‘Gentse stadhuis heeft de politieke aftrap gegeven voor de verkiezingen in 2024’

‘De geruchten over een nieuwe Gentse stadslijst kunnen niet alleen gevolgen hebben voor de huidige coalitie, maar ook voor de Vlaamse en de federale regering’, schrijft professor Herman Matthijs (UGent en VUB).

Het onlangs gewijzigde Vlaamse ‘decreet lokaal bestuur’ bepaalt dat de grootste partij in de meerderheidscoalitie de burgemeesterssjerp krijgt. Het gevolg is dat er aan kartels gewerkt zal worden op lokaal niveau. Er gaan nogal wat traditionele partijnamen verdwijnen op de kiesformulieren van oktober 2024. Namen als ‘Lijst van de Burgemeester’ of ‘Gemeentebelangen’ gaan veelvuldig terugkomen. Uiteraard was het beter geweest als het Vlaams Parlement had gekozen voor een rechtstreekse verkiezing van de burgemeester.

Gent

De aangekondigde gesprekken voor een mogelijk politiek kartel te Gent tussen de drie traditionele families (christendemocraten, socialisten en liberalen) heeft de politieke marketing met het oog op de verkiezingen in 2024 in gang gezet. De conclusies uit dit gegeven zijn dat de socialisten/Vooruit het kartel met de groenen naar het historisch archief verwijzen, de kleine CD&V groep eieren voor zijn geld kiest, en de liberale burgemeester Mathias De Clercq zijn opvolging verzekert.

De Clercq moet voor zijn eigen politieke loopbaan wel lokaal doorgaan omdat zijn provinciaal kiesgebied al bevolkt wordt door Jean-Jacques De Gucht (Aalst), voorzitter Egbert Lachaert (Merelbeke) en Eerste Minister Alexander De Croo (Brakel). De partij Vooruit is ooit een kartel met Groen gestart met als resultaat dat de ecologisten de macht van de socialisten hebben overgenomen. Opmerkelijk is ook dat het CD&V niet kiest voor N-VA…

Groen zal in Gent alleen naar de stembusslag moeten trekken, en dat verzwakt deze partij. Voor het Vlaams Belang en de PVDA stelt er zich geen probleem, beide partijen zitten electoraal in de lift. Maar of ze aan de coalitietafel gaan uitgenodigd worden, is meer dan twijfelachtig. Ook de N-VA staat alleen te Gent en de Gentse uitslag van 2018 was al geen succes voor hen.

De belangrijkste vraag die zich stelt is of het traditioneel drieledig kartel aan een meerderheid van zetels kan geraken? Als men 40 procent van de stemmen zou halen en al de rest komt apart op, dan is dat niet uitgesloten – in de berekening van imperiali – dat dit kartel aan 26 zetels of meer geraakt in de Gentse gemeenteraad die 53 zetels telt iIndien het kartel aan geen meerderheid geraakt, dan zal er moeten gepraat worden met Groen of N-VA.

De Gentse politiek electorale kaarten zijn zo op tafel gelegd. Welke steden en gemeenten volgen er nu? En wat zijn in Gent de gevolgen voor het beleid van het huidige schepencollege en vooral wat zullen de verhoudingen / spanningen zijn tussen de drie kartelpartners versus Groen?

Vivaldi

De drie traditionele partijen zijn de kern van Vivaldi. Gaat dit ook zo zijn in andere steden? In Antwerpen en Aalst staat de N-VA ijzersterk. Een drieledig kartel kan daar alleen maar leiden tot een sterkere groep aan de coalitietafel. In Mechelen is het stadskartel Open VLD-Groen aan de macht. Voor de liberalen is het een probleem dat Groen daar de meerderheid in heeft. In Leuven gaat de sjerp van de burgemeester tussen Vooruit en de groenen. Beiden hebben daar belang met een kartel. In Brugge staat de CD&V het sterkst en een alternatief kartel ligt daar niet voor de hand. Ook de stad aan zee, Oostende, leent zich voor een kartel. Maar gezien de krachtsverhoudingen aldaar gaan dat andere kartels worden dan in Gent.

Opkomst

Een ander probleem voor de lokale verkiezingen van oktober 2024 (provincie, gemeenten en district) is het feit dat er geen opkomstplicht meer is. Dat is een democratische maatregel, vind ik, want de kiezer moet zelf maar eens verantwoordelijk en initiatief nemen. Alleen weet niemand hoe laag of hoog die opkomst gaat zijn en dan spreken we nog niet van de gevolgen op de zetelverdeling. Bovendien zijn de lokale verkiezingen de laatste in een lange rij. Want daarvoor komen de federale, de Vlaamse en de Europese verkiezingen. De kans is meer dan groot dat de regeringsvormingen nog nergens staan in oktober 2024. Wat gaat daarvan het gevolg zijn voor de campagne van oktober 2024?

Conclusie

Het Gentse stadhuis heeft de politieke aftrap gegeven van de marathonverkiezingen in het jaar 2024 en dat reeds in de herfst van het jaar 2021. Bovendien zien we de laatste weken ook al diverse wijzigingen in de bestaande coalities op gemeentelijk niveau. Waarschijnlijk zijn deze coalities en cours de route reeds een voorafname op een kartel voor 2024. Uiteindelijk gaat het met Gent om de tweede stad van Vlaanderen en dat gaat gevolgen hebben voor de werking van het huidige Gentse schepencollege, de Vlaamse en de Belgische regeringsploeg.