Wiskundekennis en vooral leesvaardigheid van Vlaamse leerlingen blijft achteruitgaan

Vlaamse leerlingen van 15 jaar scoren wel nog steeds beter dan hun Frans- en Duitstalige collega’s, maar hun kennis van wiskunde en wetenschappen en vooral hun leesvaardigheid blijft achteruitgaan. Dat blijkt uit het driejaarlijkse PISA-onderzoek.

Vlaanderen gaat achteruit op vlak van de drie competenties: wiskunde, lezen en wetenschappen. Zo daalde de gemiddelde score voor lezen van 511 naar 502 punten, die voor wiskunde van 521 naar 518 en die voor wetenschappen van 515 naar 510. Aan Franstalige kant worden de competenties op vlak van lezen, wetenschappen en wiskunde wel beter. Voor wiskunde eindigen de Franstaligen met 495 punten zelfs voor het eerst boven het gemiddelde van de OESO (489).

Het verschil tussen de zwakste en de sterkste leerlingen in Vlaanderen is groter dan het gemiddelde in de OESO-landen. Bij de leesvaardigheid is er bijvoorbeeld een verschil van 275 punten tussen de score van de beste 10 procent (633 punten) en de slechtste 10 procent (359 punten), tegenover een verschil van 260 punten in de OESO.

Uit het onderzoek blijkt onder meer dat de socio-culturele status van een leerling een aanzienlijke impact heeft op zijn schoolprestaties. Zo wordt in Vlaanderen de variantie in bijvoorbeeld de leesprestatie voor 17,3 procent bepaald wordt door de economische, sociale en culturele status (de ESCS-index) van de leerling. Dat is meer dan het gemiddelde in de OESO-landen van 11,9 procent. De index wordt onder meer bepaald door het beroep en het opleidingsniveau van de ouders en de hoeveelheid ‘educatieve middelen’ die een gezin bezit, zoals boeken.

China beste leerling

De Aziatische landen scoren voor deze editie van het onderzoek bijzonder goed op leesvaardigheden, maar doen het ook goed in wetenschappen en wiskunde. Vier Chinese steden en provincies (Peking, Shanghai, Jiangsu, Zhejiang) staan bovenaan de lijst, gevolgd door Singapore, Macao (China) en Hongkong, Estland en Canada. ‘In veel Aziatische landen is onderwijs voor kinderen de eerste prioriteit. Leraren volgen er kwaliteitstrainingen en er wordt geïnvesteerd in instellingen in moeilijkheden’, zegt Eric Charbonnier, OESO-specialist in onderwijs en opleiding.

In Zuid-Korea, dat ook goed gerangschikt staat, ‘zijn leraren zeer gewaardeerd in de samenleving en hun salaris is erg aantrekkelijk’. Verschillende landen hebben een aanzienlijke vooruitgang geboekt in vergelijking met de vorige publicatie, zoals Estland, Polen of Portugal. Volgens de OESO hebben die landen speciale inspanningen geleverd voor de opleiding van leraren en de verbetering van het beroep.

Digitalisering en smartphone

De educatieve behoeften van 15-jarigen zijn ‘fundamenteel veranderd’, zegt het rapport. De komst van de smartphone heeft de manier veranderd waarop mensen informatie lezen en uitwisselen. Digitalisering heeft gezorgd voor de opkomst van nieuwe vormen van teksten. ‘In het verleden konden studenten duidelijke antwoorden op hun vragen vinden in door de overheid goedgekeurde leerboeken die ze konden vertrouwen.

Vandaag vinden ze honderdduizenden antwoorden online, en het is aan hen om te ontrafelen wat waarheid is en wat dat niet is’, zegt het rapport. ‘Kunstmatige intelligentie zal zowel goede als slechte ideeën versterken (…) Dit is de reden waarom onderwijs in de toekomst niet alleen betekent het onderwijzen van de bevolking, maar ook hen helpen een betrouwbaar kompas te ontwikkelen waarmee ze kunnen navigeren door een steeds complexere, dubbelzinnige en veranderende wereld’, aldus nog het rapport.

GO! onderwijs bezorgd over de groeiende kloof tussen top- en laagpresteerders

Het gemeenschapsonderwijs GO! is bezorgd over de groeiende kloof tussen top- en laagpresteerders. Dat zegt het GO! dinsdag in een reactie op het PISA-rapport. Uit dat rapport blijkt dat de Vlaamse leerlingen minder goed presteren op leesvaardigheid, wiskunde en wetenschap dan drie jaar geleden, en dat de kloof tussen top- en laagpresteerders dus groter wordt.

‘Uiteraard zullen we met deze resultaten verder aan de slag gaan. Na de vorige rapporten hebben we reeds initiatieven genomen, maar het vergt tijd om hiervan de effecten te zien’, zegt Raymonda Verdyck, afgevaardigd bestuurder van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap hierover. ‘Na signalen uit eerder onderzoek zetten we al enkele jaren in op wetenschappelijk onderbouwde methodes om leesvaardigheid, wiskunde en wetenschappen te versterken.’

Het GO! wil nog meer zijn schouders zetten onder het realiseren van kwaliteitsvol onderwijs. ‘Enerzijds moeten we bewaken dat we de zogenaamde ’toppresteerders’ blijven versterken. Maar onze grote bezorgdheid gaat uit naar de groeiende kloof tussen ’toppresteerders’ en ‘laagpresteerders’. We verwachten dat de verlaging van de leerplicht van zes naar vijf jaar een stap in de goede richting betekent’, benadrukt Verdyck.

Katholiek onderwijs: ‘Thermometer wijst koorts aan’

De thermometer wijst koorts aan: we moeten nu de juiste diagnose stellen en aanpakken. Dat zegt Katholiek Onderwijs Vlaanderen dinsdag in een reactie op de resultaten van het PISA-rapport. Uit dat rapport blijkt dat de Vlaamse leerlingen minder goed scoren op leesvaardigheid, wetenschap en wiskunde dan drie jaar geleden.

De PISA-resultaten zijn een bron bij het bepalen van het onderwijsbeleid, zegt het katholiek onderwijs. ‘PISA meet echter het symptoom, niet de oorzaak. Vandaag kan blijkbaar niemand met zekerheid zeggen wat de precieze redenen zijn voor de dalende trends. De discussie daarover gaat vele kanten op, wat gericht actie ondernemen niet vergemakkelijkt.’

Katholiek Onderwijs Vlaanderen is daarom vragende partij voor een grondige en wetenschappelijke analyse van de oorzaken die leidt tot meer overeenstemming en samen gedragen oplossingen. Belangrijk daarbij is volgens het katholiek onderwijs dat de maatregelen die al genomen zijn – het onderwijs onderging de voorbije jaren enkele ingrijpende hervormingen – doorgezet worden en de inspanningen worden aangehouden.

Katholiek Onderwijs Vlaanderen implementeert momenteel nieuwe en ambitieuze leerplannen in het basisonderwijs en de eerste graad van het secundair onderwijs. ‘De resultaten van de recente inspanningen en hervormingen zullen we pas over enkele jaren in cijfers weerspiegeld zien, maar dat mag ons niet beletten om blijvend werk te maken van onderwijskwaliteit’, zegt Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.