De EU bant zo goed als alle tatoeage-inkten wegens de aanwezigheid van mogelijks gevaarlijke chemische bestanddelen. Een mokerslag voor tatoeëerders die op zoek moeten naar nieuwe inkt. Maar wat met reeds gezette tattoos? Vormen ze een gezondheidsrisico?
Dat tattoo-inkten niet onschadelijk zijn, weten we al langer. Ze bestaan uit een cocktail van chemische stoffen, zoals bewaarmiddelen, kleurstoffen, nanopartikels en zware metalen. Enkele van die bestanddelen kunnen een bedreiging vormen voor de gezondheid.
Het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) wil de Europese burger beter beschermen tegen de mogelijke gezondheidsrisico’s van deze potentieel kankerverwekkende chemicaliën die ‘voor het leven in het lichaam kunnen blijven’.
Daarom verbiedt Europa vanaf 4 januari 2022 meer dan 4.000 stoffen in tatoeage-inkt en permanente make-up die ook al in de gewone cosmetica verboden zijn. Concreet gaat het onder andere om inkten met pigmenten die zogenaamde ‘primaire aromatische amines’ (PAA’s) en schadelijke ‘polycyclische aromatische koolwaterstoffen’ (PAK’s) kunnen vrijstellen. Die laatste komen bijvoorbeeld ook voor in sigarettenrook, aangebrand vlees en gerookte etenswaren. Er komen ook strengere beperkingen voor metalen zoals nikkel en chroom. Ook geviseerd zijn stoffen die irriterend kunnen zijn voor de huid of de ogen. Zo wordt onder meer het ontsmettingsmiddel isopropanol verboden.
Eerder golden er al restricties voor de samenstelling van tattoo-inkten, maar die waren niet streng genoeg voor alle bestanddelen om absolute veiligheid te garanderen en de restricties werden ook niet altijd voldoende gecontroleerd.
De nieuwe maatregel is evenwel zo ontzettend streng wat betekent dat zo goed als alle tatoeage-inkten die momenteel op de markt zijn, onbruikbaar worden. Voor de kleurstoffen Pigment Blue 15:3 en Pigment Green 7 geldt een overgangsperiode. Het doel is volgens het ECHA niet om tattoos te verbieden, maar inkten en kleuren die in tatoeages en permanente make-up worden gebruikt veiliger te maken.
Ook de Hoge Gezondheidsraad in België waarschuwde eerder al voor de gezondheidsrisico’s van tatoeages vanwege de blootstelling aan potentieel kankerverwekkende en hormoonverstorende stoffen.
Nochtans worden in België jaarlijks ongeveer 500.000 tatoeages geplaatst. Body art is ondertussen even normaal als het dragen van juwelen en siert het lichaam van zowel ruige mannen als jonge meisjes. Maar onderschatten we de gezondheidsrisico’s ervan niet te veel?
Pikzwarte okselklieren
Tatoeëerders vinden alvast van niet. Zij stellen dat de inkt ingekapseld blijft in de huidlagen. Perfect veilig, dus. Dermatoloog Christa De Cuyper, mede-oprichtster van de European Society of Tattoo and Pigment Research (ESTP), spreekt dat nadrukkelijk tegen: ‘Een deel van de inkt, waaronder de kleurstoffen, wordt via de lymfebanen opgenomen in het lichaam. Als je de okselklieren van mensen met een “sleeve” (een grote tattoo over de volledige arm, nvdr) bekijkt, zal je zien dat ze pikzwart zijn. Dit is aangetoond in een Duitse studie bij slachtoffers van verkeersongevallen. Er zijn ook tattoopigmenten aangetroffen in de longen van getatoeëerde muizen.’
Hoe groter de tattoo, hoe meer inkt, en hoe groter de kans op een probleem.
Experts wijzen geregeld op de mogelijke gevolgen van tattoos, maar paniek is nu ook weer niet nodig. Mensen met een vleugje body art op hun lijf hoeven niet meteen het ergste te vrezen. ‘De kans dat je van je tattoo kanker zult krijgen is minimaal’, bevestigt De Cuyper, ‘op voorwaarde dat de gebruikte inkten aan een aantal criteria voldoen. Over de risico’s van zeer uitgebreide tattoos blijven we echter nog wat in het duister. Er werd daarover onlangs een grote studie opgezet over meerdere Europese landen, waarin de deelnemers over een periode van minimum dertig jaar zullen worden opgevolgd.’
Toch is uit voorzorg al je tattoos laten weg laseren geen optie, meent De Cuyper. ‘We vermoeden dat er ook bij een laserbehandeling kankerverwekkende stoffen kunnen vrijkomen. Sommige pigmenten worden namelijk door laserlicht afgebroken en ondergaan chemische verandering. Dat is hetzelfde effect als tattoos die verbleken wanneer ze aan zonlicht worden blootgesteld. We raden een laserbehandeling enkel aan wanneer iemand spijt heeft of ontevreden is van zijn of haar body art. Dat is bij 20 procent van de getatoeëerde mensen na verloop van tijd het geval.
Wat er in de plaats moet komen is niet duidelijk en misschien niet eens veiliger.
Een tatoeage laten zetten of weghalen brengt dus altijd risico’s – zowel gevaarlijk als ongevaarlijk – met zich mee. Naast het mogelijke risico op kanker, kunnen tattoos infecteren door het gebruik van niet-steriele materialen of overgevoelig worden aan de zon en beginnen irriteren en jeuken. Of je kunt een allergie tegen je tattoo ontwikkelen. ‘Mijn advies is steeds: een tattoo moet een weloverwogen beslissing zijn, uitgevoerd in optimale, hygiënische omstandigheden door een ervaren en erkende tatoeëerder en met veilige materialen’, zegt De Cuyper. ‘Al bestaat 100 procent veilige inkt niet. Er is altijd een mogelijkheid op een neveneffect. Hoe groter de tattoo, hoe meer inkt, en hoe groter de kans op een probleem. Er zijn natuurlijk producenten die zich beter aan de regels houden dan anderen. Hetzelfde gaat op voor tatoeëerders: er zijn professionele artiesten en er zijn scratchers.’
Maar door bijna alle huidige inkten ontoelaatbaar te maken, zet Europa mogelijk de deur open voor inferieure inkten, die nog minder veilig zijn, vinden zowel tatoeëerders als experts. ‘De maatregel is fel overdreven’, vindt De Cuyper. ‘Er zijn bestanddelen verboden die slechts een minimaal risico inhouden. Wat er in de plaats moet komen is niet duidelijk en misschien niet eens veiliger. We hebben met de European Society of Tattoo and Pigment Research herhaaldelijk onze visie laten horen en we zijn het eens met de bonafide producenten dat het zeer moeilijk zal zijn om nog goede en betrouwbare inkten te maken die aan de nieuwe normen voldoen en ook bruikbaar zijn voor de tatoeëerders. Het is niet duidelijk hoe het nu verder moet. De kwestie zal de komende maanden wellicht nog veel inkt doen vloeien.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
