‘Vierde coronagolf dreigt de hele zorg te ontwrichten, maar het is nog niet te laat’

‘Deze coronagolf is er een van personeelstekort in een sector waar er al te weinig handen waren’, schrijft Leuvens schepen Bieke Verlinden (Vooruit). ‘Zij hebben nog geen enkele pauze gehad. Voor hen is het al bijna twee jaar niet meer ‘normaal’ geweest.’

De coronacijfers gaan de laatste dagen weer hard. In deze golf is het vooral de zorg in de eerste lijn die kreunt. Die eerstelijnszorg is vaak de wachtkamer vóór een ziekenhuisopname of de opvolging erna. De huisartsen, bijvoorbeeld, laten al enkele weken weten dat het voor hen niet meer lukt. Ook zij moeten nu ‘gewone’ zorg beginnen uitstellen. Ze zijn overbevraagd en fungeren vaak als telefooncentrale om info te geven over onduidelijke richtlijnen en testcodes voor mensen die getest moeten worden. Maar ook de kinderdagverblijven, apothekers, voorzieningen voor personen met een beperking, thuiszorg, woonzorgcentra… ze zijn op. De barst dreigt voor hen een breuk te worden, waardoor een cruciale ader van de samenleving zal knappen.

Het virus vindt altijd de kwetsbare plek en circuleert weer sterk in onze samenleving. Nu lijkt het vooral via onze niet-gevaccineerde kinderen te gaan, en van daar verder. Gelukkig zijn we met velen gevaccineerd zodat we veel minder snel in het ziekenhuis belanden. Ook in de zorg raken veel personeelsleden besmet of moeten ze regelmatig in quarantaine in afwachting van een testresultaat. Daar komen nog eens andere, ‘gewone’ infecties (verkoudheden, griep) bij. Veel personeelsleden kampen met langdurige uitval door de stress, angst en vermoeidheid van wat deze mensen sinds maart 2020 aan het presteren zijn. En er is een grote uitstroom van medewerkers naar andere beroepen, zorgende handen die we kwijt zijn doordat hun werk in onze samenleving niet genoeg gewaardeerd wordt.

De uitdaging vandaag is dus niet zozeer de sterfte door het virus, maar wel of er voldoende handen zijn om de mensen die ziek worden te verzorgen zodat ze niet overlijden. Cruciale functies in de samenleving vallen momenteel uit doordat er te weinig personeel is. Wat ben je met een kinderopvang waar geen kinderbegeleiders zijn? Wat met een woonzorgcentrum waar geen verzorgenden zijn? Wat heb je aan een dokterspraktijk zonder dokters? De kwaliteit van de zorg komt in gevaar. Deze golf is er een van personeelstekort in een sector waar er al te weinig handen waren. Als we niets doen, dreigen we onze samenleving eigenhandig uit te schakelen, met gevaarlijke gevolgen.

Slaapmodus

Ook bij Zorg Leuven, de welzijnsvereniging van de stad Leuven, voelen we de overbelasting van de eerste lijn, gecombineerd met de sterke personeelsuitval na bijna twee jaar het onmogelijke doen. Als grote publieke zorgorganisatie, moeten we bedden afbouwen in onze woonzorgcentra omdat we de kwaliteit van de dienstverlening niet kunnen garanderen door tekort aan personeel. Er zijn langdurig zieken, er zijn veel meer tijdelijke zieken dan gewoonlijk, en om de haverklap zitten mensen vast in quarantaine en er is die algemene uitstroom van personeel uit de zorg. En dus moeten we in onze woonzorgcentra bedden ‘in slaapmodus’ zetten, omdat er niet genoeg personeel aan het werk is om de zorg te kunnen geven. We herverdelen medewerkers over de hele werking om de grootste gaten op te vangen en verhuizen bewoners om nieuwe groepen te vormen. Als voorzitter vind ik het pijnlijk dat we dit moeten doen, maar ik heb alleen maar begrip voor onze mensen, die ondertussen doodmoe zijn en toch nog hun uiterste best doen. De situatie laat ons geen andere mogelijkheid dan dienstverlening af te bouwen, om te zorgen dat de kwaliteit ten minste gegarandeerd blijft.

Maatregelen zoals een opnamestop helpen om het hoofd boven water te houden. Maar het zijn geen oplossingen. Het zijn hoogstens tijdelijke verstevigingen rond de muren: ze zijn weer even gestut, maar het gebouw wordt er niet stabieler van. Ik vrees dat mensen die op dit moment kiezen voor een opleiding in de zorg snel een illusie armer zullen zijn wanneer ze stage lopen op al die werkvloeren met een schrijnende onderbezetting. Er moet iets fundamenteels veranderen. Want ons personeel proberen te ontlasten door minder zorgvragers te helpen, is de wereld op zijn kop. Deze vierde golf legt pijnlijk bloot dat onze zorg nood heeft aan meer investeringen.

Ons hele zorgsysteem dreigt ontwricht te raken. Ik weet dat we deze boodschap al bijna twee jaar horen en dat iedereen het moe is. Maar dat wil ook zeggen dat de helden van de zorg ondertussen al twee jaar lang blijven dragen wat eigenlijk ondraaglijk is. Het is niet vijf voor twaalf, de klok heeft al een kwartier geslagen.

Solidariteit is de oplossing

Daarom een oproep aan iedereen: corona daagt ons altijd uit in onze solidariteit met elkaar, maar wij zijn mee de oplossing. Ik weet dat het moeilijk is, zeker nu alles even weer normaler leek te worden, maar laten we toch nog een inspanning doen en de regels blijven volgen. Ook al komen de nieuwe maatregelen hard binnen en verliezen we de moed al eens. Door ons te laten vaccineren, door onze sociale contacten te beperken of in ieder geval veilig met elkaar om te gaan, door nog even vol te houden, kunnen we helpen voorkomen dat de situatie nog erger wordt, en dat er zorg uitgesteld moet worden of gewoon niet kan worden aangeboden met alle gevolgen vandien.

Zo sparen we het zorgpersoneel. Zij hebben nog geen enkele pauze gehad. Voor hen is het al bijna twee jaar niet meer ‘normaal’ geweest. We weten dat zij enorme inspanningen en offers leveren. Zorgpersoneel is een van onze kostbaarste schatten. Laat we er spaarzaam op zijn, en hen steunen op de enige manier waarop we dat nu kunnen: door solidair te zijn en de verspreiding van het virus zo goed mogelijk in te perken.

Laten we de samenhorigheid van die eerste maanden toch even terugvinden in onszelf. Het applaus voor de zorg, de witte lakens. Laten ons opgelucht zijn over de nieuwe maatregelen, en vastberaden om ze goed te volgen. En laten we vooral alles uit de kast halen om het zorgberoep een maatschappelijke ereplaats te geven, zorg meer te waarderen, hoger te verlonen en te investeren in meer personeel. Zo redden we niet alleen de zorg, maar ook onszelf. Want vandaag of morgen kunnen u en ik bij die mensen zijn die zorg nodig hebben.