‘Schaduwexpert’ Pierre Van Damme kraakt contactopsporing: ‘De tweede golf is er’

We hebben niet tot augustus om het manke contactonderzoek te optimaliseren, zegt epidemioloog Pierre Van Damme (UA). ‘Het huidig systeem werkt niet.’

Een parallelle methode om contacten en clusters in kaart te brengen. Die is nodig om een exponentiële stijging van het aantal covidbesmettingen, en dus het aantal doden, te voorkomen.

UA-professor Pierre Van Damme wond er geen doekjes om tijdens de bijzondere coronacommissie in het Vlaams Parlement.

Meermaals benadrukte Van Damme dat hij het bestaande systeem niet wil ‘afbreken’. Maar de effectiviteit van de contactopsporing, een Vlaamse bevoegdheid, is verwaarloosbaar.

‘Het virus verspreidt zich snel en efficiënt’, aldus de professor. ‘Wij zijn het omgekeerde’, dus niet snel en niet efficiënt.

Zo kunnen de contactspeurders veel te weinig patiënten bereiken. Meer dan 4 op 10 wordt niet succesvol opgespoord. Van de mensen die toch aan de lijn komen, geven nog geen 7 op de 10 alle contacten door. ‘Zo komen we er niet.’

Ook stellen de speurders niet genoeg vragen. Zo wordt het enorm moeilijk om clusters en besmettingsbronnen in kaart te brengen. Verschillende gemeenten, steden en provincies hebben hun frustraties al geuit over de weinig gedetailleerde gegevens die ze ontvangen.

Antwerpen

Er is beterschap beloofd tegen eind augustus door Frank Robben, de federale topambtenaar die eveneens de IT verzorgt van de regionale contactopsporing. Maar die deadline is volgens Van Damme veel te laat. ‘Ik vrees dat we tegen het einde van augustus in een ongelooflijke tweede golf zullen zitten met exponentiële gevolgen. Het is heel belangrijk om per wijk, per gemeente of per provincie te monitoren waar het fout loopt.’

We zítten overigens al in die gevreesde tweede golf, zegt Van Damme, die zichzelf een ‘schaduwexpert’ noemde omdat hij geen deel uitmaakt van de GEES-groep. Een aanpassing is dus nodig.

De epidemioloog ziet twee oplossingen: ofwel het hele systeem op de schop nemen en iets nieuws beginnen. ‘Of efficiënter worden en daarnaast iets opzetten dat onmiddellijk werkt.’

Die laatste oplossing lijkt hem het meest haalbaar. In de provincie Antwerpen is men van plan om een eigen systeem op poten te zetten. Het moet gedaan zijn met zich te verschuilen achter de Europese GDPR-regels.

Die privacyregeling zouden vragen over, bijvoorbeeld, vakantietripjes, niet toelaten. Van Damme ziet dat andere landen, zoals Duitsland, ook onder het GDPR-systeem werken en die vragen wél stellen.

Griepcommissaris

Het contactonderzoek is niet het enige verbeterpunt. Pierre Van Damme pleit ook voor een nieuwe commissaris met duidelijke bevoegdheden, zoals Marc Van Ranst tijdens de Mexicaanse griep.

Zo’n functie moet tot begrijpbaarheid en transparantie leiden. ‘Wie had de laatste maanden het laatste woord? We hadden een Nationale Veiligheidsraad, ministers, experten en bepaalde media. Dat heeft niet tot veel duidelijkheid geleid.’

Ook moet de communicatie beter. Zo denkt Van Damme aan het opnemen van influencers en andere rolmodellen om specifiek de jeugd te bereiken. ‘Denk aan filmpjes op Tik Tok.’

Ook culturele gemeenschappen, zoals de joodse, de Marokkaanse of de Afrikaanse, moeten op maat gemaakte communicatie krijgen over de regels en het belang van het doorgeven van contacten. De huisartsen spelen hierbij een cruciale rol, aldus de UA-professor. Hij ziet ook een speciale plaats weggelegd voor populaire soaps als ‘Thuis’, die ‘corona-opvoeding’ kunnen opnemen in de scripts.

Ten slotte moet ook werk worden gemaakt van het snel doorgeven van resultaten na coronatests. Dat moet liefst binnen de 24 uur gebeuren. Door te lang te talmen, demotiveer je mensen om in quarantaine te blijven. ‘Dan zeggen ze “foert”‘, aldus Van Damme