‘Als je serieuze psychische klachten krijgt, kan je maar beter geen 65 zijn of ouder’

Er bestaat geen crisishulp aan huis voor 65-plussers. In een open brief trekt de Gentse schepen Rudy Coddens samen met zeven psychologen van zijn OCMW aan de alarmbel: ‘De enige plek waar ouderen nu terecht kunnen, is het centrum voor geestelijke gezondheidszorg. Maar daar is het zelfs wachten om op een wachtlijst te geraken.’

Als je serieuze psychische klachten krijgt, kan je maar beter geen 65 zijn of ouder. In de geestelijke gezondheidszorg gaapt daar een groot, zwart gat. Voor therapie in de centra voor geestelijke gezondheidszorg is het drummen om op een wachtlijst te geraken, áls dat al kan. Van acute of langdurige psychische hulpverlening aan huis is geen sprake. Hier komen ongelukken van. De oplossing ligt nochtans voor de hand: breid mobiele (crisis)teams uit naar alle leeftijden.

De roep om geestelijke gezondheidszorg neemt toe in de hele samenleving. Vanuit de overheid wordt meer beleid gemaakt en voorzichtig extra geïnvesteerd. Maar het volstaat om te kijken naar onze suïcidecijfers, het aantal jongeren dat psychische klachten heeft, of het hoge aantal burn- en bore-outs, om te zien dat het nog lang niet voldoende is. Er bougeert wel iets, maar veel te langzaam. Bovendien dreigen 65-plussers aan hun lot overgelaten te worden.

Als je serieuze psychische klachten krijgt, kan je maar beter geen 65 zijn of ouder.

Aandacht voor jongeren en volwassenen …

Een goed deel van de aandacht gaat – zeer terecht – naar jongeren. 1 op de 5 Vlaamse tieners kampt met psychische klachten. Gent heeft, net als verschillende andere Vlaamse steden, een specifieke aanpak om de hulpverlening voor kinderen en jongeren te verbeteren in samenwerking met onder meer het jeugdwelzijnswerk en het onderwijs. Ook Vlaanderen heeft een actieplan. En er is het fantastische initiatief TEJO: 250 professionele therapeuten bieden op vrijwillige basis laagdrempelige, psychotherapeutische hulpverlening aan kinderen en jongeren aan. Onmiddellijk, anoniem en gratis.

Voor volwassen zijn er ook enkele zaken in stelling gebracht. Omwille van de vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg werden de mobiele teams en de mobiele crisisteams opgericht. Respectievelijk behandelteams die snel toegankelijk zijn en aan huis aangepaste zorg bieden, en een mobiele dienst die in crisissituaties onmiddellijk kan optreden. Sinds 1 april 2019 is er ook een terugbetaling van een beperkt aantal sessies in een veel te beperkt aantal gevallen.

… maar 65-plussers moeten hun plan maar trekken?

Niéts van al het voorgaande is echter toegankelijk voor ouderen, terwijl 1 op de 3 suïcidepogingen wordt ondernomen door iemand van 60 of ouder. Geen actieplannen, vrijwillige therapeuten, mobiele (crisis)teams of beperkte terugbetaling. Onbestaande. De enige plek waar ouderen nu terecht kunnen, is het centrum voor geestelijke gezondheidszorg. Maar daar is het zelfs wachten om op een wachtlijst te geraken.

1 op de 3 suïcidepogingen wordt ondernomen door iemand van 60 of ouder.

Omdat we het probleem zien, zet Gent sinds 2008 psychologen in op het terrein die zich specifiek richten op ouderen. We zijn gestart met één psycholoog, sinds 2019 zijn ze met zeven waardoor ze nu gebiedsdekkend kunnen werken. De psychologen gaan langs bij mensen met psychische problemen die zich niet goed kunnen verplaatsen, en doen aan preventie, vroegdetectie en laagintensieve hulp. Zij luiden de alarmbel. Meer en meer komen ze terecht in situaties waar onmiddellijke en gespecialiseerde hulp nodig is, en er geen andere oplossing is dan de politie in te schakelen of een ambulance te bellen voor een gedwongen opname. Maar een ziekenhuisopname is bijzonder ingrijpend. De politie beschikt niet over de opleiding noch de expertise van een mobiel crisisteam. Meestal is geen van beide opties in het belang van de betrokkene, noch in het belang van de maatschappij, en al zeker niet kostenefficiënt. Het gebrek aan een goede doorverwijzing is a recepy for disaster.

Het begin van een oplossing ligt nochtans voor de hand: een uitbreiding van de mobiele (crisis)teams naar alle leeftijden. Dringend tijd om werk te maken van dit hiaat in onze geroemde verzorgingsstaat. Stof voor op de onderhandelingstafel van de federale regering. In het Vlaams regeerakkoord lezen we niets dat deze problematiek mee kan helpen oplossen. Het is nochtans van levensbelang – dat mag je letterlijk nemen in dit geval. Zonder oplossing gebeuren er geheid ongelukken.

Ondertekenaars

Rudy Coddens, schepen bevoegd voor Sociaal beleid, Seniorenbeleid, Gezondheid en Zorg – Stad Gent Luc Van de Ven, klinisch psycholoog verbonden aan het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven Els Aerssens, Merel Cox, Stella De Clercq, Sien Duquennoy, Lydia Impens, Delfien Van Hoe en Katrien Vandepitte, psychologen verbonden aan de Gentse Lokale dienstencentra