‘Van chocolade word je slimmer’ en andere gezondheidsmythes doorprikt

Een mens zou op den duur niets meer geloven van wat over gezondheid, voeding en wetenschap geschreven wordt. Artsen Marleen Finoulst en Patrik Vankrunkelsven helpen u mythe van waarheid te onderscheiden.

‘Voedingsdeskundige: “We eten te zout, te vet, onvoldoende zout en niet vet genoeg”‘ Die titel stond boven een stukje op de Nederlandse website De Speld, waarin ‘voedingsdeskundige’ Arco Giskens wordt geciteerd: ‘Het is echt een mythe dat we te veel vet zouden eten. Suiker is de echte boosdoener. En vet, we eten veel te veel vet.’ De Speld, u had vast al een vermoeden, is een satirische site. Wel de beste in zijn soort, want de site wijst feilloos onzin aan: er worden inderdaad veel tegenstrijdige, onwetenschappelijke en frauduleuze gezondheidsberichten geschreven. En dat zowel op bedenkelijke sites als in ‘kwaliteitsmedia’.

Het verbaast dus niet dat ‘Geloof nooit een krantenkop of titel’ de eerste van zes tips is die artsen Marleen Finoulst en Patrik Vankrunkelsven meegeven aan het eind van hun nieuwe boek Van chocolade word je slimmer en andere gezondheidsmythes. De auteurs zijn de drijvende krachten achter de website Gezondheid-en-Wetenschap, een initiatief waarmee het Belgisch Centrum voor Evidence-Based Medicine (CEBAM) gezondheidsmythes uit de lucht wil schieten.

Finoulst, ook hoofdredactrice van Bodytalk, het gezondheidsmagazine van Knack, en Vankrunkelsven, gemeenteraadslid voor Open VLD in Laakdal, plukten 71 mythes uit binnen- en buitenlandse media en onderwierpen die aan een wetenschappelijke toets middels drie vragen: waar komt het nieuws vandaan, hoe moeten we het interpreteren en wat is de conclusie?

Zo fileren ze vier antwoorden op de immer tot lezen en klikken aanzettende vraag ‘Wat u moet doen om jong te blijven’: granaatappels eten, rode wijn drinken, elke dag een handvol noten binnenwerken of voor de kleinkinderen zorgen.

De Britse krant The Daily Telegraph bezong de deugden van de granaatappel als anti-verouderingsmiddel op basis van een Zwitsers onderzoek. Fout, zo factcheckten Finoulst en Vankrunkelsven: het onderzoek leert enkel dat de spierkwaliteit verbetert bij muizen en ratten die stoffen innamen die in granaatappel zitten. Dat vertalen naar ‘gaat veroudering bij mensen tegen’, is een loopje nemen met de waarheid.

2000 liter rode wijn

De rode wijn dan, in de Britse tabloid The Sun uitgeroepen tot bron van eeuwige jeugd? ‘Om het effect te verkrijgen dat werd aangetoond bij muisjes, zou je als mens dagelijks minstens 2000 liter rode wijn moeten drinken. Niet bepaald anti-aging, maar dodelijk.’

Elke dag een handvol noten dan maar? Hier liep u in de klassieke valkuil: er is een verband, maar geen correlatie. Mensen die dagelijks noten eten, hebben wellicht in het algemeen een gezondere levensstijl.

Bieden kleinkinderen soelaas? Duits onderzoek bracht naar voren dat zorgende grootouders 37 procent minder kans op overlijden hadden tegen het einde van het onderzoek, dat liep van 1990 tot 2009. Opnieuw bleek het onmogelijk een oorzakelijk verband te vinden. Bovendien bleek zorgen voor anderen – grote kinderen bijvoorbeeld – dezelfde gunstige effecten te hebben op de levensverwachting van de onderzochten. ‘Een mogelijke verklaring kan zijn dat een doel hebben je leven kan verlengen’, concluderen Finoulst en Vankrunkelsven. ‘Door anderen te helpen, blijf je bovendien mentaal en fysiek actief.’