Het coronavaccin van AstraZeneca kent een lange lijst van soms stevige bijwerkingen, maar longembolie of diepveneuze trombose zijn daar niet bij.
Verschillende Europese landen schorten de vaccinatie met het coronavaccin van AstraZeneca tijdelijk op nadat enkele mensen na vaccinatie een bloedprop ontwikkelden. Een 60-jarige Deense vrouw overleed na een prik nadat ze een bloedklonter ontwikkelde. In Italië overleed een 50-jarige man na een AstraZeneca-spuit aan een diepveneuze trombose. Ook in Oostenrijk werd een verdacht overlijden van een 49-jarige vrouw gemeld met eenzelfde aandoening. Omdat het extreem moeilijk is om een causaal effect te onderscheiden van toeval, hanteerden de landen – samen met enkele andere Europese landen (en Thailand) – onmiddellijk het voorzorgsprincipe.
Het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) laat echter weten dat er geen indicatie is dat het vaccin de bloedklonters heeft veroorzaak. ‘De veiligheidscommissie van het EMA vindt dat de voordelen nog steeds de risico’s overschrijden en dat het toedienen van het vaccin kan doorgaan terwijl het onderzoek naar gevallen van trombose en embolie loopt’, zo klinkt het. Ook de kans dat er mogelijk een fout in een bepaalde lading van het vaccin opdook, is vrij klein. De veiligheid van die lading wordt momenteel onderzocht. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) treedt het EMA bij. ‘We moeten het AstraZeneca-vaccin blijven gebruiken, want er is geen enkele reden om dat niet te doen’, aldus de WHO vrijdag.
Het EMA doet trouwens ook onderzoek naar meldingen dat sommige mensen na vaccinatie weinig bloedplaatjes in het bloed hadden. Dit heet trombocytopenie. Als het aantal bloedplaatjes te klein wordt, wordt het bloed dunner en stolt het minder snel. Het is niet duidelijk of dit door de vaccinatie komt, maar het onderzoek moet dat duidelijk maken. Bij dit onderzoek gaat het niet alleen om het vaccin AstraZeneca, maar ook om die van Moderna en Pfizer/BioNTech.
De ongerustheid over het AstraZeneca-vaccin met betrekking tot stollingsproblemen heeft wellicht ook te maken met het feit dat ernstige covid-19 sterk geassocieerd wordt met bloedklonters.
Voorbarige beslissing?
Was de beslissing van de landen om de vaccinatie op te schorten voorbarig? Dat is nog te vroeg om te zeggen. De mogelijkheid dat er een probleem is, is klein maar niet uitgesloten. Maar de waarschijnlijkheid dat deze gebeurtenis mensen zal doen afschrikken om het vaccin nog te nemen, is des te groter.
Nochtans weten we al heel wat over de bijwerkingen van het AstraZeneca-vaccin, dat in meer dan 70 landen toegelaten is. De Verenigde Staten hebben het vaccin nog niet goedgekeurd omdat er nog gewacht wordt op de resultaten van een grote klinische studie. Die worden in de loop van de komende weken verwacht.
Ondertussen zijn wereldwijd al miljoenen mensen met het AstraZeneca-vaccin ingespoten en de bijwerkingen worden goed opgevolgd. Toegegeven: het is een lange lijst van klachten en die kunnen bij sommige mensen vrij hevig zijn. De website Gezondheid en Wetenschap lijst ze op:
- Zeer frequente nevenwerkingen (bij meer dan 1 op de 10 personen):
- pijn, warmte, jeuk op de plaats van de injectie;
- algemeen ziektegevoel;
- vermoeidheid;
- koortsig en rillerig gevoel;
- hoofdpijn;
- misselijkheid;
- spier- en gewrichtspijn.
- Frequente nevenwerkingen (bij ongeveer 1 op de 10):
- zwelling en pijn op de injectieplaats;
- braken en diarree;
- grieperig, ziek gevoel met keelpijn, loopneus, hoest en rillingen;
- koorts.
- Eerder zeldzame nevenwerkingen (bij 1 op de 100):
- duizeligheid;
- verminderde eetlust;
- buikpijn;
- gezwollen lymfeklieren;
- overmatig zweten, jeuk en huiduitslag.
Het EMA laat overigens weten dat er een extra mogelijke bijwerking aan de bijsluiter zou moeten worden toegevoegd: allergische reacties. Van ongeveer vijf miljoen mensen in het Verenigd Koninkrijk die het vaccin van AstraZeneca toegediend kregen, ontwikkelden 41 anafylaxie, de medische naam voor een allergische reactie. De veiligheidscommissie van het EMA ‘vindt een verband met het vaccin in zeker enkele gevallen waarschijnlijk’. Het is niet bekend hoeveel allergische reacties binnen de Europese Unie zijn gemeld.
Er was ook enige ophef tijdens het verloop van de klinische studies van AstraZeneca toen bleek dat twee Britse proefpersonen myelitis transversa ontwikkelden, een ontstekingsreactie op het ruggenmerg die veroorzaakt wordt door een virale infectie. De studie werd stilgelegd, maar na onderzoek bleek dat er geen verband was met het vaccin. Een van de twee zieke personen bleek later onwetend aan de aandoening multiple sclerosis te lijden.
Het aantal gevallen van bloedklontering is niet hoger dan wat je normaal zou zien in de bevolking.
De vorming van bloedklonters is geen gekende bijwerking van het AstraZeneca-vaccin, zo blijkt uit de klinische onderzoeken en de gegevens van meer dan tien miljoen inentingen wereldwijd. Tot 10 maart 2021 zijn er 30 gevallen van trombo-embolische voorvallen gemeld op vijf miljoen mensen die in de Europese Economische Ruimte zijn gevaccineerd met het vaccin van AstraZeneca, meldt het EMA. Dat is zelfs lager dan je zou verwachten op basis van het aantal gevallen in de algemene bevolking.
In het Verenigd Koninkrijk zijn ook al 11 miljoen doses met AstraZeneca gezet en daar ging de rode vlag niet omhoog met betrekking tot longembolie of diepveneuze trombose. Uit het bijwerkingenrapport dat elke week geüpdatet wordt, blijkt dat er 3 doden en 45 niet-fatale trombo-embolische voorvallen na een AstraZeneca-vaccin werden gerapporteerd. Voor Pfizer waren dat 1 dode en 48 niet-fatale trombo-embolische voorvallen. ‘Het aantal gevallen van bloedklontering is niet hoger dan wat je normaal zou zien in de bevolking’, aldus het Britse Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency (MHRA). Symptomatische bloedproppen komen jaarlijks op natuurlijke wijze bij zowat 1 op de 1.000 Britten voor.
In ons land werden tot en met 8 maart al 94.063 prikken met het vaccin van AstraZeneca gezet. Tot hiertoe zijn voor dat vaccin nog geen trombo-embolische voorvallen gemeld, zegt het Belgische geneesmiddelenagentschap FAGG. Bovendien zijn er in België geen overlijdens gemeld met het vaccin van AstraZeneca.
Geen zeldzame aandoening
Het is niet onbelangrijk te vermelden dat veneuze trombose (verstopping van een ader door een stolsel) relatief vaak op een natuurlijke manier voorkomt. Toch is de aandoening nog vrij onbekend.
Een veneuze trombose ontstaat meestal in de aders van de benen en kan volledig onopgemerkt voorbijgaan, zeker als ze voorkomt in een oppervlakkige ader. Wanneer ze in de diepe aders optreedt, spreken we van diepveneuze trombose (DVT). Symptomen zijn pijn in de kuit of een rood, gezwollen, warm aanvoelend been.
Een diepveneuze trombose kan gevaarlijk zijn. Indien een bloedklonter niet vanzelf oplost en plaatsvindt in een slagader, kan er een hartinfarct optreden als het gaat om een hartslagader of een beroerte bij een hersenslagader.
Een bloedprop kan ook afbreken en met het bloed mee stromen naar een bloedvat in de longen waar het vast komt te zitten. Dat is een longembolie. Symptomen daarvan zijn kortademigheid, een versnelde, oppervlakkige ademhaling, al dan niet in combinatie met een benauwd gevoel, pijn in de borstkas die toeneemt bij diep ademen, een onverklaarde hoest, een verhoogde hartslag en koorts.
Naar schatting krijgen jaarlijks 1 tot 2 op de 1.000 Belgen, vooral boven de 60 jaar, met DVT te maken. Dat zijn zo’n 16.000 Belgen per jaar. Ook mensen die lange reizen maken, hebben een kans op DVT. Het gaat dan om vliegreizen of autoreizen die langer dan 8 uur duren.
De oorzaken van DVT zijn langdurige immobilisatie, bijvoorbeeld na een operatie of tijdens een lange vlucht, wat een goede bloedcirculatie verhindert, een verandering in de bloedsamenstelling, waardoor het bloed sneller stolt of een verslechtering van de wand of structuur van de aderen waardoor het bloed minder vlot stroomt en vastloopt.
Ook kankerpatiënten moeten alert zijn, net zoals vrouwen in de zwangerschap en tijdens de kraamperiode en als ze hormonale anticonceptie of substitutie (tegen overgangsklachten) gebruiken. Roken en overgewicht zijn risicofactoren die je zelf dan weer min of meer in de hand hebt.
Covid-19 en bloedklonters
De ongerustheid over het AstraZeneca-vaccin met betrekking tot stollingsproblemen heeft wellicht ook te maken met het feit dat de ernstige vorm van de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt, covid-19, sterk geassocieerd wordt met bloedklonters. Bij ernstige covid is de kans op aanmaak van te veel of abnormaal veel bloedklonters in alle organen van het lichaam groot. SARS-CoV-2 tast ook de wanden van de bloedvaatjes aan. Uit een overzicht in Science blijkt dat enkele jonge mensen en mensen van middelbare leeftijd die zo goed als geen symptomen van een virale aanval hadden, onderuit gingen als gevolg van een beroerte door een ongebreidelde vorming van bloedklonters in de hersenen als reactie op het coronavirus. Ze stierven aan het virus zonder te weten dat ze besmet waren. Dat alles heeft weliswaar niets met de coronavaccins te maken omdat die geen covid-19 veroorzaken.
Opnieuw slag voor AstraZeneca
Het hele gebeuren is opnieuw een slag voor het AstraZeneca-vaccin, dat maar niet van het imago van een ‘inferieur vaccin’ af raakt. Het vaccin heeft een lagere werkzaamheidsgraad dan andere coronavaccins en werd door bepaalde landen een tijdje niet toegestaan voor 55-plussers wegens een gebrek aan data. Toch tonen studies aan dat het AstraZeneca-vaccin wel degelijk een veilig en effectief vaccin is en ernstige ziekte en overlijden verhindert.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
