Dit zijn drie mogelijke scenario’s na zes maanden regering-Wilmès II

‘Uiterlijk binnen zes maanden’ zal premier Sophie Wilmès het parlement opnieuw om vertrouwen vragen. Tegelijk is het de bedoeling ‘om op termijn een federale regering te vormen die beschikt over een meerderheid’. Dit zijn drie mogelijke scenario’s voor de tweede vertrouwensstemming.

Het had heel wat voeten in de aarde, maar eerste minister Sophie Wilmès (MR) zal donderdag dan toch het vertrouwen vragen aan de Kamer. Vanaf ze dat vertrouwen krijgt, is haar regering echt vertrokken om met volheid van bevoegdheid te werken. De volmachten die het parlement haar daarna zal toekennen, zullen een turbo zetten op haar daadkracht om de coronacrisis te bestrijden.

Tijdens een surreële plenaire vergadering, waar enkel de vicepremiers en de fractievoorzitters aanwezig waren, kondigde Wilmès aan dat ze ‘uiterlijk binnen zes maanden’ opnieuw het vertrouwen zal vragen. Tegen het einde van september hoopt ze dat de coronacrisis grotendeels bedwongen is. Tegelijk drukte ze haar hoop uit om ‘op termijn’ een federale regering te vormen ‘die beschikt over een meerderheid voor een globaal en positief project voor ons land’.

Wat er precies zal gebeuren binnen een halfjaar blijft zo koffiedik kijken. Er zijn in ieder geval drie mogelijke scenario’s.

1. Wilmès vraagt het vertrouwen, maar krijgt het niet

De oppositie verwerpt de vraag van de premier en stemt tegen de motie van vertrouwen. De regering-Wilmès II verliest zo haar legitimiteit in de Kamer. Maar wat gebeurt er dan? ‘Daarover bestaat discussie binnen het grondwettelijk recht’, zegt grondwetspecialist Toon Moonen (UGent). Volgens sommigen blijft de regering gewoon zitten, maar verzeilt ze in de zogenaamde ‘voorzichtige zaken’. In principe moet de regering binnen een beperkte periode het vertrouwen opnieuw zien te herstellen, bijvoorbeeld met nieuw beleid. Het is dus níet zo dat de regering dan opnieuw automatisch in lopende zaken belandt of dat Wilmès haar ontslag moet aanbieden bij de koning.

Al vindt Moonen dat er argumenten zijn om te stellen dat een regering zonder vertrouwen wel degelijk in lopende zaken is. Aangezien Wilmès dat ook zo aankondigt, gaat hij ervan uit dat ze het zo zal interpreteren. ‘Alleen heeft die situatie zich nooit echt gesteld’, zegt Moonen. We begeven ons dus op onbekend terrein.

2. Wilmès vraagt het vertrouwen en krijgt het (al dan niet dankzij onthoudingen)

Wat als de coronacrisis en de economische naweeën ervan nog niet zijn verteerd? N-VA-fractieleider Peter De Roover noemde de huidige termijn van een halfjaar al ‘arbitrair’. Het kan dus perfect dat (een deel van) de oppositie verkiest om Wilmès in het zadel te houden.

Dat kan ook doordat de oppositie ervoor kiest om zich te onthouden bij een nieuwe vertrouwensstemming. Een gewone meerderheid volstaat immers om het vertrouwen te geven. Dat betekent dat er meer ja- dan nee-stemmen moeten zijn. ‘De laatste regering die kon voortdoen dankzij onthoudingen vanuit de oppositie is die van Leo Tindemans (CVP) in 1974’, zegt Moonen.

3. De regering-Wilmès breidt uit of transformeert (al dan niet met een nieuwe premier)

‘Het globaal en positief project’ van Wilmès krijgt vorm en een nieuwe ploeg komt aan de macht. In theorie kunnen PS en N-VA een nieuwe poging doen om samen in een regering te stappen, al dan niet met een nieuwe eerste minister die het vertrouwen vraagt. Maar N-VA (en een deel van de CD&V) vreest eerder dat het dan tot een zogenaamde ‘vivaldisering’ komt. De huidige coalitie wordt aangevuld met socialisten, groenen en/of CDH en Défi. Dan zal moeten blijken of het verzet van CD&V-voorzitter Joachim Coens overeind blijft en of de nieuwe Open VLD-voorzitter de Vivaldi-coalitie genegen is.