‘Een burn-out is geen patisserie’

Het herstelproces van een burn-out is niet in dagen of maanden te vatten, laat staan in een soort vooraf bepaalde oventemperatuur of gaartijd, schrijft Tommy Browaeys.

Het is bizar. In één week tijd lees ik een artikel dat ik toejuich en een ander waarbij ik mijn wenkbrauwen frons. Het eerste gaat over CVS, burn-out en andere onbegrepen ziektes, vanuit de vraag waarom ons lijf zich plots tegen ons keert en dat je jezelf pas kunt genezen wanneer je ernaar luistert. Daar ben ik het volmondig mee eens, waarna ik het op sociale media deel met de woorden “Hoor het gefluister in je lichaam vooraleer het enkel nog schreeuwt en je helemaal de adem afsnijdt”.

Een burn-out is geen patisserie.

Het tweede gaat over een voorstel van minister van Volksgezondheid Maggie De Block om de duur van arbeidsongeschiktheid voor acht ziektebeelden in een richtlijn te gieten. Eén daarvan is burn-out. Het roept bij heel wat mensen vraagtekens op, waarbij onder andere de angst voor stigmatisering en mogelijke daling of zelfs stopzetting van een uitkering (besparingsmaatregel) aangehaald worden.

Een ingezakte moelleux

Ik ga altijd uit van iemands goede bedoelingen maar een burn-out is niet zoals patisserie, waarbij de ingrediënten minutieus afgemeten worden en de voorziene gaartijd best gevolgd wordt om ervoor te zorgen dat het resultaat op tafel kan. Elk individu is uniek en ook de context varieert, dus een one-size-fits-all oplossing is een utopie. En zelfs wanneer de bestanddelen voor een succesvol beslag bij een aantal mensen in burn-out overeenkomen, zal het bij de één meer rust nodig hebben dan bij de ander.

Vergelijk het met een moelleux die te vroeg uit de oven gehaald wordt en in elkaar stuikt nog vooraleer die op je bord terechtkomt. Wat de aanpak wel nodig heeft, is de zachtheid als de binnenkant van dat chocoladedessert en niet de hardheid van deadlines onder de vorm van een dag dat je terug hoort op te starten.

Zijn er profiteurs die te fel aan de socialezekerheidstaart knabbelen? Ongetwijfeld. Maar neem van me aan dat het gros van de mensen die thuis met de handen in het haar zitten maar wat graag aan de slag zouden zijn om te doen waarin ze goed zijn. En daar slagen ze pas in wanneer de rust in hun lichaam en hoofd helemaal teruggekeerd is. De potentiële onrust van een streefdatum kan nefast zijn en het herstel verlengen in plaats van inkorten, waarmee de maatregel het tegenovergestelde bereikt van waarvoor hij bedoeld was. Bij heel veel burn-outers staan de verwachtingen die anderen voor hen of die zij voor zichzelf creëren namelijk met stip genoteerd bij de aanleidingen tot hun crash. Daarbij wordt een richtlijn wel eens als (morele) verplichting aangevoeld.

De potentiële onrust van een streefdatum kan nefast zijn en het herstel verlengen in plaats van inkorten.

“Haast is de moeder van de mislukking.” (Herodotus)

Nadat ik een eerste keer crashte, wilde ik te snel opstarten. Het was niet onder druk van iemand anders of een richtlijn zoals die nu beoogd wordt. Ik ben er echter van overtuigd dat wanneer mensen aangeraden zal worden om binnen een bepaalde termijn opnieuw aan de slag te gaan, er veel (slechts tijdelijk) op de werkvloer zullen rondlopen – of ronddwalen – en nog harder tegen de muur zullen knallen, zoals dat bij mij het geval was. Een paar korte passages uit wat ik toen neergeschreven heb om te schetsen dat de eerste schok slechts een voorbode was van de tsunami die op mij afkwam:

[…] Tijdens de poging om te snel terug op te starten was er een overreactie en ontliep ik bijna gedesinteresseerd elke vorm van verantwoordelijkheid. Fysiek aanwezig maar emotioneel niet op de afspraak. Het kon me allemaal nog weinig schelen. Ik gaf in feite op en nam de ontstekingskoordjes van die bom steeds steviger vast terwijl ik voor de rest alles losliet. Medicatie was een katalysator van de apathie. Het was een kwestie van tijd om mezelf opnieuw en deze keer pas echt tegen te komen. […] Ik denk de schok verwerkt te hebben maar de vloedgolf moet nog komen. […] Er vloeit meer kracht weg dan ik toegevoegd krijg. Mijn weerstand neemt verder af. De veerkracht waarover ik ondertussen lees, lijkt bij mij meer op die van een houten plank dan van een zachte matras die bij welke schok dan ook netjes zijn oorspronkelijke vorm terugwint. […]. Ik creëer voor mezelf de schijn dat het wel gaat, maar besef eigenlijk dat ik niet leef maar in een vicieuze cirkel overleef. Collega’s voelen aan dat het niet goed gaat. Sommigen durven het ook zeggen. Ze kennen me beter dan ik gedacht had. Ik ben niet meer die creatieveling die de kar trekt en mee naar oplossingen zoekt, word apathisch, defaitistisch en ontwijk elke verantwoordelijkheid. Ik laat gewoon los maar niet in de betekenis die mindfulness adviseert. Het is eigenlijk gewoon opgeven. Af en toe kruip ik thuis weg in een hoekje. Als een miserabel hoopje ellende in elkaar gehurkt en huilend nee schuddend word ik gevonden. Het enige wat ik nog over mijn lippen krijg, is: “Ik wil dit niet”. […]

Het is pas zodra ik niet meer met mijn hoofd bij beslissingen uit het verleden en verwachtingen in de toekomst vertoefde, mezelf de nodige ademruimte gunde en naar mijn lichaam luisterde, dat ik echt aan mijn recept van een verteerbare doorstart begon te werken. Wanneer ik me dan wel klaar voelde? Zodra mijn lijf in de aanloop naar de mogelijke nieuwe eerste werkdag niet meer protesteerde onder de vorm van een pijnlijke borstkas, nek of schouders. Zodra mijn nachtrust niet meer te pas en te onpas verstoord werd door de onrust die opnieuw in mijn hoofd opdook. Zodra ik er zelf van overtuigd was dat ik iets ging doen wat ik wilde in plaats van te vluchten voor iets wat ik niet meer wilde. Zodra de (veronderstelde) verwachtingen van anderen eindelijk het onderspit moesten delven.

Het herstelproces van een burn-out is niet in dagen of maanden te vatten, laat staan in een soort vooraf bepaalde oventemperatuur of gaartijd. Een recept voor patisserie mag dan wel generiek zijn, met eventueel wat persoonlijke tierlantijntjes om het een persoonlijk tintje te geven. Een identiteitscrisis is individueel, waarbij je best heel omzichtig omspringt met generieke (opgelegde) ingrediënten.

Tommy Browaeys schreef in zijn boek ‘Wake-up call’ over hoogsensitiviteit en burn-out. Je kunt hem volgen op de blog waarjewerkelijkademt.be.