Factcheck: nee, coronavaccins veranderen ons DNA niet

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Het coronavaccin kan ons DNA veranderen en het ingrediënt luciferase kan zichtbaar maken wie gevaccineerd is, zo vertelt John Schulpen in een vaak bekeken interview op YouTube. Dat klopt helemaal niet, verzekeren experts.

Op 11 november verschijnt op de Nederlandse Facebookpagina De Blauwe Tijger onderstaand bericht.

Consultant

Het Facebookbericht bevat een link naar een video op Blue Tiger Studio, het YouTubekanaal van De Blauwe Tijger, een Nederlandse uitgeverij die in oktober 2020 door de Nederlandse Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Pieter-Jaap Aalbersberg werd omschreven als ‘een doorgeefluik van anti-overheidspropaganda, nepnieuws en complottheorieën’.

In de video interviewt uitgever Tom Zwitser de Belg John Schulpen. Volgens Zwitser werkte Schulpen jarenlang als arts en als klinisch onderzoeker voor het op de markt brengen van medicijnen. Nu is Schulpen volgens de interviewer actief als medisch coach en doet hij als consultant audits in ziekenhuizen waar klinische studies naar medicijnen plaatsvinden.

Die beschrijving stemt overeen met wat Schulpen op zijn Linkedin-profiel over zichzelf schrijft. We lezen daar dat hij werkte voor verschillende farmabedrijven, waaronder Sanofi. Communicatiedirecteur Sophie van Wel bevestigt dat Schulpen inderdaad bij Sanofi heeft gewerkt, als hoofd van de Clinical Study Unit. ‘John Schulpen is inderdaad arts en actief op het vlak van klinische studies maar is hij geen expert in vaccinatie.’

Interviewer Zwitser zegt echter ook dat zijn gast consultant is voor ‘het Kenniscentrum in België’. Volgens Zwitser is dat ‘het kenniscentrum van de overheid dat onder meer de audits doet voor medicijngebruik in de ziekenhuizen en testomgevingen voor nieuwe medicijnen die op de markt komen’.

Het door Zwitser nogal vaag omschreven kenniscentrum heet voluit het ‘Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg’. ‘Wij hebben nooit met dokter John Schulpen samengewerkt. We kennen hem zelfs niet’, zegt woordvoerster Gudrun Briat. ‘Op onze vraag aan De Blauwe Tijger om die verwijzing naar ons te verwijderen, kregen we geen reactie. Dokter Schulpen gaf aan de telefoon toe dat het een fout betrof maar ondanks onze uitdrukkelijke vraag heeft hij blijkbaar nog geen stappen ondernomen om de fout recht te zetten. Dat had hij trouwens tijdens het interview al kunnen doen.’ Op zijn website distantieert het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg’ zich openlijk van de video.

Viraal

Ondertussen gaat de video viraal, zowel in Nederland als in België. Meer dan 109.000 mensen hebben het interview al bekeken en, afgaand op de reacties, lijken velen het verhaal van Schulpen geloofwaardig te vinden.

Nochtans bevat de video volgens vaccinologen Corinne Vandermeulen (KU Leuven) en Isabel Leroux-Roels (UZ Gent) heel wat onjuistheden. Omdat het onmogelijk is om het volledige interview te bespreken – het duurt meer dan een uur – beperken we ons hieronder tot de claims over de coronavaccins, omdat die op dit moment het meest actueel zijn.

1) ‘We hebben geen zicht op de langetermijneffecten van het vaccin’

‘Het coronavaccin wordt voorgesteld als de heilige graal’, begint Schulpen zijn betoog. ‘Gisteren kwam het nieuws dat het eerste vaccin (het vaccin van Pfizer/ BioNTech, nvdr.) goede resultaten kan voorleggen. Uit klinische studies blijkt dat bij negen op de tien mensen het immuunsysteem op het vaccin reageert met de aanmaak van antilichamen die het virus kunnen uitschakelen wanneer ze het tegenkomen.’ Schulpen noemt dat ‘hoopvol’, maar zegt erbij dat ‘die studie nog loopt’ en ‘dat dit slechts voorlopige kortetermijnresultaten zijn’. Over de resultaten op lange termijn kunnen we volgens Schulpen ‘nog geen uitspraken doen’. Zo weten we naar zijn mening ‘nog niets’ over de duur van de immuniteit.

‘We weten op dit moment inderdaad nog niet hoe langdurig de immuniteit na de vaccinatie zal zijn’, zeggen vaccinologen Corinne Vandermeulen (KU Leuven) en Isabel Leroux-Roels (UZ Gent). ‘Maar er is ook geen enkele vaccinoloog die iets anders beweert. We weten dat herinfecties mogelijk zijn, wat de kans groot maakt dat het vaccin regelmatig zal moeten herhaald worden’, aldus Leroux-Roels.

2) ‘Coronavaccins ‘rommelen met ons DNA”

Bij klassieke vaccins worden antigenen toegediend onder de vorm van verzwakte of geïnactiveerde virussen. Ons immuunsysteem reageert op die antigenen door antistoffen aan te maken die ons tegen de ziekte beschermen.

Een aantal coronavaccins, waaronder dat van Pfizer en dat van Moderna, werkt met de nieuwe mRNA-techniek. Die bestaat erin dat het vaccin niet de hele genetische code – het DNA- van het virus bevat, maar alleen die van het zogenaamde ‘spike-eiwit’ of ‘S-eiwit’, het stekelvormige eiwit waarmee het coronavirus onze cellen binnendringt. Met die genetische code – het mRNA – kan het lichaam dat eiwit zelf produceren.

Volgens Schulpen kan die techniek tot ‘genetische mutaties’ leiden. ‘Ons DNA kan makkelijk veranderd worden, door factoren zoals voeding, straling, medicijnen en levenswijze’, gaat Schulpen verder. ‘Dat gebeurt regelmatig, maar we beschikken ook over herstelgenen die mutaties in ons DNA kunnen terugdraaien.’

Het gevaar bestaat volgens Schulpen dat vaccinatie dat herstelproces verstoort. ‘Elk gen heeft de functie om een eiwit aan te maken. Als je de code in de genen verandert, dan kunnen die hun functie niet op de juiste manier uitoefenen, en dan riskeer je ziek te worden.’

Daar gaat Schulpen de mist in, volgens Vandermeulen. ‘Elke keer als onze cellen delen, wordt DNA gekopieerd, en het klopt dat bij dat kopiëren fouten kunnen optreden. We beschikken inderdaad over een reparatiesysteem, dat helaas niet altijd werkt. Maar het is niet zo dat vaccins ons DNA kunnen veranderen of het herstelmechanisme van het DNA kunnen ontregelen. Want, en daar gaat Schulpen in de fout: dat mRNA komt niet in de buurt van ons DNA. Het blijft aan de buitenkant van de celkern, terwijl het DNA in de celkern zit.’

‘Geen enkel vaccin is in staat om ons DNA te veranderen’, bevestigt ook Isabel Leroux-Roels. ‘Er zijn verschillende vaccins die de genetische informatie voor het S-eiwit bevatten – onder de vorm van dna of mRNA – maar die kunnen onze genetische huishouding niet aantasten, want dat DNA of mRNA wordt niet in onze eigen genen geïntegreerd. Het DNA of mRNA wordt met behulp van de ‘machinerie’ van onze cellen omgezet naar het S-eiwit. De spiercellen rond de prikplek in onze bovenarm gaan dus na de vaccinatie kortstondig het S-eiwit zelf produceren en dat zet het immuunsysteem ertoe aan om antistoffen aan te maken. Dat mRNA wordt daarna weer afgebroken.’

Dat mRNa-vaccins ons DNA kunnen veranderen, zoals dokter Schulpen zegt, klopt dus niet, want dat mRNA komt niet met ons DNA in contact.

Vervuild

Schulpen vertelt ook dat wetenschappers bij de oudere manier van werken kippeneieren gebruiken om de virussen die in een vaccin worden gestopt, te laten groeien. Bij de nieuwe methode, zegt Schulpen, zijn dat mRNA-platformen. ‘Iedere keer als je zo’n platform gebruikt’, vertelt hij, ‘kunnen kleine stukjes mRNA achterblijven en als je dan een nieuw vaccin wil maken, dan gebruik je dus een vervuild platform’.

Op die manier zouden bepaalde mRNA-restbestanddelen in het vaccin terechtkomen. ‘Bovendien’, zegt Schulpen, ‘zitten er naast de werkzame stof ook hulpstoffen in vaccins, en kunnen ook daarvan reststoffen achterblijven en mee worden ingespoten.’ Volgens Schulpen is het probleem ‘dat ons immuunsysteem ook daarop kan reageren’.

Vaccinologe Corinne Vandermeulen weerlegt de stelling dat mRNA van andere virussen het mRNA-vaccin zou kunnen vervuilen. ‘Op welke manier een vaccin ook gemaakt wordt, dat gebeurt altijd zo zuiver mogelijk. Bij de ontwikkeling van een mRNA-vaccin is dat nog makkelijker dan bij de klassieke methodes die met verzwakte of geïnactiveerde virussen werken. Je begint namelijk elke keer opnieuw van nul, met een nieuwe genetische code.’

Ook professor Leroux-Roels benadrukt dat de mRNA-vaccins net bijzonder zuiver zijn. ‘Ze bevatten bijna geen toevoegingen, met uitzondering van het mRNA zelf en de vetpartikeltjes waarin ze verpakt zijn.’

3) ‘De coronavaccins worden te snel ontwikkeld om veilig te zijn’

‘Als expert in klinische studies stel ik mij vragen bij de snelheid waarmee dit vaccin wordt ontwikkeld’, zegt Schulpen. ‘Bij vaccins is het makkelijker om de reactie van het lichaam vast te stellen dan bij medicijnen, omdat je snel de antistoffen in het bloed kunt meten. Maar in één jaar tijd een vaccin, daar heb ik toch vragen bij. We kennen niet de gevaren op lange termijn.’

Of de coronavaccins niet te snel worden ontwikkeld, is een bezorgdheid die wel vaker wordt uitgesproken, en die al aan bod kwam in een eerdere factcheck van Knack. Vandermeulen en Leroux-Roels benadrukken dat het vaccinonderzoek niet stopt na de drie klinische fases en dat er altijd nog een opvolging is op lange termijn.

Leroux-Roels: ‘Nevenwerkingen na vaccinatie treden op tijdens de eerste dagen of weken. Na 6 à 8 weken wordt de kans dat er bijwerkingen optreden bijzonder klein, al bestaat een nulrisico niet. Het is mogelijk dat er zeer zeldzame bijwerkingen zijn die je niet opmerkt in een studie bij 30.000 à 40.000 deelnemers. Maar die zou je ook niet vaststellen wanneer de ontwikkeling van het vaccin 10 jaar zou duren, want het aantal deelnemers zou precies hetzelfde zijn.’

De opvolging van de veiligheid na de registratie van een vaccin is dus belangrijk, bevestigt ook Leroux-Roels. ‘Door het koppelen van medische gegevens en vaccinatiegegevens bij miljoenen gevaccineerden kun je patronen in bijwerkingen onderzoeken. Zo kun je eventueel zeer zeldzame fenomenen opsporen. Als we kijken naar de vaccins die op de markt zijn, dan zien we dat dit slechts heel uitzonderlijk voorkomt. Vaccins worden over het algemeen beschouwd als de meest veilige geneesmiddelen. Het is net omdat ze preventief toegediend worden aan zeer grote groepen van mensen, dat ze ze uiterst veilig moeten zijn. De voordelen moeten duidelijk veel groter zijn dan de risico’s.’

4) ‘Vaccins bevatten luciferase’

Aan het einde van de video heeft Schulpen het over luciferase, een lichtgevende stof die vanop afstand zichtbaar zou kunnen maken of iemand gevaccineerd is. Het is volgens Schulpen niet ondenkbaar dat fabrikanten luciferase zouden toevoegen aan de coronavaccins.

‘Dat moeten we goed in de gaten houden’, zegt Schulpen. ‘Want fabrikanten zijn niet verplicht om dat bij de ingrediënten te vermelden. En als ze die stof toevoegen, dan zit daar een bedoeling achter: voor eeuwig en altijd kunnen controleren of iemand gevaccineerd is. Het is immers niet ondenkbaar dat in de toekomst vaccinatie een voorwaarde zou kunnen zijn om te kunnen genieten van bepaalde medische zorgen of terugbetalingen, of dat je op andere manieren uit de boot zou kunnen vallen als je niet gevaccineerd bent. Heel verontrustend.’ Wanneer de interviewer vraagt hoe lang luciferase in het lichaam blijft, moet Schulpen het antwoord schuldig blijven.

Dat laatste vindt vaccinologe Corinne Vandermeulen opmerkelijk. ‘Na amper twee uur is luciferase alweer afgebroken, en die informatie is heel makkelijk terug te vinden. Het zou dus weinig zinvol zijn om luciferase toe te voegen om te kunnen controleren of iemand gevaccineerd is. Bovendien moeten fabrikanten het wel degelijk melden als ze die stof aan hun vaccins toevoegen. Ieder farmabedrijf is uiteraard verplicht om gedetailleerd te rapporteren over welke producten in een vaccin zitten of tijdens het productieproces gebruikt werden.’

Dat coronavaccins luciferase zouden bevatten om zichtbaar te maken wie gevaccineerd is, en dat niet zouden moeten melden, klopt niet. Fabrikanten moeten alle gebruikte ingrediënten rapporteren en bovendien wordt luciferase snel weer afgebroken.

Persoonlijke mening

We bellen dokter Schulpen en leggen hem de reactie van de vaccinologen op zijn video-interview voor. We vragen hem op welke wetenschappelijke onderzoeken of publicaties hij zich baseert voor zijn claims, in het bijzonder die over DNA-verandering en over de eigenschappen van luciferase.

Op die vraag wenst dokter Schulpen niet in te gaan. Dat het mRNA dat in het coronavaccin zit niet tot bij ons DNA komt, zoals twee vaccinologen aan Knack bevestigden, geeft Schulpen toe. ‘Dat klopt, maar ik wil vooral de boodschap meegeven dat je voorzichtig moet blijven als je iets bij mensen inspuit, zeker als je werkt met een nieuwe techniek. De geneeskunde weet nog maar weinig over mogelijke nevenwerkingen op lange termijn en is daar volgens mij ook niet zo mee bezig. Dat is mijn persoonlijke mening. Ik ben geen expert in vaccins. Op dat vlak heb ik niet dezelfde credibiliteit als bepaalde virologen die worden opgevoerd om vaccinatie te promoten. Maar ik sta niet alleen: er is een grote groep mensen die er over denkt zoals ik, ook onder artsen.’