Euthanasie bij dementie: ‘Het kan anders’
Als we ongerust zijn over een mensonwaardig levenseinde bij het ouder worden met dementie, dan is euthanasie niet het juiste antwoord op die ongerustheid. Dat stelt Katrin Gillis, lector en onderzoekster van de opleiding verpleegkunde aan de hogeschool Odisee, donderdag in een reactie op een wetsvoorstel van Open VLD.
De liberale partij stelt voor om euthanasie bij wilsonbekwamen mogelijk te maken. Vandaag is euthanasie alleen mogelijk bij mensen die op dat moment nog bij hun volle verstand zijn. Als ze vooraf een wilsverklaring hebben opgesteld, kan het ook als ze zich in een onomkeerbare coma bevinden.
Maar wie een wilsverklaring heeft opgesteld en nadien dement wordt, heeft geen recht op euthanasie. Daar willen de liberalen dus verandering in brengen. ‘Ik lees dat de angst voor een mensonwaardig levenseinde hierbij een belangrijke rol speelt’, reageert onderzoekster Gillis. ‘Maar we moeten daar een genuanceerde kijk op hebben. Het kan anders. Het is niet zo dat personen met dementie mensonwaardig moeten behandeld worden of zo moeten leven.’
Gillis verwijst naar een onderzoeksproject van Odisee, waarbij gezocht wordt naar manieren om rusthuisbewoners met dementie te kalmeren zonder medicatie. De onderzoekers stellen dat agitatie of agressie te maken kunnen hebben met onvervulde behoeften die de bewoner niet kan communiceren. Door naar die behoeften te zoeken, kunnen zorgverleners die agitatie of agressie wegnemen. ‘We kijken naar manieren om de levenskwaliteit van de bewoners te verbeteren en slagen daarin. Maar dit vergt investeringen, ook in opleidingen’, zegt Gillis. ‘We merken dat de bewoners met dementie nog best gelukkig zijn’, zegt de onderzoekster. ‘Ze kunnen nog communiceren en relaties aangaan: dit is de essentie van het mens zijn. Ik heb het niet over de eindfase, wanneer die communicatie vaak wegvalt. Maar als er een angst leeft over een mensonwaardig levenseinde, dan komt het erop aan om die angst onder woorden te proberen brengen.’
De extra zorg heeft een kostprijs, maar volgens Gillis is het een kwestie van de juiste accenten leggen. ‘Het lijkt soms dat je niet meer de moeite waard bent als je dementeert. Dit moeten we omdraaien.’
Professor palliatieve geneeskunde Wim Distelmans (VUB) pleit al lang voor de mogelijkheid van euthanasie bij dementie. De petitie die hij vorig jaar lanceerde, is intussen meer dan 65.000 keer ondertekend. Naast kopstukken van Open VLD, ondertekenden ook politici van SP.A, Groen en PVDA zijn petitie al. Nu er geen volwaardige regering meer is, zien de liberalen hun kans om dit voorstel er via een wisselmeerderheid door te duwen, zonder CD&V.
Ook SP.A-Kamerlid Karin Jiroflée pleit al langer om euthanasie toe te laten bij dementerenden ‘Ons voorstel’, legt Jiroflée uit, ‘bestaat erin dat euthanasie ook zou moeten kunnen bij vergevorderde dementie. Daarvoor moet de wilsverklaring dus ook gelden bij dementie en niet alleen bij een onomkeerbare coma.’
In de voorbije legislatuur heeft de meerderheid, ‘ook Open VLD’, de boot altijd afgehouden, zegt Jiroflée. ‘Ik ben bijzonder opgetogen dat ze zich vandaag voorstander tonen.