‘Op uw gezondheid!’ Het is de vaakst uitgesproken toost wanneer we klinken op het nieuwe jaar. Maar hoe blijf je gezond? Het afgelopen jaar leverde alweer tal van nieuwe inzichten op.
1. Zomertijd vs wintertijd: we zijn er nog niet uit
Het was dé gezondheidsdiscussie van het jaar: wat als we het gemorrel met de tijd afschaffen zoals de Europese Commissie dit jaar op tafel legde, is de winter- of de zomertijd dan te verkiezen? Veel Europeanen opteren voor een permanente zomertijd, dik tegen de zin van chronobiologen. Uit onderzoek blijkt immers dat dat ernstige gezondheidsrisico’s inhoudt, zoals meer kans op diabetes type 2, depressie, hart- en vaatziekten en zelfs kanker. De discussie kan alvast nog even doorgaan, want de afschaffing van de zomer- en wintertijd zou er ten vroegste in 2021 komen.
Lees ook:
Wat is beter: permanente wintertijd of permanente zomertijd?
‘We zouden beter overschakelen op Britse tijd’
2. Je bent je darmen
De interesse voor onze onderbuik is al langer aan een opmars bezig, maar het is pas recent dat de resultaten van de eerste wetenschappelijke studies bekend aan het worden zijn. Volgens sommigen staan we dan ook aan het begin van een revolutie. Zo blijkt dat je darmen je letterlijk maken tot wie je bent: ze beïnvloeden je gewicht, je gedrag, je geheugen, je concentratievermogen, je humeur en je immuunsysteem. Daarnaast zou er een verband zijn tussen je darmbacteriën en depressie, dementie, autisme, multiple sclerose, enz. Daarom kunnen we ze maar beter goed te eten geven door op onze voeding te letten. Daarnaast biedt stoelgangtransplantatie steeds meer interessante perspectieven als behandeling voor ziektes. In het UZ Gent werd daarvoor de eerste stoelgangbank in België geopend om gezonde stoelgang te verzamelen en te verwerken voor stoelgangtransplantaties voor onder meer hersenziekten en gedragsstoornissen.
3. Vasten is het nieuwe diëten
Al even heilzaam voor de darmen en tevens een trend in 2018 is periodiek vasten: bijvoorbeeld twaalf tot veertien uur niet eten van de avond tot de ochtend erna of 5:2 vasten (vijf dagen normaal eten en twee dagen caloriearm). Als je je darmen even ontslaat van de verplichting om telkens voedsel te moeten verteren, kan de darmwand herstellen en wordt de aanwas van goede bacteriën gestimuleerd. Die versterken de darmwand en gaan ontstekingen tegen. Vastenperiodes kunnen ons ook helpen om ons brein weer te laten domineren. Bondscoach Roberto Martinez weet er alles van: op wedstrijddagen van de Rode Duivels blijft hij nuchter om al zijn bloed te kunnen mobiliseren voor zijn hersenen om zo goed mogelijke beslissingen te kunnen nemen. En – ook niet onbelangrijk in deze tijd van het jaar: het avondeten overslaan is ook nog eens goed voor gewichtsverlies en het bloedsuikergehalte.
4. We stikken in de slechte lucht
2018 was het jaar waarin gezonde lucht op de politieke agenda kwam. In nagenoeg elke gemeente worden de Europese normen voor stikstofdioxide immers overschreden. Het thema was een belangrijk verkiezingsitem in heel wat grote steden na de niet zo gunstige resultaten van het grootschalige Curieuzeneuzenonderzoek van Universiteit Antwerpen die vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen werden bekend gemaakt en na een onderzoek van Greenpeace waaruit bleek dat liefst 61 procent van de scholen in België aan de schoolpoort een slechte luchtkwaliteit laat opmeten, terwijl slechts 3 procent van de scholen een goede luchtkwaliteit heeft. Een verslechtering van de luchtkwaliteit gaat bovendien samen met een toename van de kans op een hartinfarct, zo bleek dit jaar ook uit onderzoek van de Belgische cardioloog dr.Jean-François Argacha van de VUB-UZ Brussel. Daarenboven maakt luchtvervuiling ons niet alleen lichamelijk ziek, maar maakt het ons ook dommer, aldus een Chinees onderzoek uit september van dit jaar.
5. De natuur is goed voor het hoofd
Misschien het meest waardevolle wat we dit jaar hebben geleerd, is dat we ondanks (of misschien net dankzij) onze hectische levensstijl, opnieuw de natuur hebben weten te waarderen. We maakten in 2018 namelijk kennis met het Japanse fenomeen shinrin yoku, de kunst van het bosbaden. Wie een bosbad neemt, gaat met alle zintuigen wandelen in de natuur om er nadien sterker en als herboren uit te komen, zo luidt de filosofie. Evenzeer ontwaakt er bij overprikkelde millennials steeds meer de drang om weer meer te gaan wandelen in de natuur. Tijdens een wandeling laten ze de rush van de dag even achter en kunnen ze ademhalen. Op de schoolbanken en op kantoor moeten ze in de pas lopen, maar tijdens een wandeling kiezen ze hun eigen route.
6. Nieuwe regels voor de rug
In het medisch vakblad The Lancet luidden wetenschappers dit jaar de alarmbel over de medicalisering van lagerugklachten. ‘Patiënten moeten worden beschermd tegen mogelijk schadelijke interventies waarvoor geen enkel bewijs bestaat.’ Wereldwijd wordt een groot aantal mensen met lagerugpijn immers schade berokkend in plaats van geholpen door de operaties, injecties en gevaarlijk opioïden die ze krijgen, zo schreven de wetenschappers. Financiële motieven spelen daarbij een rol. In sommige landen is het behandelen van onverklaarbare lagerugpijn immers een lucratieve business voor dokters en ziekenhuizen.
Sinds kort zijn er ook in België richtlijnen voor lagerugpijn. Het uitgangspunt is dat rugpijn in principe onschadelijk is en in de overgrote meerderheid van de gevallen spontaan geneest. Rugpijn moet worden beschouwd als een – soms zeer onaangenaam – ongemak dat ons als tweevoeters nu eenmaal kan overkomen. De basis van de behandeling is daarom ‘de natuur zijn werk laten doen’ en medicalisering vermijden.
Ook wat betreft het tillen van zware lasten, is er voortschrijdend inzicht. Zo blijkt het advies om geen zware dingen op te tillen minder effectief dan gedacht om rugpijn te verzachten of een rugletsel te voorkomen. Fiona Wilson, professor psychotherapie van het Trinity College Dublin schreef op The Conversation dat menselijk weefsel net aan gewicht moet worden blootgesteld om sterker te worden, ook de ruggengraat. Regelmatig tillen bereidt de gewrichten, spieren en ligamenten voor op normale taken. ‘Niemand kan een marathon lopen zonder zijn lichaam voor te bereiden. Dus is het logisch dat ook de ruggengraat moet worden getraind om een last te tillen’, aldus Wilson.
7. Beheer uw eigen gezondheid
Sinds dit jaar krijgt elke Belg op Mijngezondheid een overzicht van al zijn gezondheidsgegevens – medische maar ook administratieve. Een personal health viewer voor elke burger dus, waarbij u kan aanmelden via de eID of Itsme. Al oogt Mijngezondheid vooralsnog eerder als een ruwbouw: het portaal zelf is nog in volle opbouw. Momenteel kan u bijvoorbeeld wel al de samenvatting van het dossier bij de huisarts en gegevens uit de ziekenhuizen raadplegen. Maar dat aanbod wordt de komende maanden stelselmatig uitgebreid. Wie wil dat zijn informatie online beschikbaar is, moet daarvoor de toestemming geven aan zijn huisarts.
8. Defecte implantaten veroorzaken leed
Eind 2018 werden de Implant Files op de wereld losgelaten, een wereldwijd onderzoek naar medische implantaten en de risico’s die ze soms met zich meebrengen. Voorbeelden zijn medicijnpompen die overdoseren, geïmplanteerde contraceptiva die onherstelbare schade aanrichten, batterijen die te vroeg sneuvelen, prothesen die verbrokkelen, kunstheupen die mensen vergiftigen of geleidingsdraden die breken. Een van de oorzaken van het leed zijn de falende controlemechanismen vooraleer de implantaten op de markt komen en eens ze in het lichaam van patiënten zijn geïmplanteerd.
9. Zo leef je langer
Tijdens een bijeenkomst van de grootste wetenschapsconferentie afgelopen jaar in de Verenigde Staten werden de nieuwste bevindingen over gezond oud worden toegelicht. Opmerkelijk: voeding speelt volgens onderzoek geen essentiële rol in een lang leven. Zo blijkt namelijk dat heel wat ‘supersenioren’ (senioren tussen de 80 en 100 jaar oud) roken en dagelijks een glaasje alcohol drinken. Belangrijker is dat superouderen minstens twee uur per dag aan een hobby spenderen en elke dag tussen de 15 en 45 minuten aan beweging. Sommigen gaan nooit met pensioen, beginnen na de beroepscarrière aan een tweede carrière of blijven erg actief in de gemeenschap. Ze hebben een positieve kijk op het leven en hechten veel belang aan relaties en sociale contacten, wat de these nog maar eens bewijst dat eenzaamheid een stille moordenaar is.
10. Af en toe een korreltje zout
Bent u iemand die tips zoals de bovenstaande nauwgezet opvolgt in de hoop de honderd te halen? Luc Bonneux zou het u afraden. De epidemioloog en verzorgingsarts heeft het niet begrepen op al die adviezen waar mensen mee om de oren worden geslagen. Zijn credo is nogal hypothetisch: ‘Wilt u gezond leven? Kies dan goede ouders, want veel ligt aan uw genen en daar kunt u niets aan doen.’
Of wilt u zichzelf na nieuwjaar nog eens op dieet zetten? Luister dan ook eens wat Luc Evenepoel te zeggen heeft: ‘Veel dikke mensen belanden in een sukkelstraatje door eenzijdige diëten’, zegt hij. ‘Ze eten smakeloze vervangmaaltijden en sporten als gek. Geen mens die dat volhoudt. Volgens sommigen is suiker dé oorzaak van obesitas, volgens anderen zijn het de vetten. Maar de enige reden waarom je vermagert, is niet omdat je minder koolhydraten of vet eet, maar minder industrieel bereide maaltijden.’ Evenepoel pleit dan ook voor gezond verstand: ‘Eet voedsel uit de natuur, niet uit de fabriek, in natuurlijke hoeveelheden, dan vermager je vanzelf.’
Welk advies u ook volgt of niet volgt, de redactie van Knack.be wenst u een gelukkig en gezond 2019 toe.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
