Ford Genk definitief dicht: een ramp voor gans Limburg

Vandaag 18 december 2014 gaat de geschiedenis in als een van de zwartste dagen uit de Limburgse historie, schrijft auto-expert en Limburger Urbain Vandormael. In de loop van de voormiddag loopt in Genk de laatste Ford Mondeo van de band, later op de dag gaat de fabriek definitief dicht en verliezen zo’n 4.000 Ford-werknemers hun baan. Niemand weet voor hoelang.

18 december 2014 gaat de geschiedenis in als een van de zwartste dagen uit de Limburgse historie. In de loop van de voormiddag loopt in Genk de laatste Ford Mondeo van de band, later op de dag gaat de fabriek definitief dicht en verliezen zo’n 4.000 Ford-werknemers hun baan. Niemand weet voor hoelang. Auto-expert en Limburger Urbain Vandormael beschrijft de kroniek van een aangekondigde sluiting.

Begin van de jaren zestig werd duidelijk dat de kolenwinning in ons land geen eeuwig leven was beschoren en dat de Limburgse koolmijnen op termijn zouden dichtgaan. Toeval of niet, maar net op dat moment was de Amerikaanse autobouwer Ford op zoek naar een geschikt terrein voor een nieuwe fabriek. Het waren de beginjaren van de golden sixties, de economie boomde en een auto was niet langer een onbereikbaar hebbeding voor de hardwerkende medemens. Uiteindelijk koos de Ford-directie voor Genk, omwille van de centrale ligging in West-Europa maar ook, en niet in het minst, omdat de overheid de investeerder op alle mogelijke manieren ter wille wilde zijn.

De eerste steenlegging vond plaats op 24 oktober 1962, ruim een jaar later – op 2 januari 1964 – werd de fabriek officieel in gebruik genomen en rolde de eerste Ford Taunus 12M van de band. Vanaf 1965 werd een tweede productielijn voor de Transit opgestart. In 1993 telde de fabriek ruim 14.000 werknemers en in 1994 bereikte de jaarproductie een piek van 478.053 exemplaren. Ford Genk was uitgegroeid een van de grootste en productiefste Ford-fabrieken in Europa én industriële ruggengraat van Limburg.

Begin van de jaren tweeduizend begon de economische motor te sputteren in Europa en ging de autoverkoop op en af. De Ford-directie reageerde en 3.000 werknemers verloren hun baan. Het zou niet de laatste herstructurering zijn. In feite ontstond toen al de vrees dat Ford Genk dezelfde weg zou opgaan als de Limburgse mijnen, ondanks de miljoenensteun van de overheid én de inzet van de Ford-medemerkers die alom werden geprezen voor hun productiviteit en engagement.

Toen enkele jaren geleden ook de verkoop van de Ford Mondeo en S-Max fors terugliep, pakten donkere onweerswolken samen boven de Genkse fabriek. Op het Ford-hoofdkwartier in Dearborn (VS) werden diverse scenario’s onderzocht, Belgische en Duitse politieke leiders kwamen langs om te pleiten voor het behoud van de tewerkstelling in hun land en zelfs de vakbonden toonden zich inschikkelijk, in ruil voor werkzekerheid.

Op 24 oktober 2012 maakte de Ford-directie bekend dat Ford Genk einde 2014 definitief zou dichtgaan. De mededeling – op een stuntelige manier gebracht – kwam als een donderslag bij heldere hemel, zelfs voor mensen die kort bij het dossier stonden. Voor in totaal zo’n 10.000 werknemers, Ford-arbeiders en werknemers van de toeleveringsbedrijven te samen, braken onzekere tijden aan. Tot op vandaag is een groot aantal blijven geloven in een goede afloop, maar dat is valse hoop gebleken. De gelatenheid waarmee de Ford-werknemers op de aangekondigde sluiting hebben gereageerd, heeft menigeen verbaasd. Her en der is ook met een beschuldigende vinger in de richting van de politiek gewezen. Of heeft men de schuld in de schoenen van de vakbonden proberen te sluiten.

De waarheid is dat de autoverkoop in Europa heeft geleden onder de economische crisis en dat er daardoor een overcapaciteit is ontstaan. Als er bovendien geen vraag meer is naar een bepaald model – zoals in het geval van de Mondeo of S-Max – heeft het geen zin om de productie in stand te houden. Autoconstructeurs zijn geen liefdadigheidsinstellingen! Of Ford de fabriek in Genk niet had kunnen openhouden door er andere modellen van de band te laten lopen? Dit scenario heeft wellicht in de weegschaal gelegen maar in dit geval had Ford een fabriek in Duitsland moeten sluiten. Maar een fabriek sluiten in Duitsland (veel) duurder is dan in België. Dat heeft te maken met wettelijke ontslagverplichtingen die in Duitsland veel strenger zijn dan in België. Ford heeft gekozen voor de goedkoopste oplossing.

De Ford-arbeiders van Genk gelden als competent en zeer productief, ze behoren bij de top in de wereld. Maar zij verrichtten zeer gespecialiseerde handelingen – vaak in teamverband – maar dat betekent nog niet dat zij bijvoorbeeld van de ene dag op de andere in een garage als automekanieker aan de slag kunnen. Omscholing is dus nodig en de overheid wil daar ook werk van maken.

Of er geen ander merk geïnteresseerd was of is om in Genk auto’s te komen bouwen?

Het antwoord is neen. Er is nu al overcapaciteit. Bovendien gaat het om een enorm grote fabriek die deels verouderd is. En dus niet interessant om er een kleine, flexibele autofabriek van te maken. Daarenboven is het zo dat de constructeurs bij voorkeur produceren in de regio’s waar ze auto’s verkopen, en dat zijn de groeilanden. Op die manier sparen ze geld en tijd.

Waarom geen elektrische auto’s bouwen in de fabriek van Ford Genk?

Elektrische aandrijving is de technologie van de toekomst, dat is zeker zo. Maar de vraag naar E-auto’s is vooralsnog veel te gering om daarvan een winstgevende industriële activiteit te kunnen maken. Dat sommigen ter zake valse verwachtingen creëren, is betreurenswaardig. De waarheid is dat Tesla nooit ernstig heeft overwogen om in Genk een productie op te starten. Andersluidende berichten daarover horen thuis in de fabeltjeskrant.

Hoe groot is de kans dat de Ford-werknemers snel een andere job vinden?

Limburg telt nu al de hoogste werkloosheidsgraad van Vlaanderen en door de sluiting wordt de situatie op de Limburgse arbeidsmarkt er niet beter op. Vergeet ook niet dat de Ford-werknemers goed hun boterham verdienden en ongaarne een slecht betaalde job zullen aanvaarden. Zij zijn specialisten in een specifiek vakgebied maar daar is tot nader order geen vraag naar. Want ook boven Audi Brussels en Volvo Gent duiken geregeld donkere onweerswolken op. MINI Born is eigenlijk het enige lichtpunt in de regio, maar daar zijn alle plaatsen bezet.

Zoals gezegd, de sluiting van Ford Genk is min noch meer een ramp voor de ganse provincie Limburg. 18 december 2014 gaat de geschiedenis in als een van de zwartste dagen uit de Limburgse historie. Vandaag ligt de focus op de gevolgen voor de direct betrokkenen maar de weerslag voor de koopkracht en economische activiteit zal nog lang voelbaar zijn en nog vele duizenden arbeidsplaatsen extra kosten.