Twijfels bij draagvlak voor Ursula von der Leyen in Europees Parlement

Het is nog niet zeker dat het Europees Parlement de voordracht van Ursula von der Leyen (CDU) als voorzitter van de Europese Commissie zal goedkeuren. De EVP en Renew Europe steunen haar, maar bij de sociaaldemocraten heerst er volgens een ingewijde ‘grote aversie’ tegen de Duitse.

In het Europees Parlement werd dinsdag al met consternatie gereageerd toen de naam van de Duitse defensieminister begon te circuleren. Nu ze ook effectief is voorgedragen, is het uitkijken of een meerderheid van de MEP’s bereid zal zijn het Spitzenkandidaten-proces ten grave te dragen.

‘Wie is dàt?’ De reactie van een Belgisch Europarlementslid op het nieuws dat het er alle schijn van had dat de Europese Raad von der Leyen zou voordragen als Commissievoorzitter sprak dinsdagmiddag boekdelen. De partijgenote van de Duitse bondskanselier Angela Merkel is niet alleen bij het grote publiek een nobele onbekende.

Om effectief benoemd te worden als voorzitter van de Europese Commissie, moet een absolute meerderheid van 376 Europarlementsleden (op een totaal van 751) haar voordracht goedkeuren. Het is echter verre van zeker dat dat zal gebeuren. Hét probleem is dat de Duitse geen Spitzenkandidat is, en dus niet door een van de politieke families uitgespeeld is als kandidaat-Commissievoorzitter. Ze nam zelfs niet deel aan de Europese verkiezingen.

Dinsdagavond komen verschillende fracties in het Europees Parlement nog samen voor intern overleg. De EVP, de politieke familie waar von der Leyens CDU toe behoort, had maandag al beslist vol in te zetten op het Commissievoorzitterschap, maar zou nu toch niet onverdeeld gelukkig zijn met de keuze die de Europese leiders gemaakt hebben. Maar het is vooral uitkijken naar de sociaaldemocratische S&D. Die fractie is volgens een insider ‘ontploft’. Voorzitter Iratxe Garcia Perez liet al weten dat haar groep niet wil dat het Spitzenkandidaten-proces begraven wordt. ‘Dit voorstel is erg ontgoochelend voor ons’, zei ze. De S&D hield tot het einde vast aan haar eigen kandidaat-voorzitter Frans Timmermans.

Ook bij de liberalen van Renew Europe is er ontevredenheid over de keuze voor von der Leyen. Toch wordt ook daar vooral de houding van de S&D afgewacht, die bepalend lijkt te worden voor het al dan niet aanvaarden van de voorgedragen Commissievoorzitter. Het lijkt uitgesloten dat de groenen en extreemlinks de voordracht zullen steunen, waardoor EVP, S&D en Renew Europe over een meerderheid van 443 zetels beschikken (in de veronderstelling dat al hun leden een positieve stem uitbrengen). Zonder de 153 zetels van de S&D haalt de voorgedragen Commissievoorzitter het zeker niet. Na afloop van de fractievergaderingen dinsdagavond moet er al meer duidelijkheid zijn over het al dan niet bestaan van een draagvlak voor von der Leyen.

EVP steunt Von der Leyen

EVP-Spitzenkandidat Manfred Weber heeft er alvast vrede mee genomen dat hij geen Commissievoorzitter wordt. Hij deelde dinsdagmiddag aan zijn fractie mee definitief af te zien van zijn ambitie om Commissievoorzitter te worden. Daarna maakte hij bekend dat de EVP-fractie Von der Leyen zal steunen. ‘De EVP is de grootste familie in het Europees Parlement, we hebben van de kiezer een duidelijk mandaat gekregen om de Europese Unie te leiden’, zei Weber. ‘Het is daarom goed dat het Commissievoorzitterschap nog steeds in handen van de EVP is. De uitslag van de Europese verkiezingen moet worden gerespecteerd.’

Toch spreekt Weber ook van een trieste dag. De keuze van de Europese leiders komt er op neer dat geen van de Spitzenkandidaten Commissievoorzitter kan worden. ‘De EVP heeft voor een meer democratisch Europa gevochten, maar als we zien hoe de Raad met de procedure is omgesprongen, is het een droevige dag voor ons.’

Aversie bij de sociaaldemocraten

Ook de sociaaldemocratische S&D-fractie besprak dinsdagavond de nominatie van Ursula von der Leyen als kandidaat-Commissievoorzitter. Volgens een bron binnen de fractie is de aversie tegen de Duitse groot. Maar of die groot genoeg is om de voordracht van von der Leyen te kelderen, is nog maar de vraag.

Want behalve de EVP, beslisten ook de liberalen om von der Leyen te steunen. ‘Maar ze moet haar kandidatuur wel komen verdedigen, en ons overtuigen’, zegt een bron. ‘Ze heeft al een afspraak met ons aangevraagd.’

Voorzitter parlement

De fracties beslissen straks ook wie ze naar voren schuiven als kandidaat-voorzitter van het Europees Parlement. Die man of vrouw wordt woensdagochtend verkozen. Voorlopig kwamen enkel de groenen, extreemlinks en de conservatieve ECR-fractie met een naam naar buiten. Anders dan werd verwacht, lieten de staatshoofden en regeringsleiders dat puzzelstukje helemaal over aan het parlement zelf.

Volgens Manfred Weber moet het compromis gevolgd worden dat de leiders hebben uitgewerkt voor het voorzitterschap van het Europees Parlement. Ook al beslist het parlement op papier autonoom over wie het halfrond mag leiden, vinden de leiders dat een sociaaldemocraat de eerste 2,5 jaar de voorzittershamer mag hanteren en een christendemocraat de volgende 2,5 jaar. ‘Dit zijn de twee leidende politieke families’, aldus nog Weber.