‘Actie is nú nodig, inclusief duidelijke, onverbloemde communicatie en structurele veranderingen in de manier waarop we met water omgaan’, schrijven Ingmar Nopens en Marjolein Vanoppen namens de waterexperts binnen onderzoeksplatform CAPTURE over aankomende watercrisis.
Momenteel zijn alle ogen gericht op de corona-crisis die een zware tol eist op vlak van mensenlevens, het welzijn van de bevolking en ons economisch bestel. Ondertussen blijven we voor een stuk blind voor een crisis die we als maatschappij al jaren (hadden moeten) zien aankomen, namelijk een watercrisis. Er wordt slechts met mondjesmaat over gecommuniceerd terwijl we al even in code geel zijn aanbeland. Eén jaar geleden trokken we al aan de alarmbel, nu is het écht tijd voor actie. Het is ontluisterend te zien hoe weinig er effectief in praktijk gebeurde de voorbije jaren, en dat is een gedeelde verantwoordelijkheid.
Watertekort in Vlaanderen: stond het water ons maar aan de lippen.
Net als vele andere langetermijnuitdagingen, blijft water (te) vaak onder de radar. Tot er op een dag eens echt geen water uit de kraan komt? Actie is nú nodig, inclusief duidelijke, onverbloemde communicatie en structurele veranderingen in de manier waarop we met water omgaan.
De huidige grondwaterstanden zijn even dramatisch als die van vorig jaar en we staan voor de droogste start van het hydrologische zomerseizoen sinds 1901. De afgelopen weken regende het nauwelijks, terwijl dit normaliter de periode is waar de grondwaterreserves dienen te worden aangevuld. Uit buurlanden bereiken ons inmiddels gelijkaardige onheilspellende berichten. Toch zijn deze langen al veel langer bezig met zich voor te bereiden op de droogteproblematiek, en merken ze ook de industriële en maatschappelijke schade.
In Duitsland staat de Rijn historisch laag. In Nederland roepen drinkwatermaatschappijen, waterschappen en natuurorganisaties op tot een noodzakelijke versnelde aanpak van de droogte en zijn nu reeds oppomp-restricties van kracht. Toch zijn deze landen in tegenstelling tot België al veel langer bezig met zich voor te bereiden op de droogteproblematiek. Nederland kent zelfs al meer dan 10 jaar een zogenaamde Delta-commissaris die bevoegd is voor de coördinatie van het regeringsbeleid ten aanzien van wateroverlast maar ook water te kort. We lopen als Vlaanderen het risico om als regio op dit belangrijke gebied een sterke achterstand op te lopen, met ook economische schade tot gevolg.
Al in 2011 werden we geconfronteerd met een zware periode van droogte. Daarna volgde 2017. Ook 2018 en 2019 brachten niet veel beterschap. Op 3 april keurde de Vlaamse regering de Waterbeleidsnota goed voor de periode 2020-2025. Die ziet er op papier veelbelovend uit; een integrale visie, sector-overschrijdende aanpak en lijst van doelstellingen. Nu is het tijd voor een versnelde uitvoering, die samenwerking met de bevolking, industriële partners, in de voedings-, transport- en elektriciteitssector, en andere betrokken actoren vereist.
In de huidige crisistijd zien we dat het overgrote deel van de bevolking openstaat voor gedragsaanpassingen, als het probleem en de gevolgen helder zijn. Die gevolgen zijn niet alleen maatschappelijk van aard, ook de economie heeft hier zwaar onder te lijden. Zo stond het waterpeil van het kanaal Gent-Terneuzen vorige zomer zo laag, dat grote schepen met essentiële grondstoffen hun eindbestemming niet konden bereiken. Elk jaar zonder daadkrachtig en duidelijke aanpak is een verloren jaar, en wordt het probleem alleen maar groter. Daarom roepen wij, vanuit CAPTURE, de verantwoordelijke ministers met aandrang op de visie beschreven in de Waterbeleidsnota snel en efficiënt om te zetten in een concreet beleid. We weten dat achter de schermen veel beweegt, het is nu echter zaak deze bewegingen en ideeën uit de coulissen te halen en samen met de maatschappij over te gaan tot actie.
De nodige actoren (CAPTURE, CIW, VMM, Vlakwa, AquaFlanders,…) zijn daarvoor aanwezig en klaar om de mouwen op te stropen en de handen in elkaar te slaan, maar verdere samenwerking is vereist om de problematiek samen met particuliere en industriële spelers daadkrachtig aan te pakken. We moeten het warm water niet opnieuw uitvinden, met de juiste concrete acties zullen we samen een gigantische impact realiseren door de droogte met een structurele en integrale aanpak het hoofd te bieden. Incrementele aanpassingen alleen zullen niet voldoende zijn.
We hebben in Vlaanderen de kennis in huis om nu ingrijpend te reageren. De (verborgen) maatschappelijke en economische kost van ons watergebruik zal alleen maar verhogen ten gevolge van klimaatverandering en populatiegroei. Net nú zouden we als maatschappij de moed moeten opbrengen om de weg richting een duurzame toekomst te bewandelen. En dit moet, zoals gesteld in de Waterbeleidsnota, over verschillende sectoren heen en op een geïntegreerde manier.
Door prof. Ingmar Nopens en dr. Marjolein Vanoppen vanuit het onderzoeksplatformCAPTURE.
CAPTURE, het ‘centre for advanced process technology for urban resource recovery’, ziet de transitie naar een circulaire economie waarin producten en materialen hun hoogst mogelijke waarde behouden als een grote opportuniteit. De organisatie stelt een geïntegreerde aanpak als doel, zowel op vlak van betrokken stakeholders als van kennis, expertise en infrastructuur. En dat binnen drie pijlers: plastics, water en CO2. Drie kernpartners bundelen hiertoe hun krachten: Universiteit Gent, VITO en Universiteit Antwerpen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier