Factcheck: nee, een coronavaccin ‘verkloot’ je DNA niet

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Liever dood, dan mijn menselijke DNA verkloot’, zegt een meme die vaak wordt gedeeld op sociale media. Het plaatje verwijst naar de mRNA-vaccins tegen covid-19, waarvan sommigen denken dat ze ons DNA kunnen veranderen. Die vrees is nochtans ongegrond, hebben vaccinspecialisten al meermaals uitgelegd.

Op 22 februari post een man een meme (een grappig bedoeld internetplaatje, nvdr.) op zijn Facebookpagina. Zijn bericht oogst veel succes: 142 mensen plaatsen er een commentaar bij, 179 Facebookgebruikers delen het. De post bereikt op die manier 44.700 mensen. Ook andere Facebookpagina’s delen de meme, die ondertussen minstens 60.400 Facebookgebruikers bereikte.

‘Liever dood, dan mijn menselijke DNA verkloot‘, zegt de meme. Die bevat ook een tekening van één hand met een spuit, en een andere hand die een ‘stop’-gebaar maakt. Daaronder lezen we ‘Ik vacciniet!’

We slagen er niet in te achterhalen waar deze meme oorspronkelijk vandaan komt. We sturen de man die hem postte een berichtje met de vraag waar hij hem haalde, maar kregen geen antwoord op onze vraag. De claim zagen we al eerder op sociale media – zij het dan in andere bewoordingen: dat de coronavaccins je DNA zouden kunnen veranderen. Die claim heeft Knack al eerder weerlegd in een factcheck.

Nieuwe technologie

Bij klassieke vaccins worden antigenen toegediend onder de vorm van verzwakte of dode virussen of stukjes van virussen of microben. Ons immuunsysteem reageert op die antigenen door antistoffen aan te maken die ons tegen de ziekte beschermen.

Een aantal coronavaccins, waaronder die van Pfizer en Moderna, werkt met de nieuwe mRNA-techniek. Die bestaat erin dat het vaccin niet de hele genetische code – het DNA – van het virus bevat, maar alleen die van het zogenaamde ‘spike-eiwit’ of ‘S-eiwit’, het stekelvormige eiwit waarmee het coronavirus onze cellen binnendringt. Met die genetische code – het mRNA – kan het lichaam dat eiwit zelf produceren.

Het zijn die vaccins van de nieuwe generatie waarvan sommige mensen denken dat ze ons DNA kunnen veranderen. Dat blijkt uit de reacties op de Facebookpost. Tegelijk zien we een aantal reacties die benadrukken dat die vrees niet terecht is. Zo post iemand een link naar een artikel in het wetenschapsmagazine Eos, met als titel ‘Vijf redenen waarom RNA-vaccins ons DNA niet kunnen veranderen’.

Geen contact

Het is niet zo dat die mRNA-vaccins ons DNA kunnen veranderen, zegt vaccinologe Corinne Vandermeulen (UZ Leuven), want dat mRNA komt niet met ons DNA in contact. ‘Het komt fysiek niet in de buurt van ons DNA. Het blijft aan de buitenkant van de celkern, terwijl het DNA in de celkern zit’, aldus Vandermeulen.

‘Geen enkel vaccin is in staat om ons DNA te veranderen’, bevestigt ook vaccinologe Isabel Leroux-Roels (UZ Gent). ‘Er zijn verschillende vaccins die de genetische informatie voor het S-eiwit bevatten, maar die kunnen onze genetische huishouding niet aantasten, want dat DNA of mRNA wordt niet in onze eigen genen geïntegreerd. Het DNA of mRNA wordt met behulp van de “machinerie” van onze cellen omgezet naar het S-eiwit. De spiercellen rond de prikplek in onze bovenarm gaan dus na de vaccinatie kortstondig het S-eiwit zelf produceren en dat zet het immuunsysteem ertoe aan om antistoffen aan te maken. Dat mRNA wordt daarna weer afgebroken.’

De mRNA-vaccins kunnen ons DNA dus niet veranderen, zoals de meme in weinig subtiele bewoordingen suggereert, want dat mRNA komt niet met ons DNA in contact.