Factcheck: nee, Franse president Macron zit niet in auto die wordt aangevallen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Bijna een miljoen mensen zagen op sociale media een video waarin zogezegd de auto van de Franse president Emmanuel Macron zou worden aangevallen in Montpellier. Dat zien we echter niet. Het is een video van protesten tegen de arrestatie van oppositielid Aleksej Navalny in Moskou. Het geluid van de video werd gemanipuleerd.

Op 23 april plaatst iemand een video in de Facebookgroep Folievirus.be, de Franstalige tegenhanger van Viruswaanzin, een vereniging die zich kant tegen de coronamaatregelen. In de video horen we een woedende menigte ‘Macron démission‘ scanderen: het ontslag van de Franse president Emmanuel Macron wordt geëist. Volgens opschriften in de video zien we de ontvangst van Macron in de Franse stad Montpellier door ‘manifestants en colère‘. We zien dat de auto wordt ingesloten en aangevallen door een woedende menigte.

Volgens het lid van folievirus.be toont de video iets ‘dat we niet zagen in de media’. Zijn verklaring daarvoor? ‘Die staan aan de kant van de globalisten en de deep state.’ Folievirus.be heeft 2800 leden op Facebook.

In de commentaren onder de video vraagt iemand om de info te verifiëren. Degene die de video online plaatste, antwoordt ‘mogelijk is dit een valse video, maar het volk roept wel “Macron”: moeilijk om te achterhalen’.

Anderen wijzen erop dat de auto wordt bekogeld met sneeuwballen en besluiten dat de video ‘in elk geval niet recent is’. Zien we misschien een winters bezoek van Macron aan de Zuid-Franse stad Montpellier?

De video werd op Facebook opgeladen door de account Guadeloupéens Guadeloupéennes en werd meer dan 10.000 keer gedeeld en 108.000 keer bekeken. In de video staat het logo van sociale netwerksite TikTok met de alias @ghosteur1. De oorspronkelijke video werd opgeladen door @ghosteur1 op 21 april op TikTok. Op dat platform werd de video al 871.000 keer bekeken.

Op Facebook en TikTok samen zagen bijna een miljoen mensen hoe schijnbaar de wagen met daarin Macron werd aangevallen.

We nemen een screenshot van de video op TikTok en laden die op in de Russische zoekmachine Yandex.

Zo komen we uit bij een video op YouTube (geel kader) met vergelijkbare beelden.

Митингующие разбили машину ФСБ. Водитель пострадал.Уставшая Матьhttps://www.youtube.com/channel/UC_1rlhR54xx6QR1mkwKZ1-Avideo1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/1RxRO_j42tU/hqdefault.jpg

We leggen de video op YouTube (links) naast de video op TikTok. De auto op beide video’s lijkt hetzelfde zwaai- en achterlicht te hebben (oranje en groene kaders). Bovendien zien we in de achtergrond dezelfde verkeersborden (blauwe kaders). De video’s tonen evenwel niet dezelfde gebeurtenissen en zijn vanuit een ander perspectief gefilmd. Wellicht volgt de video op YouTube chronologisch op de TikTok-video: de auto is nog meer ingesloten en het sneeuwballen gooien gaat over in het intrappen van een autoruit.

Belangrijk verschil tussen beide video’s is echter het geluid. Waar we op TikTok mensen horen scanderen dat Macron ontslag moet nemen, horen we op YouTube gejoel dat overgaat in het scanderen van ‘chvatit‘. Dat is Russisch voor ‘dat volstaat’.

Ook de titel van de YouTube-video is Russisch en luidt: ‘Protesteerders vernielen een auto van de FSB (de Russische geheime dienst, nvdr.) De chauffeur raakte gewond.’ Om de context van deze beelden te achterhalen googelen we – in het Russisch – een deel van de beschrijving van de video: ‘auto aangevallen door tiental demonstranten’.

Zo komen we bij een Russischtalig artikel van de Britse openbare omroep BBC. Op 23 januari publiceerde de BBC het stuk ‘hoe de oproerpolitie een pro-Navalny-demonstratie uiteen dreef onder een regen van sneeuwballen’. Russisch oppositieleider Aleksej Navalny zat toen in voorlopige hechtenis. Het BBC-artikel is een verslag van de protesten in Moskou op zaterdag 23 januari naar aanleiding daarvan, die uitmondden in rellen met de oproerpolitie.

Dat artikel bevat ook een foto van een zwarte Toyota Camry met zwaailicht die werd aangevallen. De Russische media TASS en Ria Novosti meldden dat de bestuurder gewond raakte en dat de wagen met nummerplaat A838MR97 toebehoort aan het centrale bureau van de Russische geheime dienst FSB.

Het BBC-artikel bevat geen videobeelden, dus zoeken we verder om te verifiëren of dit incident hetzelfde is als dat op de video. We googelen de nummerplaat van het bewuste voertuig.

Zo komen we uit bij een artikel op de Russische autosite motor.ru over de rellen op 23 januari. Dit artikel bevat een video die aan de overzijde van de straat lijkt te zijn gemaakt. In deze video zien we een man met zwarte muts, rode jas, rugzak en beige broek. Wanneer hij naar de auto gaat, verdwijnt hij op een bepaald moment uit beeld.

In de TikTok-video (00:06) zien we dezelfde man. Hij verkoopt als eerste de carrosserie van de wagen een trap.

We vinden nog verschillende andere video’s van hetzelfde incident, maar nooit horen we ‘Macron démission‘ scanderen.

Volgens de BBC vonden de rellen plaats nabij het Nikulin Circus in het centrum van Moskou. We vergelijken de YouTube-video (links) met die locatie in Google Streetview (rechts). De façade van het Nikulin Circus is duidelijk herkenbaar (rode kaders). En ook de verkeersborden (groene kaders) en straatverlichting (gele kaders) komen overeen.

Al deze visuele elementen, die het mogelijk maken om de locatie te achterhalen, waren op de TikTok-video echter onzichtbaar gemaakt door de opschriften op het beeld.

Voor het beschadigen van de FSB-auto werden Russische jongeren opgepakt.

Was Macron toen in Moskou?

We weten nu zeker dat de beelden afkomstig zijn uit Moskou en dateren van 23 januari. Was Macron toen daar? Dit kunnen we achterhalen door Emmanuel Macron te googelen, en onze zoekresultaten te vernauwen tot berichten op die dag. Dat kan eenvoudig met Google. We klikken eerst op ‘Tools’, dan op ‘Elke periode’ en dan op ‘Aangepaste periode’. Dan voeren we de periode in waarvoor we zoekresultaten wensen.

Zo ontdekken we dat Macron op 23 januari een persconferentie gaf om een strengere wetgeving tegen daders van incest aan te kondigen. Dat deed hij via een videoboodschap op Twitter die wellicht in Frankrijk werd opgenomen.

https://twitter.com/EmmanuelMacron/status/1353013372065873921Emmanuel Macronhttps://twitter.com/EmmanuelMacron

Des vies brisées dans le sanctuaire d’une chambre d’enfant. Des enfances volées lors de vacances en famille, ou de moments qui auraient dû être innocents et ont conduit au pire. Aujourd’hui, la parole se libère. Grâce au courage. pic.twitter.com/etHFUU4eRh

— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) January 23, 2021

In elk geval vinden we voor die periode geen aanwijzingen dat Macron zich in Rusland bevond. Wanneer Macron Rusland wél bezocht, zoals op 25 mei 2018, dan is dat wereldnieuws en wordt hierover uitvoerig bericht door de wereldpers.

Waar kwam de audio vandaan?

We vermoeden dat het geluid van de TikTok-video werd gemanipuleerd, want we vinden in geen enkele video van het incident in Moskou terug dat ‘Macron démission‘ werd geroepen. Bovendien was de Franse president daar toen niet aanwezig.

We zoeken via Google video’s met als titel ‘Macron démission‘. Bij de eerste zoekresultaten valt een video op die online kwam op 20 april 2021, slechts enkele dagen voor de video die wij onderzoeken werd opgeladen op TikTok.

De video blijkt een tweet die als illustratie is gebruikt in een artikel van het Franse roddelblad Gala. Opvallend, de titel van dat artikel (links) is dezelfde als het bovenschrift van de TikTok-video (rechts): ‘de president koel onthaald in Montpellier’.

Het stuk over een bezoek van Macron aan Montpellier op 19 april 2021 bevat volgende tweet van het lokale Franse radiostation France Bleu Hérault.

https://twitter.com/bleuherault/status/1384147004717113355France Bleu Héraulthttps://twitter.com/bleuherault

"Macron démission, Macron démission" lacent une partie des habitants de la PAILLADE à #Montpellier. Le président de la République vient d’arriver au centre social CAF pic.twitter.com/rseyyMq1U0

— France Bleu Hérault (@bleuherault) April 19, 2021

We zien dat enkele demonstranten vanop ruime afstand Macron en zijn gevolg toeroepen. Vanaf 0:21 horen we een mannenstem dichtbij de camera tweemaal ‘Macron démission‘ roepen, met een kleine aarzeling bij de tweede uitroep. In de TikTok-video horen we exact hetzelfde – hetzelfde stemtimbre en dezelfde aarzeling – vanaf 0:11.

We kunnen dus besluiten dat het geluid van deze video op Twitter werd gemonteerd over de videobeelden uit Moskou.