‘De particratie slorpte nagenoeg het hele Vlaams-nationalisme op om prompt de essentie ervan overboord te gooien’

‘Naar Vlaanderen kijken is turen in kermisspiegels’, schrijft Johan Velghe van Vlinks.

‘Ieder mens is in zijn onbewuste een vreemde voor zichzelf’. Is het de mens of is het de vreemde in hem/haar die het zo vaak nodig vindt om nog een ‘maar’ na de komma te laten volgen, wanneer racisme afgewezen wordt. ‘Ik ben geen racist, maar…’ De freudiaanse ‘vreemde’ splitst gelijktijdig Vlamingen op in vijandgroepen. En dat terwijl steeds duidelijker wordt dat wat ‘we’ – gewenteld in mythes en slachtofferbeklag – zelf doen, niet resulteert in meer en beter Vlaanderen.

De mens kijkt in de spiegel en ziet zijn realiteit. De ‘vreemde voor zichzelf’ ziet alleen belagers van het eigen groot gelijk. De N-VA kijkt in de spiegel op zoek naar de verloren 400.000 kiezers, het Vlaams Belang ageert alsof de partij al de grootste van het land is. Ze verliezen uit het oog dat ze voor holle en bolle spiegels staan. Het spiegelpaleis op de kermis is altijd al een bron van leedvermaak over de optische vervorming van het gezelschap waarin men vertoeft. Van het vervormen (veralgemenen, interpreteren) van de realiteit houden partijen. V-partijen vormen niet de uitzondering op de regel. Partijen, zeg maar de particratie, slorpten quasi geheel en al het Vlaams-nationalisme op om prompt (alweer) de essentie ervan overboord te gooien: emancipatie voor allen en iedereen. Zich etnisch profileren, het tegenovergestelde van het bevrijdend nationalisme, neemt daarentegen toe.

Ondertussen worden wachtlijsten geminimaliseerd of in het beste geval zuchtend en voorzien van een ‘ja, maar’-uitleg aangepakt. De PS wordt jarenlang beledigd en een weigering om samen scheep te gaan in een federale regering wordt bestempeld als onbegrijpelijk. Corona wordt een herinnering aan veel te veel doden in onder Vlaamse bevoegdheid vallende woonzorgcentra, aan gebrekkige coördinatie, aan 10% inkomensverlies voor een kwart van de gezinnen… Wekenlang wachtten de alom in Vlaanderen actieve ouderenverenigingen op het voorgehouden corona-exitcharter. ‘Schat zelf je risico in’ is het magere ordewoord. Alsof senioren daarnaar niet handelen. Water- en groentekort, onleefbaar leefloon, hardnekkige kinderarmoede, vooruitschuiven van klimaataanpak… En ondertussen blijven onze partijen defileren in het spiegelpaleis.

Waar is de vooruitstrevendheid gebleven en het in de praktijk brengen van de verlichtingsidealen door zij die zich de erfenis van 190 jaar Vlaamse beweging en goed honderd jaar Vlaams-nationalisme toe-eigenen? Of is het recupereren in een lokroep van luister naar mijn woorden, maar zie niet naar mijn daden? Net als de reactie van het Belgische bestel en establishment op de gerechtvaardigde eisen van de Vlaamse beweging steeds opnieuw ’too little, too late’ bleek en nog blijkt, hanteren de V-partijen – de ene al wat meer dan de andere – hetzelfde funeste manoeuvre, of het nu over de klimaatzaak gaat, mobiliteit, herverdeling… tot het racisme- en discriminatiedebat en het tot ‘beeldenstorm’ opgefokte afscheid als publiek figuur van Leopold II toe. Zedig wordt gezwegen over eerdere beloften en nog harder de kaken op elkaar gehouden over het niet nakomen ervan.

Waar is de tolerantie gebleven? De ‘godsvrede’ van de IJzeridealen en het pluralisme waarvan de op 12 juli eerstkomend honderd jaar geleden door Antwerps politiegeweld vermoorde 20-jarige Herman van den Reeck in woord én daad getuigde als communist en flamingant? Op sociale media is het gesprek gereduceerd tot vulgaire verwijten, waarvan ‘verrader’ nog het minst onbeleefd oogt.

Het kapen van de invulling van identiteit is een hebbelijkheid, zo niet een erfzonde van het Vlaams-nationalisme geworden. Hoe strenger in de leer, zeg maar rechtser, hoe beklemmender. Het recent overlijden van oud VMO-leider Xavier Buisseret liet website ReactNieuws schrijven dat Buisseret in 1973 deel uitmaakte van de groep VMO-ers die het lichaam van ‘de grote Vlaams-nationale voorman Cyriel Verschaeve’ ophaalden in Oostenrijk. Intriest om daar bij de passage in het spiegelpaleis te kunnen mee lachen.

‘Ik leerde Vlaanderen onder meer te omarmen door naar garnalenvissers te paard te kijken in Oostduinkerke’, schreef Assita Kanko, europarlementslid voor N-VA, deze week in haar column in De Standaard. Het ruikt niet alleen naar de zee, maar nog meer naar geëngageerde belangstelling, naar vrijheid en democratie. Vrijheid sluit niemand uit. Democratie is een hefboom voor iedereen. Omarmen om omarmd te worden. Neoliberalisme net als het zwart-witbetoog tegen diversiteit en integratie hollen het Vlaams-nationalisme uit. Enkel holle en bolle karikaturen resten.

Een maximale invulling van Vlaamse autonomie is én permanent werken aan emancipatie én aan het leggen van het zwaartepunt van de democratie bij de bevolking, niet langer bij de particratie. Het Franse burgerparlement dat zopas een eerste reeks klimaataanbevelingen formuleerde kan een baanbreker zijn. Het betekent niet noodzakelijk dat partijen harakiri dienen te plegen. Zich oriënteren op een solidaire samenleving betekent al een hele ommezwaai.

Het spiegelpaleis mag de deuren sluiten. Een gewone spiegel volstaat.