De meeste Europeanen verkiezen een permanente zomertijd. Maar dat is funest voor de gezondheid, zegt chronobioloog Bert van der Horst (Erasmus MC Rotterdam).
8 februari 2018
Het Europees Parlement vraagt een onderzoek naar de zomertijd aan de Europese Commissie. Het oorspronkelijke doel -energie besparen- is achterhaald.
Bert van der Horst: Er wordt vaak geklaagd over het feit dat we de klok twee keer per jaar moeten verzetten: een uur achteruit in de herfst en een uur vooruit in de lente. Dat is op zich niet eens zo’n groot probleem. Je zult je een dag of twee wat vermoeider en minder geconcentreerd voelen, maar dat effect verdwijnt snel. Wat wél wringt, is dat we tijdens de zomertijd permanent een uur meer uit fase leven met onze biologische klok. Die lichaamsklok is cruciaal, onder meer voor ons slaap-waakritme, onze bloeddruk en lichaamstemperatuur. En ze zorgt ervoor dat ons lichaam vlak voor we wakker worden al helemaal klaar is voor een nieuwe dag. Omdat de omlooptijd van onze biologische klok gemiddeld zo’n 24,5 uur is, moet ze elke dag opnieuw door licht worden gelijkgezet. Door de zomertijd raakt dat systeem volledig in de war.
Rusland schakelde in 2011 over op permanente zomertijd, maar kwam daar na drie jaar op terug.
Nochtans zijn veel mensen dol op zomertijd. Niks fijners dan extra lange avonden, toch?
Van der Horst: Het lange avondlicht geeft een fout signaal aan onze biologische klok. Die denkt dat het nog lang geen tijd is om te gaan slapen. We slapen dus minstens een uur te weinig, waardoor we last krijgen van sociale jetlag. Dat houdt ernstige gezondheidsrisico’s in: meer kans op diabetes type 2 en hart- en vaatziekten, bijvoorbeeld. Met mijn team voer ik onderzoek bij muizen: we hebben aanwijzingen dat de kans op kanker verhoogt door chronisch uit fase met de lichaamsklok te leven.
Kan onze biologische klok zich niet gewoon aanpassen?
Van der Horst: Ze past zich een beetje aan, maar nooit helemaal. Ook in de normale wintertijd zijn er trouwens mensen die last hebben van sociale jetlag. Vooral de zogenaamde ‘avondmensen’ hebben een verhoogd risico. Zij kunnen ’s avonds pas laat in slaap vallen en voelen zich niet uitgeslapen als de wekker gaat. Voor hen zou permanente zomertijd een ramp zijn. Rusland koos in 2011 voor permanente zomertijd. Onderzoekers hebben toen de effecten bekeken, en het aantal mensen met sociale jetlag en seizoensgebonden depressies steeg opvallend. Na drie jaar zijn ze definitief overgeschakeld op wintertijd.
Als er straks een referendum komt, moeten we dus voor wintertijd kiezen?
Van der Horst: Zeker. In het ideale geval zitten we in een cyclus waarbij de zon om 12 uur haar hoogste stand bereikt. Daarom zou het voor België en Nederland nog beter zijn om over te schakelen op de Britse tijd, waarbij we nog een uur vóór de huidige wintertijd zitten. Maar ik vrees dat we dat niet voor elkaar krijgen.
En wat met de economische belangen?
Van der Horst: Die spelen uiteraard ook een rol. De Benelux wil graag één tijdzone, wat logisch is. Maar Nederland kijkt ook naar Duitsland, zijn belangrijkste handelspartner. Als daar wordt gekozen voor zomertijd, stappen zij van de Centraal-Europese tijdzone over op de Oost-Europese. Als wij dat voorbeeld zouden volgen, leven we ruim anderhalf uur uit fase met onze biologische klok. Voor onze gezondheid is dat absoluut geen goed idee.
