Dyab Abou Jahjah: ‘Ik normaliseer Tom Van Grieken niet, hij ís al normaal’

In De verlichting onder vuur verzet Dyab Abou Jahjah zich onder meer tegen de zogenaamde woke-beweging. ‘Discriminatie op de huurmarkt is een hapering van het systeem, maar woke is een bedreiging voor het systeem op zich.’

Het is tijd voor het ‘radicale midden’. Dat schrijft Dyab Abou Jahjah in zijn boek De verlichting onder vuur, dat donderdagavond in Antwerpen werd voorgesteld.

Het radicale midden betekent niet een soort hyper-CD&V die het enerzijds-anderzijdsverhaal hoog in het vaandel draagt. ‘Het radicale midden vertrekt vanuit de verlichting’, zegt Abou Jahjah. ‘Extreemlinks en extreemrechts nemen “het regime” op de korrel? Wel, het radicale midden zegt: “wij zijn het regime, met de verlichting als spelregels”.’

Volgens Abou Jahjah is het radicale midden sociaal, niet socialistisch, vóór diversiteit, maar ‘zonder fetisjen’. ‘Van mij moet je niet tegen diversiteit zijn, maar ook niet voor.’

‘Wij moeten ons als verlichtingsfundamentalisten gedragen. De vrijheid van meningsuiting, de scheiding der machten, checks and balances: dát zijn de grenzen van het debat.’

In zijn boek verzet Abou Jahjah, tegenwoordig leraar in het middelbaar onderwijs, zich onder meer tegen de zogenaamde woke-beweging. ‘Al gaat het maar om tien procent van het boek’, zegt hij na de voorstelling aan Knack. ‘Islamisme en extreemrechts krijgen meer aandacht.’

Emmanuel Macron

Volgens de auteur botst de woke-ideologie (‘de vulgaire popversie van het postmodernisme’) niet alleen met zijn antiracisme, maar ook met de waarden van de verlichting. ‘Woke’, schrijft hij, ‘is iemand die gelooft dat de westerse beschaving in essentie een “systeem van onderdrukking is”. Dat systeem onderdrukt mensen voornamelijk op basis van hun identiteit.’

Maar is woke dan gevaarlijker dan extreemrechts? ‘Iedereen weet dat extreemrechts gevaarlijk is, er is nog altijd zoiets als het cordon sanitaire’, zegt hij. ‘Maar woke is gevaarlijk als idee omdat het meer mainstream is, veel sterker dan een paar partijen of verenigingen. Ik noem nooit namen, maar ik kan minstens twintig bekende Vlamingen noemen die woke belichamen.’

Volgens Abou Jahjah schaadt die visie de antiracistische strijd, die vooral op solidariteit moet steunen. Daarom vindt hij het gerechtvaardigd dat hij meer over het abstracte woke praat, en minder over pakweg discriminatie op de huurmarkt. Hoewel er in Antwerpen verbetering is, wordt er in één op de tien gevallen nog een kandidaat-huurder met een niet-Belgische achternaam niet uitgenodigd, zo blijkt uit nieuw onderzoek van de VUB.

‘Vroeger stond ik op de barricade tegen discriminatie, ik ben ervoor in den bak gevlogen’, zegt hij. ‘Discriminatie op de huurmarkt is een hapering van het systeem die geremedieerd moet worden. Woke als ideologie is een gevaar voor het systeem op zich. De focus van woke op de identiteit van de witte heteroman is niet de essentie van het antiracisme.’

Via het radicale centrum wil hij de grenzen afbakenen, zeker in tijden van hoge inflatie en dreigende verarming, ook voor de middenklasse. ‘Er gaat meer polarisatie komen. Het radicale centrum moet de strijd voor de middenklasse voeren, want extreemrechts mag zich het thema van de koopkracht niet toe-eigenen.’

In Emmanuel Macron ziet Abou Jahjah een potentieel rolmodel voor het radicale midden. De toon waarop de Franse president over identiteit spreekt, zit goed. Op economisch vlak mag Macron wel nog een stuk linkser worden.

Toogpraat

Hoe het ook zij, met zijn kritiek op ‘woke’ zet Abou Jahjah zich op dezelfde lijn als een aanzienlijk deel van de rechterzijde, die het begrip al enkele jaren naar voren schuift als een bedreiging voor onze manier van leven.

Daardoor is de positie van Abou Jahjah in het maatschappelijk debat sterk veranderd. Begin deze eeuw was de Belgische Libanees ‘staatsvijand nummer 1’ vanwege zijn vermeende betrokkenheid bij de Borgerhoutse rellen in 2002 als reactie op de moord op een jonge islamleerkracht. Alleen al de naam van zijn Arabisch-Europese Liga (AEL) deed vooral – maar niet uitsluitend – de rechterzijde steigeren.

Twintig jaar later ligt dat anders. Plots is Abou Jahjah te zien op ‘Toogpraat’, het digitale praatprogramma van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken, en vindt VB-boegbeeld Filip Dewinter hem een ‘meerwaarde voor het maatschappelijk debat‘.

Dat die houding geen sinecure is, mocht MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez ook ervaren. In Franstalig België, waar het cordon médiatique rond uiterst rechts strikter is dan in Vlaanderen, oogstte de liberaal kritiek omdat hij donderdag op Terzake in debat ging met Van Grieken. ‘Met extreemrechts debatteer je niet, je bestrijdt het’, aldus Rajae Maouane, covoorzitter van Ecolo.

Zelf zegt de ex-AEL-voorman dat hij extreemrechts is blijven bekampen, maar dat niet elk Vlaams Belang-standpunt per se in de prullenmand moet, zolang die de fundamenten van de verlichting niet aantasten.

‘Ik normaliseer Tom Van Grieken niet, hij ís al normaal. Van Grieken is een extremist die politiek en cultuur al beïnvloedt. Daar heeft hij mij niet voor nodig.’

Vuile racist

Als je niet luistert, groeit een halve waarheid uit tot iets kwaadaardiger, denkt hij. Abou Jahjah geeft het voorbeeld van een autochtone Belg in Brussel die zich beklaagt dat hij naar Anderlecht of verder moet gaan om een slager te vinden die varkensvlees verkoopt. ‘Mijn reflex was vroeger om die persoon te verslijten voor een vuile racist. Maar is dat zo? Er zijn twee kanten aan het verhaal.’

Maar waar ligt de grens van het aanvaardbare dan? ‘Ongetwijfeld zitten er racisten bij de mensen die de etnische verschuivingen in steden betreuren. Er is ook geen Grand Remplacement, een doelbewuste actie van “de elite” om blank Europa te vervangen door moslims. Maar de diversifiëring zet wel druk op het identitaire register van de autochtone bevolking. Dat is geen waardeoordeel, maar een realiteit.’

‘De linkerzijde vertrekt steeds van het idee dat wij aan de goede kant van de geschiedenis staan, de utopie. Centrumrechts en rechts zijn niet perfect, maar ze zijn bereid om hartelijk met je om te gaan. Ik blijf op de N-VA kappen, maar ik zie er meer openheid dan aan de linkerzijde.’