‘De Europese lobby’s gaan over meer dan paarden- en koehandel’

‘De heisa rond Europees parlementslid Hilde Vautmans (Open VLD) en ‘haar’ MEP Horse Group, een informele groep europarlementariërs die al jaren lobbyen voor de paardensector, is terecht’, schrijven Olivier Hoedeman en Hans Vanscharen. ‘Dat europarlementsleden zelf lobbyen voor de paardensector zegt vooral iets over vreemde politieke prioriteiten en een gebrek aan transparantie.’

De heisa rond Europees parlementslid Hilde Vautmans (Open VLD) en ‘haar’ MEP Horse Group, een informele groep europarlementariërs die al jaren lobbyen voor de paardensector, is terecht. Dat europarlementsleden zelf lobbyen voor de paardensector zegt vooral iets over vreemde politieke prioriteiten en een gebrek aan transparantie.

Dikke Freddy, alias voor schrijver Erik Vlaminck, had de ware bedoelingen van Vautmans op ironische wijze in de smiezen: de door haar bejubelde BTW-verlaging tot 6 procent op de verkoop van paarden moest er immers komen om “ons land onafhankelijk te maken van de import van olie uit oorlogszuchtige landen,” en dus woon-werkverkeer per paard, bedrijfspaarden en pakjesbedrijven die met paard en kar de marchandise bezorgen, incluis. De vermakelijke lectuur van Dikke Freddy op de website sociaal.net, neemt bepaald niet weg dat de strapatsen van Vautmans wel degelijk problematisch en helaas niet uitzonderlijk zijn.

Extra pijnlijk voor Belgische politici was dat terwijl Vautmans jubelde dat na jaren lobbyen de BTW op paardenverkoop op een Europese lijst voor lagere BTW-tarieven zou komen, bleek dat de Belgische overheid een BTW-verlaging op fietsen niet zag zitten. Klimaaturgentie, energiecrisis, IPCC-rapport, iemand? Of moet ook Dikke Freddy zich inderdaad te paard gaan verplaatsen?

De tweet van Europarlementariër Vautmans kreeg terecht bakken kritiek: in een tijd waarin grote delen van de bevolking zich grote zorgen maken over de prijs van energie, voedsel en andere benodigdheden, is het nogal provocerend om een mogelijke BTW-verlaging voor paardeneigenaren (een over het algemeen bevoorrechte groep) te vieren.

Vautmans tweet verwees naar haar rol als voorzitter van de MEP Horse Group, die heeft gelobbyd voor de BTW-verlaging. Dit leidde tot veel creatieve grappen en memes over paarden op Twitter, maar zorgde ook voor opgetrokken wenkbrauwen: het bestaan van een lobbygroep parlementsleden en de paardensector samenbrengt, kwam voor de meesten als een verrassing. Vele commentatoren vroegen zich af wat de prioriteiten voor europarlementariërs zijn in Brussel.

Het was volkomen terecht dat politiek commentator Bart Eeckhout “de mogelijke btw-verlaging op paarden een gênante illustratie van lobbycratie, zelfbediening, toondoofheid en slecht bestuur” noemde.

Koehandel

Helaas is de lobby voor paardenhandel – of moeten we zeggen “koehandel”? – geen uitzondering. De MEP Horse Group is slechts één voorbeeld van tientallen van dergelijke informele MEP-industriegroepen, waarvan er vele zeer problematisch zijn omdat ze puur dienen als instrument in het lobbyen door machtige private belangen. Sommige van deze groeperingen bieden de bedrijfslobbies een permanente en bevoorrechte groep van politieke bondgenoten in het parlement, terwijl andere een gemakkelijke manier bieden om een grotere groep EP-leden te belobbyen.

Reeds een decennium geleden publiceerde CEO een snapshotanalyse van 15 Europarlementariërs-industriële fora, met de waarschuwing dat er mogelijk nog een onbekend aantal andere fora bestaat. Dit onderzoek “Lobbyen onder de radar” toonde aan hoe deze partij-overschrijdende groepen sterk werden gedomineerd door bedrijfsbelangen, en fungeerden als niet-officiële lobby-platformen door de industrie, met een volkomen gebrek aan transparantie.

Enkele voorbeelden van dergelijke onofficiële lobbystructuren die in en rond het Europees Parlement actief zijn: het European Energy Forum (gecontroleerd door olie-, gas- en kernenergiebedrijven), het European Parliamentary Financial Services Forum (waarin megabanken zoals Deutsche Bank en Goldman Sachs zich mengen met Europarlementariërs) en de Beer Club van het Europees Parlement (een vehikel voor bierproducenten, die in het Europees Parlement actief zijn om ‘vervelende’ gezondheids- en voedingsetiketten op hun producten te ontmoedigen). Dat laatste voorbeeld is minder gezellig dan het lijkt: volgens Amerikaans onderzoek is de internationale biermarkt hyper-geconcentreerd en hebben slechts 4 multinationals zo goed als de helft van de mondiale bierhandel in handen.

Potjes op het vuur

Sinds december 2019 werd ook het nieuwe European Food Forum (EFF) opgericht, een informeel en bont allegaartje van adviseurs en lobbyisten die werken voor de agrochemische en voedingsmiddelenindustrie. Ze waren er als de kippen bij om zich aan te sluiten bij dit “Europees Voedselforum”, waar Europarlementariërs en -industriëlen op informele wijze van gedachten wisselen, maar waarvan de transparantie ook niet je dat is.

Op 10 december 2019 – precies op dezelfde dag dat EC-voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie de Green Deal-ambities van de nieuwe Europese Commissie aankondigde (waaronder de Farm to Fork-strategie) – was er een receptie voor de lancering van een nieuw MEP-industrieforum het European Food Forum (EFF) in het Europees Parlement. Ondermeer de pesticidenlobby ECPA (European Crop Protection Association, nu Croplife geheten), de voedingslobby FoodDrinkEurope, de producenten van suikerhoudende dranken UNESDA, de chemische lobby CEFIC (European Chemical Industry Council), en verschillende multinationals zoals Coca Cola en Cargill, hebben zich allemaal aangesloten bij het EFF: in totaal 25 belangrijke spelers uit de bedrijfswereld. En geen enkele organisatie uit het maatschappelijk middenveld.

Nochtans, volgens zijn website is het Europees Voedselforum een “onafhankelijk, politiek geleid, onpartijdig forum dat wordt geleid en bestuurd door onze verkozen leden van het Europees Parlement en dat tot doel heeft een open dialoog over duurzame voedselsystemen te bevorderen tussen beleidsmakers, actoren uit de voedselvoorzieningsketen, organisaties uit het maatschappelijk middenveld, de onderzoekswereld en de academische wereld, en andere overheidsinstellingen”. Het forum is in feite opgezet door een professionele lobbyconsultant ter ondersteuning van enkele particuliere bedrijven, Luciana Ciani van 2ThePointConsulting die directeur is van EFF.

In tijden waarop de Europese instellingen forse groene ambities prediken omtrent groener energie en landbouwbeleid, is het best handig als je één-op-één gesprekken kunt voeren met politici van zowat alle politieke families zonder al teveel pottenkijkers. Sinds de aankondiging van de zogenaamde ‘boer-tot-bord-strategie’ door de Europese Commissie nu twee jaar geleden is de lobby-strategie van de agrochemische industrie dan ook geweest om de duurzame doelstellingen officieel te omarmen, maar ze achter de schermen te bestrijden, verzwakken of vertragen.

Al deze en andere fora voor Europarlementariërs en de industrie werden door een Brusselse lobbyist gekwalificeerd als een grote tijdsbesparing: “In plaats van naar één parlementslid tegelijk te gaan, kunnen we een hele groep tegelijk raken met onze argumenten.” Voormalig Commissievoorzitter Jose-Manuel Barroso beschreef op een cocktailbijeenkomst van zo’n groep hoe deze “fora belangrijke Europese economische belangen vertegenwoordigen. Het is onze plicht om naar de verschillende economische sectoren te luisteren, want het zijn deze sectoren die voor banen in Europa zorgen”. Een steunbetuiging op hoog niveau voor deze ondoorzichtige industrie-lobbying vehikels. Barroso ging na zijn Europese top-job werken voor Goldman Sachs.

In het verleden waren veel van deze MEP-industriefora zeer ondoorzichtig, wat heeft geleid tot aanscherping van de regels van het EU-lobbytransparantieregister. Onofficiële groeperingen zoals vermeld zijn sinds enkele jaren verplicht om zich aan te sluiten bij het Transparantieregister en hun lidmaatschap en financiële informatie openbaar te maken. Tegen deze achtergrond is het daarom verbazingwekkend dat MEP Vautman’s MEP Horse Group hier niet is geregistreerd. Wat haar juichende tweet over haar lobbyoverwinning alleen nog maar meer “tenenkrommend” maakt.

Er bestaan naast al deze officieuze groepen ook 27 officiële Intergroups, die vaak nobele doelen nastreven en die meestal opereren zonder enige rol voor lobbygroepen uit de industrie, hoewel ook daar de bestaande regels niet altijd worden toegepast.

Intussen heeft CEO een officiële klacht ingediend bij het EU Transparantieregister omdat de MEP Horse Group zich daar niet heeft aangemeld.

Olivier Hoedeman en Hans van Scharen zijn onderzoekers bij lobbywaakhond Corporate Europe Observatory.