Een nieuwe nationale lockdown is uit den boze. Maar wie beslist wanneer welke wijk, gemeente of provincie opnieuw op slot gaat? ‘Hoe groter de schaal, hoe groter de kans dat de Veiligheidsraad dat doet.’
We zijn nog niet aan het einde van de corona-epidemie. Verre van. De stijgende besmettingscijfers deden de Nationale Veiligheidsraad er woensdag voor kiezen om fase 5 van het afbouwplan nog niet te activeren. ‘Sommige indicatoren knipperen en we houden het in de gaten’, aldus premier Sophie Wilmès (MR).
Het voornaamste economisch slachtoffer van het mogelijk uitstel van nieuwe versoepelingen is de evenementensector. Vanaf 1 augustus zou het maximumaantal bezoekers naar boven kunnen worden bijgesteld. Of die wens ook werkelijkheid wordt, is koffiedik kijken.
Niet alleen het uitstel van versoepelingen ging woensdag over de tongen. Ook de kwestie rond het aanscherpen van coronamaatregelen klimt weer bovenaan de agenda.
Uiteraard wordt alles concreter naarmate de cijfers minder goed beginnen gaan.
De achterliggende gedachte is al een tijdje duidelijk. Een nieuwe nationale lockdown is uit den boze. Onder meer minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) heeft dat al herhaaldelijk gezegd. In de plaats daarvan zijn gerichtere maatregelen nodig. Volgens De Crem zouden bepaalde ‘clusters’, zoals gemeentes, scholen of industrieterreinen, wel nog afgesloten kunnen worden.
Kleurcodes
Maar het gebrek aan opgefriste draaiboeken en een strak epidemiologisch kader zetten de zenuwen op scherp. Terwijl landen als Duitsland en Spanje aantonen dat een lokale lockdown vroeg of laat nodig zal zijn, werken experts en politici bij ons nog aan de nodige voorbereidende stappen.
Daarbij zijn twee vragen onontbeerlijk: vanaf wanneer moet een cluster op slot en wie neemt die beslissing? De antwoorden laten nog een tijdje op zich wachten.
Zo werken de GEES-experten op dit moment aan de criteria en parameters die moeten leiden tot ingrijpende maatregelen. De bedoeling is om aan de hand van onder meer het aantal nieuwe besmettingen kleurcodes toe te kennen aan zones. Die methode past Buitenlandse Zaken al toe bij het beoordelen van reizen van en naar het buitenland.
De GEES werken hiervoor in nauwe samenspraak met Sciensano, de Risk Management Group en het Crisiscentrum. GEES-voorzitter Erika Vlieghe (UZA) wil zich niet laten vastpinnen op een deadline. ‘We hebben al veel puzzelstukken, maar geef ons even tijd om alles in de luwte te doen.’
Vlieghe zegt dat de experts en autoriteiten al even in de weer zijn met de voorbereidingen. ‘Maar uiteraard wordt alles concreter naarmate de cijfers minder goed beginnen gaan.’
Het is aan de experts om politici te voeden met informatie. Bijvoorbeeld: wat betekent een gele of een oranje code precies? De hetze rond de oranje kleurcode voor toeristen, die aanleiding gaf tot verschillende adviezen op luttele dagen tijd, moet tot elke prijs vermeden worden.
Tegenstrijdige beslissingen
Daarna is het aan de politiek om te beslissen welke maatregelen er waar worden genomen. ‘Op beperkte schaal is dat duidelijk. Een lokaal bestuur, al dan niet in samenspraak met de gouverneur, kan dan maatregelen treffen,’ zegt Vlieghe. ‘De moeilijkheid zit ‘m in het nationale niveau. Daar moet heel goed bekeken worden dat we niet in een situatie verzeilen waarin niemand beslist. Of dat er net dubbele, tegenstrijdige beslissingen worden genomen. Het is niet gemakkelijk om dat te stroomlijnen.’
Binnen de federale regering zegt men te zullen vertrouwen op de diagnose van experts, de lokale autoriteiten en de deelstaten, die de tracing verzorgen. Daarnaast zal er ernstig rekening worden gehouden met de schaal van het probleem. Een woonzorgcentrum afsluiten is niet hetzelfde als een lockdown afroepen voor de hele provincie West-Vlaanderen.
‘Hoe groter de schaal, des te groter de kans dat de Veiligheidsraad betrokken wordt bij het overleg of de beslissing neemt’, aldus een regeringsbron. De draaiboeken en de commandostructuur krijgen dus stilaan vorm, maar zijn nog niet klaar.
Ondanks onze uitdrukkelijke vraag krijgen we enkel gegevens op stedelijk niveau.
Data, data, data
Duidelijkheid is nochtans essentieel. Dat blijkt uit enkele verklaringen in de provincie Antwerpen. De besmettingen in zowel de stad als de provincie baren experts zorgen. Gouverneur Cathy Berx (CD&V) roept daarom op dat lokale besturen meer bewegingsvrijheid krijgen. Sinds 13 maart is immers de federale fase afgekondigd. Lokale en provinciale besturen kunnen in principe geen besluiten opleggen die soepeler óf strenger zijn dan de federale. ‘Het lijkt me daarom logisch dat een context wordt gecreëerd waarin het lokale of provinciale niveau stappen kan nemen’, zegt Berx. De stad Antwerpen zou zo zelf moeten kunnen beslissen in welke wijk het samenscholingsverbod wordt verstrengd.
Dat kan bijvoorbeeld – maar niet uitsluitend – door het afblazen van de federale fase.
In elk geval smeken beleidsmakers om informatie. ‘Data, data, data’, aldus Berx. De provincie en de stad Antwerpen klagen dat ze te weinig nauwkeurige gegevens krijgen over de broeihaarden. ‘Ondanks onze uitdrukkelijke vraag krijgen we enkel gegevens op stedelijk niveau’, bevestigt de woordvoerder van burgemeester Bart De Wever (N-VA).
Airbag
De coronacijfers zetten de voorbereidingen dus onder stoom. Experts benadrukken tegelijkertijd dat enkel het strikt naleven van de maatregelen, zoals de mondmaskerverplichting en het afstand bewaren, ons kan behoeden voor nieuwe collectieve quarantaines.
‘Een lockdown is als een airbag’, zegt Erika Vlieghe. ‘Laten we dus in godsnaam eerst trager rijden voordat we die moeten ontplooien. Ik schrik niet enorm van de cijfers, maar ze zijn niet goed. Het is belangrijk dat we nu niet te zot gaan doen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
