken. ‘Een teveel aan vitamine D kan zelfs gelinkt worden aan verzwakte botdensiteit en meer breuken door vallen.’

Waar gaat het mis?

Vanwaar komt al die verwarring over voedingsadviezen? Hoe komt het dat de wetenschap er maar niet in slaagt om eenduidige richtlijnen te formuleren? Het antwoord is volgens Spector simpel.

‘We zitten al decennialang met een groot gat in onze kennis over voeding aangezien er te weinig wordt geïnvesteerd in voedingswetenschap in vergelijking met de middelen die naar de ontwikkeling van medicijnen voor de behandeling van voedingsgerelateerde ziektes gaan. Daarnaast heeft de voedingsindustrie de laatste 30 jaar ontzettend veel macht gekregen. Ze spenderen miljarden aan reclame en het beïnvloeden van overheden en onderzoekers. Het gevolg is dat meer mensen dan ooit verward zijn over wat ze moeten eten.’

Maar voeding is ook ontzettend complex, gaat Spector verder. ‘Het is meer dan vetten, eiwitten, koolhydraten en calorieën. Het gaat om tienduizenden stofjes die op een unieke manier interageren met de 20.000 genen in ons lichaam en de triljoenen micro-organismen in onze darmen.’

Iedereen reageert anders op voeding, zelfs identieke tweelingen doen dat. Ook slaap, beweging en stress hebben een invloed op hoe we voeding verwerken. De toekomst ligt volgens Spector dan ook in een gepersonaliseerde aanpak van voedingsadviezen.

Ultrabewerkte voeding

Dat betekent natuurlijk niet dat alle algemeen geldende adviezen overboord moeten worden gegooid. Het blijft belangrijk dat je gevarieerd eet en voornamelijk plantaardig. Je hoeft heus vis of vlees niet te schrappen, maar eet het ook niet elke dag. Leg ook niet elke dag een avocado op je bord.

Studies tonen aan dat je per week zo’n 30 verschillende types planten, waaronder noten, zaden en kruiden, zou moeten eten om een gevarieerd microbioom te hebben voor een optimale gezondheid. Zorg ook voor wat natuurlijke probiotica via gefermenteerde voeding.

Maar als er slechts één ding is wat je doet, gooi dan de ultrabewerkte rommel de deur uit. Volgens Spector is het opvallend dat industrieel bereide voedingsmiddelen nog maar amper bestudeerd zijn door de voedingswetenschap. Het duidt volgens hem nog maar eens op de macht van de Big Food-lobby. Uit een van de weinige studies blijkt dat mensen die een dieet met ultrabewerkte voeding hebben, altijd honger hebben en meer eten. Door het gebrek aan vezels worden deze producten immers sneller verteerd en geabsorbeerd in het bloed. De extra toegevoegde chemicaliën beïnvloeden daarenboven onze darmflora, wat ook nog eens voor metabolische problemen zorgt.

‘Dit soort voeding ondergaat mechanische processen waardoor de oorspronkelijke ingrediënten nauwelijks nog te herkennen zijn en we ze zelf onmogelijk kunnen maken. We eten steeds meer van zulke producten omdat producenten erin slagen om ze lekker te doen smaken dankzij de juiste verhouding van suiker, vet en toegevoegde kunstmatige smaken. Die combinatie zorgt ervoor dat er in onze oeroude hersenen iets gebeurt met als gevolg dat we de volledige verpakking leegeten,’ aldus Spector.

Ingelepeld. Waarom maar weinig klopt van wat ons over voeding is verteld, Tim Spector. ISBN: 9789057125430. Uitgeverij: Nieuwezijds. 21,95 euro.