Na de natuurrampen: Europees Parlement wil snelle uitbetaling en aangepaste begroting

Het Europees Parlement debatteerde dinsdag over de natuurrampen van afgelopen zomer in heel Europa. Het debat spitste zich vooral toe op de vraag: wat met de slachtoffers? Een verslag uit Straatsburg. ‘Het gaat hier om echte mensen’.

Het was op 9 juli dat de voorzitter van de Commissie voor Regionale Ontwikkeling, de Fransman Younous Omarjee (fractie Links), een noodkreet stuurde naar de Europese Commissie. Hij agendeerde een open debat om het tekort aan flexibiliteit, de gebrekkige waarschuwingssystemen en de trage afwikkeling van de schadevergoeding door te lichten. Bosbranden woedden in Cyprus, Griekenland, Spanje en Italië. Windhozen troffen Tsjechië en Roemenië. Dodelijke overstromingen troffen het hart van Europa, Duitsland, Nederland, België, Luxemburg. Verwoestijning dreigt in heel Zuid-Europa.

Eensgezindheid – op een enkele dissidente stem na – is er over de oorzaak van al die uitzonderlijke rampspoed: de opwarming van de aarde en de enge accenten die de EU legt op de beteugeling van broeikasgassen, in plaats van op een radicale klimaatbeheersing.

‘Wat zich nu voordoet, is geen hoge uitzondering meer’, zei Omarjee. ‘Het is een permanent gegeven, en daar moeten we naar handelen’.

Debat

Hij eiste de oprichting van een ‘Aanpassingsfonds’ naast het al bestaande Solidariteitsfonds, dat dit jaar helaas al helemaal is uitgeput – zeer tot woede van de helft der sprekers. Omarjee bedoelt daarmee dat de nodige infrastructuurwerken de gevolgen van het toenemende noodweer moeten beperken. Dijkenaanleg, verbod op woningbouw op waterzieke gronden, waterbekkens, natuurlijk landbeheer en meer groen. Alleen zo kan het ergste vermeden worden.

Daarvoor is een uniform natuurbeleid nodig, want ‘de miljarden die nodig zijn, vallen altijd goedkoper uit dan de schade die werd aangericht’, liet vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans al verstaan in het voorafgaande debat over ‘Fit for 55’, het klimaatpakket van de Unie om de doelstellingen te halen die de opwarming binnen de perken moeten houden.

Maar die voorgestelde maatregelen zijn in de ogen van verscheidene parlementsleden veel te eenzijdig gericht op fossiele brandstoffen alleen en de beteugeling van CO2-uitstoot.

Het Belgische parlementslid Marc Botenga (PVDA, fractie Links) viel heftig uit naar de Commissie: ‘Het gaat hier om echte mensen,’ riep hij uit. ‘De Commissie denkt alleen aan de begrotingscijfers en dodelijke bezuinigingen. En wie moet die betalen? De arme mens door toenemende heffingen op koolstofverbruik. Ursula von der Leyen bezoekt dan wel Rochefort en Pepinster, ze toont medelijden. De tranen die ze daar liet, worden een dolkstoot in de rug van de burger, een verontschuldiging was beter op zijn plaats geweest. Hou die krokodillentranen maar, doe de miljardairs de schade betalen’.

Alleen de uiterst rechtse ID-fractie hield er een andere opinie op na. Het Duitse AfD-parlementslid Sylvia Limmer betreurde wel de dood van ruim 180 mensen en de miljardenschade, maar stelde dan smalend: ‘Extreem weer is zo oud als de mensheid. De mensen dragen daar geen schuld van. Fout is de overheid die niet informeert, en achter de feiten aanholt. Hier wordt het valse schuldgevoel misbruikt voor klimaatpropaganda. Schandalig!’

Schadeclaims

Toch was het vooral uitkijken naar concrete voorstellen die de Europarlementsleden deden om de hiaten in de Europese aanpak te dichten. Onze landgenoot Pascal Arimont (CSP), het Duitstalige lid van de christendemocratische EVP-fractie, prees de snelle solidariteit van ettelijke lidstaten. De Commissie kreeg lof omdat ze bijna ogenblikkelijk de procedure activeerde voor hulp bij grote rampen. Vraag is nu evenwel of het Solidariteitsfonds nog geld kán betalen nu het op de bodem van de schatkist schraapt vanwege onverwachte uitgaven voor de relance na de pandemie. En zo ja, hoe snel kan dat gaan? Voldoet het huidige fonds nog wel? Hij wees erop dat de getroffen landen nog geen schadeclaims hebben ingediend, ze berekenen de schade nog.

De Europese commissaris bevoegd voor regionale ontwikkeling, Elisa Ferreira, betwistte dat de Commissie maar traag met geld over de brug komt: ‘Het Solidariteitsfonds is geblokkeerd omdat de rampgebieden twaalf weken de tijd krijgen om hun schatting voor het herstel en de crisisoperaties in te sturen. Die periode is nog niet afgelopen’.

Voorts wou ze een duidelijk onderscheid maken tussen crisissteun en steun voor de heropbouw ná de crisis. ‘We moeten voortbouwen op meer integratie tussen een goed geoliede burgerbescherming en brandweer, en de gegevens die het Copernicusprogramma oplevert, met zijn satellietgegevens in real time. Zo konden we onmiddellijk in kaart brengen hoe en waar de 4.000 hectaren brandende bossen in Griekenland konden geblust en beveiligd worden. We moeten alle gegevens bundelen’.

‘Moedige keuzes maken’

De meeste kritiek was nationaal bepaald. De Zweedse socialiste Jytta Guteland (S&D) had het makkelijk om voor een bredere kijk op te komen: ‘Hoe moeten de armste landen zich nu weren? Het probleem is wereldwijd’. Zweden had geen noemenswaardige problemen gekend.

Saskia Bricmont (Ecolo) van de Europese Groenen zag een gevaarlijke ontwikkeling: er is ook een sociale breuk ontstaan, het zijn inderdaad de armste gezinnen die het zwaarst getroffen worden.

Raffaele Fitto van de conservatieven (ECR) vatte de klachten bondig samen: het gaat om middelen en om efficiëntie, zowel bij de schadevergoeding als in de Europese procedures. ‘Er dienen dus moedige keuzes gemaakt in het begrotingsbeleid’.

Herhaaldelijk werd gedrukt op een noodzakelijke budgetverschuiving in de zevenjarige begroting. Hilde Vautmans (Renew) was categorisch: ‘Nu moeten we het Solidariteitsfonds verhogen, en de slachtoffers snel uitbetalen’.

De Nederlandse Anja Hazekamp (Links) schoof een omvattende oplossing naar voren om dat te bereiken: schaf alle landbouwsubsidies af. De Duitse AfD-politicus Markus Buchheit (ID) deed er nog een schep bovenop: in plaats van geld te vergooien aan e-mobiliteit, stop dat in hulpverlening.

Het bitterst reageerden de Cyprische afgevaardigden. Lefteris Christoforou (EVP) kloeg dat zijn land wél al schadeclaims had ingediend, maar dat het Solidariteitsfonds nog altijd niets heeft laten horen, laat staan vergoed. Hij pleitte er daarom met zijn collega Giorgos Georgiou – ‘Europa stuurde blusvliegtuigen toen de brand al geblust was’ – voor om werk te maken van een snel interventiecentrum. Cyprus biedt aan om ‘een brandweercentrum uit te bouwen, van waaruit onmiddellijk kan uitgerukt worden’. En daartoe is een gezamenlijk plan nodig om zonder veel gedoe blusvliegtuigen in te zetten.

Commissaris Ferreira had welwillend alle suggesties genoteerd. Maar gaf toch nog een raad mee: ‘Ik wil werken aan een speciaal fonds bij rampenbestrijding. Maar blijf intussen zelf niet werkeloos toezien. Er zijn gelden beschikbaar, ook nu, van React-EU, of van de cohesiefondsen. Maak er gebruik van!’

Tot een resolutie kwam het niet.