‘De Veiligheid van de Staat is niet de voetveeg van elkeen die denkt een mening over veiligheid te moeten verkondigen,’ klinkt het. Dat de Staatsveiligheid haar medewerkers laat reageren in de media, is een opmerkelijke breuk met de geringe communicatie die vroeger heerste bij de dienst.
Twee medewerkers van de Staatsveiligheid reageren in een open brief op een reeks uitspraken die minister van staat Louis Tobback (SP.A) afgelopen weekend deed in de krant De Morgen. Tobback ging daarin fel door op de rol die de Staatsveiligheid zou gespeeld hebben in het dossier rond de Bende van Nijvel, en beticht de dienst van doofpotoperaties. ‘Het lijkt mij dat je moet zoeken in het Brusselse wereldje. En niet alleen bij de rijkswacht, maar ook in het gerechtelijke milieu en dat van de Staatsveiligheid.’
Bovendien hekelt Tobback het gebrek aan controle op de werking van de Staatsveiligheid, zeker in de jaren ’80. ‘Zelfs de CIA legt verantwoording af in het Congres, maar de Staatsveiligheid, die was te belangrijk om zich door het parlement te laten controleren.’ Tot op de dag van vandaag is de Staatsveiligheid ‘een staat in een staat’, aldus Tobback.
‘Complotdenken,’ reageren twee medewerkers van de Staatsveiligheid die omwille van veiligheidsredenen niet bij naam genoemd worden. ‘Het is makkelijk om een dienst aan te vallen waarvan je op voorhand weet dat die toch niet zal reageren,’ klinkt het. Dat was althans erg vaak het geval in het verleden, toen de dienst bekend stond om zijn geringe communicatie.
De medewerkers wijzen erop dat het Comité I sinds de jaren ’90 nauwgezet de werking van de inlichtingendiensten controleert en vervolgens rapporteert aan het parlement. Ook de uitgebreide onderzoeksmethodes die de dienst sinds 2010 mag hanteren, worden niet zonder toezicht gebruikt: het Comité I en een ‘speciaal opgerichte commissie van magistraten’ zorgen zelfs voor een ‘dubbele controle’.
‘Veiligheid van de Staat niet meer hetzelfde als toen’
Toch is de Staatsveiligheid niet blind voor de eigen fouten uit het verleden. De onderste steen moet worden bovengehaald, ‘ook als uit grondig onderzoek zou blijken, dat de Veiligheid van de Staat van toen hierin een bedenkelijke rol zou hebben gespeeld’.
Volgens de medewerkers maakt Tobback ‘handig gebruik van de sfeer van geheimzinnigheid die rond de dienst hangt en die vaak mee in stand wordt gehouden door journalisten die zich hiervoor in de eerste plaats baseren op zaken die zich in de vorige eeuw hebben afgespeeld.’ De Staatsveiligheid heeft sindsdien een grote metamorfose meegemaakt. ‘Ondertussen echter zijn we in het jaar 2017 en de wereld, België en de Veiligheid van de Staat zijn niet meer hetzelfde als toen.’
Die metamorfose vertaalt zich ook in een meer open communicatiebeleid – getuige daarvan het feit dat de medewerkers überhaupt de toestemming kregen in de media te reageren. De afgelopen jaren heeft zich onmiskenbaar een nieuwe cultuur gemanifesteerd binnen de Staatsveiligheid. De dienst treedt tegenwoordig vaker – maar nog steeds spaarzaam – in de openbaarheid, zoals in de affaire rond het Chinese State Grid Europe of de rel over de erkenning van de Beringse moskee.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
