Woensdagavond kruisten Frans president Emmanuel Macron en oppositiekandidate Marine Le Pen de degens tijdens het enige debat naar aanloop van de tweede verkiezingsronde. Vijf zaken die opvielen.
Desinteresse
Nooit tevoren onthielden zo veel mensen zich tijdens de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen. En ook de tweestrijd tussen Emmanuel Macron en Marine Le Pen kan niet iedereen bekoren. Het debat van woensdagavond werd door ongeveer 15,6 miljoen kijkers gevolgd. Dat was goed voor een kijkcijferaandeel van een kleine 68 procent van het totale televisieaanbod, maar desalniettemin het laagste aantal sinds het begin van zulke debatten in 1974, toen 25 miljoen toeschouwers het debat tussen Giscard d’Estaing en François Mitterand volgden. In 2017 bekeken nog 16,5 miljoen mensen het duel tussen Macron en Le Pen.
Het debat zelf duurde maar liefst twee uur en vijftig minuten en werd vrijwel meteen na de start redelijk technisch van aard, wanneer beide kandidaten elkaar bekampten met koopkracht- en tewerkstellingscijfers. Volgens heel wat Fransen waren de acht aangestipte thema’s te veel om op een avond de behappen, anderen toonden zich evenwel tevreden over de inhoudelijke diepgang in tijden waarin sommige politici niet verder komen dan 280 tekens op Twitter.
Ondanks de fundamentele inhoudelijke verschillen lijkt het erop dat geen van de twee kandidaten de doorsnee Fransman kan bekoren – ook al behaalden de twee in de eerste ronde hogere scores dan vijf jaar geleden. Net zoals vandaag wees toen ongeveer 45 procent van de Fransen Marine Le Pen toen als potentieel staatshoofd af. Bij Macron bedraagt dat aandeel intussen ook 41 procent, 12 procentpunt meer dan in 2017. Vanuit die optiek is het maar de vraag of het debat de dynamieken naar aanloop van komende zondag nog indringend zal wijzigen.
Juist of fout?
C’est faux. Elf keer beschuldigden beide kandidaten elkaar op die manier ervan de waarheid niet te vertellen; Macron verweet Le Pen een ‘leugen’ over de rol van het Franse parlement bij een eventuele grondwetswijziging, Le Pen noemde Macron tweemaal ‘oneerlijk’ wanneer die over de Russische financiering van het Le Pens partij Rassemblement National begon.
Voldoende reden voor Franse media om de uitspraken van beide kandidaten onder het vergrootglas te leggen. Volgens France Info, dat twaalf uitspraken onder de loep nam, sprak Macron steeds de volledige waarheid terwijl Le Pen dat enkel deels en eenmaal niet deed. Sud-Ouest, het op twee na grootste Franse regionale dagblad, komt min of meer tot dezelfde conclusie.
Le Touquet
Wanneer het over klimaat ging, verweet Le Pen de president ‘overal aan de kust windmolens te willen plaatsen, buiten in Le Touquet’. Vrijwel meteen gingen toeschouwers op Google in grote getale op zoek naar het dorpje, zo blijkt uit zoektermanalyses.
Vanwaar de vermelding van dat specifieke dorp? Het kustdorpje aan de Opaalkust in noordwest-Frankrijk, voluit Le Touquet-Paris Plage, staat met haar eigen luchthaven, peperdure hotels en groot golfterrein bekend als een mondaine badplaats.
Bij de eerste rond behaalde de Franse president er 55,78 procent van de stemmen, terwijl Le Pen er op slechts 10,67 procent mocht rekenen. Dat ligt niet alleen aan de economische klasse van de inwoners. In het bewuste dorp staat ook het tweede verblijf van de Macrons, namelijk Villa Monéjan, dat Macrons vrouw Brigitte van haar ouders erfde. Bij verkiezingen gaat het echtpaar ook naar het bewuste dorp om er hun stem uit te brengen.
‘Arrogantie’
Om dichter bij de burger te staan na de protesten van de gele hesjes trok Macron enkele jaren geleden het land door om met de lokale bevolking in gesprek te gaan. De Franse president is er volgens velen evenwel niet in geslaagd om zijn hooghartige imago van zich af te schudden. ‘U bent arrogant, minachtend en cynisch’, zei een man vorige week in de straten van het Oost-Franse dorpje Châtenois tegen Macron. ‘Ben je gek of zo?’, antwoordde Macron wanneer de man in kwestie Macrons ziekenhuisbeleid op de korrel nam.
Tijdens het debat moest Macron dat beeld dus vermijden, al verscheen er geregeld een lach of een ironische frons op Macrons gelaat. Meer dan Le Pen onderbrak Macron zijn gesprekspartner. Desalniettemin trachtte het Franse staatshoofd met momenten het imago te keren. Geen enkele keer nam Macron het woord ‘extreem’ of ‘radicaal’ in de mond om Le Pen te delegitimeren. Bovendien opende Macron zijn slotwoord met een bedanking aan het adres van Le Pen. ‘Ik dank u, mevrouw Le Pen, voor het debat dat we hadden. (…) Ik bestrijd uw ideeën, uw partij, haar geschiedenis en haar politieke positionering, maar ik respecteer u als persoon’, klonk het. Desalniettemin blijkt uit een peiling dat 50 procent van de toeschouwers Macron ‘arrogant’ vonden.
Bij Le Pen bedraagt dat aandeel slechts tien procent. Ook Le Pen, die donderdag beweerde dat ze opnieuw tegenover een ‘minachtende en arrogante’ Macron zat, moest op haar overkomen letten. In 2017 geraakte ze zichtbaar in de problemen wanneer ze door Macron inhoudelijk werd overklast. Le Pen is al een tijdlang bezig om de scherpe randjes – al is dat vaak kosmetisch en louter communicatief van aard – van haar imago te vijlen. Ze had zichtbaar geoefend. Ook wanneer Macron inhoudelijk aan het langste eind leek te trekken, kwam ze talig noch vormelijk in de problemen.
Winnaar of verliezer?
Wie er het debat heeft gewonnen of verloren, is voer voor discussie. De teneur in de Franse kranten luidt dat Le Pen er vormelijk beter uitkwam, maar Macron inhoudelijk aan het langste eind trok. Volgens een peiling in opdracht van Les Echos vond 41 procent van de toeschouwers Macron overtuigend, terwijl 31 procent Le Pen de sterkste van de twee vond. 27 procent meent dat geen van beide kandidaten aan het langste eind trokken.
Volgens een andere peiling van nieuwszender BFMTV en het tijdsschrift L’Express vond 59 procent van de toeschouwers Macron overtuigender, tegenover 39 procent voor Le Pen. Daarbij is het vooral uitkijken naar zij die tijdens de eerste ronde hebben gestemd voor de radicaal-linkse kandidaat Jean-Luc Mélenchon, die met 21,95 procent van de stemmen net naast de finale greep. Van dat electoraat, zo blijkt uit de rondvraag, vond 61 procent Macron overtuigender en 36 procent Le Pen.
Vanuit die optiek meent Jean-François Doridot, directeur van het peilingbureau Ipsos Public Affairs, dat Le Pen er niet echt in geslaagd is haar basis te verbreden. ‘Wij hadden de indruk dat Marine Le Pen zich meer tot haar eigen electoraat richtte dan tot dat van Mélenchon of zelfs tot dat van de onthouders’, klinkt het bij France Info.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
