De klimaatwet is op sterven na dood

De kans dat de kamperende klimaatactivisten hun zin krijgen is zeer klein. Hoewel premier Charles Michel (MR) dan toch instemt met een grondwetswijziging, zijn de voorstanders voor een klimaatwet in het parlement simpelweg met te weinig.

‘Wanneer artikel 7bis niet wordt gewijzigd om de klimaatwet mogelijk te maken, dan hebben we voor de komende vijf jaar geen optie meer op die klimaatwet.’ Het was Greenpeace-woordvoerder Joeri Thijs die de vinger op wonde legde. Met de actie Occupy for Climate, waarbij organisaties als Greenpeace, maar ook Anuna De Wever en Kyra Gantois, de Wetstraat kortstondig bezetten, willen de activisten de hoogdringendheid van de parlementaire agenda benadrukken.

In de Kamer vindt dinsdag namelijk de bespreking plaats van het befaamde artikel 7bis. Dan moeten de partijen finaal kleur bekennen.

Waarover gaat het? Eigenlijk moeten we enkele weken terug in de tijd gaan. Begin februari dienen de groene partijen de ‘bijzondere klimaatwet’ in. Ze wilden zo tegemoetkomen aan de verzuchtingen van de klimaatspijbelaars, die dan al wekenlang de straten overspoelen. De tekst zelf is opgesteld door academici en moet de hele kwestie zo depolitiseren en laten stoelen op wetenschappelijk onderzoek. ‘Laat ons de tekst goedkeuren die door wetenschappers is geschreven, zodanig dat er ook geen ideologisch debat meer over hoeft te zijn’, verklaarde Groen-voorzitter Meyrem Almaci.

Het gaat hoe dan ook om een bijzondere wet. De gevolgen voor de staatsstructuur zijn zo verstrekkend dat er een tweederdemeerderheid nodig is in het parlement en een meerderheid in elke taalgroep. Enerzijds staat de tekst bol van klimaatdoelstellingen, anderzijds vraagt het de oprichting van tal van nieuwe instellingen, zoals een Interfederaal Klimaatagentschap en een Permanent Onafhankelijk Klimaatexpertencomité.

Het noopte Kamerleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters (Vuye&Wouters) tot de boutade dat de bijzondere klimaatwet eigenlijk neerkwam op ‘een zevende staatshervorming’.

Doorspoelen naar begin deze maand. De Raad van State komt met een uiterst kritisch advies over de klimaatwet van de experten. Zo zou de tekst de bevoegdheidsverdeling tussen de verschillende overheden niet respecteren.

Die kritiek bracht de academici tot een volgend voorstel: wijzig artikel 7bis van de Grondwet. Dat artikel luidt vandaag als volgt: ‘Bij de uitoefening van hun respectieve bevoegdheden streven de federale Staat, de gemeenschappen en de gewesten de doelstellingen na van een duurzame ontwikkeling in haar sociale, economische en milieu-gebonden aspecten, rekening houdend met de solidariteit tussen de generaties.’

Door aan die passage te morrelen, hopen de voorstanders van de klimaatwet tegemoet te komen aan de verzuchtingen van de Raad van State en die van andere critici. Groen, Ecolo, SP.A, PS, PVDA, Défi en CDH hadden daarom formeel voorgesteld om de passage te herzien.

Zij stellen voor om het artikel met deze tekst aan te vullen: Zij (het federale niveau, de gemeenschappen en de gewesten, nvdr.) werken inzonderheid samen aan een doeltreffend klimaatbeleid overeenkomstig de doelstellingen, beginselen en modaliteiten vastgesteld bij een wet aangenomen met de meerderheid bepaald in artikel 4, laatste lid.’

Die ‘wet’ doelt dus op de bijzondere klimaatwet. Op die manier hopen de partijen de klimaatdoelstellingen voorgoed te koppelen aan de Grondwet.

Doos van Pandora

Maar zoals het lijstje van partijen al doet vermoeden, zijn de voorstanders aan Vlaamse zijde niet in de meerderheid. N-VA, CD&V en Open VLD, de drie Vlaamse partijen van de voormalige Zweedse coalitie, zijn gewoonweg tegen.

MR, die de eerste klimaatwet nota bene mee ondertekende, stond na verloop van tijd veel kritischer tegenover de tekst. Premier Charles Michel wilde maandagochtend een wijziging van artikel 7bis niet helemaal uitsluiten. ‘We zijn bereid om vooruit te gaan wat betreft het klimaat’, klonk het enigszins enigmatisch op RTBF.

Na het partijbureau van MR kwam er dan toch witte rook: de partij wil meewerken met de oppositiepartijen. ‘We zullen de herziening van artikel 7bis steunen. We blijven geloven dat een efficiënte samenwerking tussen de verschillende regeringen van essentieel belang is. We geloven op die manier het debat snel te kunnen concentreren op concrete maatregelen’, aldus federaal fractieleider David Clarinval.

Toch is Michel, sinds kort ook formeel de voorzitter van MR, zeer beducht voor grondwetswijzigingen. In de discussie rond het openstellen van grondwetsartikelen, vergelijkt de partij het mechanisme met het ‘openen van de doos van Pandora’. De Franstalige liberalen willen korte metten maken met het beeld dat ze in de zak zitten van N-VA, de partij die letterlijk alle grondwetsartikelen wil openstellen. In Franstalig België leeft de vrees dat het openstellen van één artikel kan leiden tot een cascade aan communautaire verzuchtingen.

Hoe dan ook is dit verhaal nog lang niet ten einde. Want zelfs als de wijziging van artikel 7bis in de commissie wordt goedgekeurd, en zélfs als het artikel daadwerkelijk wordt aangepast (met een onwaarschijnlijke tweederdemeerderheid in Kamer en Senaat), dan nog moet die aparte bijzondere klimaatwet een tweederdemeerderheid vinden in het voltallige parlement én een meerderheid in elke taalgroep. De eerstvolgende stemming hierover vindt volgens de huidige planning woensdag al plaats.

In de huidige samenstelling ligt een goedkeuring echter enorm moeilijk, want om aan die bijzondere meerderheid van honderd Kamerzetels te komen, zijn de stemmen van CD&V en Open VLD onontbeerlijk. Bovendien lijkt dat ook in een volgende legislatuur politieke fictie. In de laatste peiling van Het Laatste Nieuws, VTM Nieuws, RTL TVI en Le Soir, halen de tegenstanders nog altijd 66,2 procent van de stemmen. Dat wordt dus een bijzonder harde noot om kraken.

Dinsdag beslist de Kamer dus in theorie of er ‘de komende vijf jaar geen optie meer is op die klimaatwet’ – in de woorden van Greenpeace. In de praktijk blijkt dat de bijzondere klimaatwet op sterven na dood is.